پرش به محتوا

ادیان خراسان در عصر امام رضا علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ه های ' به 'ه‌های '
جز (جایگزینی متن - 'ن ها ' به 'ن‌ها ')
جز (جایگزینی متن - 'ه های ' به 'ه‌های ')
خط ۵۲: خط ۵۲:
روند فتح خراسان، که تقریبا از دهه ی سوم قرن اول هجری آغاز شد، چالش های جدیدی به ویژه در بحث مربوط به پیروان ادیان در این منطقه به وجود آورد؛ چرا که خراسان از گذشته محل سکونت پیروان ادیان مختلف بود. در دوره امویان و عباسیان بخش بزرگی از آن‌ها به اسلام روی آوردند، اما برخی با پذیرفتن شرایطی که جامعه اسلامی برای ایشان وضع کرد، بر دین خود ماندند. برخی از این ادیان، نظیر دین زرتشت، به گونه ای از ادیان بومی این منطقه به شمار می آمدند و برخی به واسطه ی هم جواری با ادیان دیگر مانند دین بودا و ادیانی مانند یهودیت و مسیحیت و مانویت به واسطه تحولات سیاسی و اجتماعی در دوره هایی پیش تر، وارد خراسان شدند.
روند فتح خراسان، که تقریبا از دهه ی سوم قرن اول هجری آغاز شد، چالش های جدیدی به ویژه در بحث مربوط به پیروان ادیان در این منطقه به وجود آورد؛ چرا که خراسان از گذشته محل سکونت پیروان ادیان مختلف بود. در دوره امویان و عباسیان بخش بزرگی از آن‌ها به اسلام روی آوردند، اما برخی با پذیرفتن شرایطی که جامعه اسلامی برای ایشان وضع کرد، بر دین خود ماندند. برخی از این ادیان، نظیر دین زرتشت، به گونه ای از ادیان بومی این منطقه به شمار می آمدند و برخی به واسطه ی هم جواری با ادیان دیگر مانند دین بودا و ادیانی مانند یهودیت و مسیحیت و مانویت به واسطه تحولات سیاسی و اجتماعی در دوره هایی پیش تر، وارد خراسان شدند.


یکی از تحولات فرهنگی قابل توجه در سیره امامان معصوم علیهم السلام مناظره و گفت و گوی ایشان با رهبران و بزرگان ادیان در دوره های مختلف است. یکی از مهم‌ترین مناظره ها، مجالسی بود که مأمون خلیفه ی عباسی در شهر مرو در زمان ولایتعهدی امام رضا علیه السلام برپا کرده و امام علیه السلام در آن با بزرگان ادیان گفت و گو و مناظره کرده است که گزارش مفصل آن‌ها در عیون اخبار الرضا و الاحتجاج طبرسی و دیگر منابع شیعه آمده است. درباره ی این مناظره ها و روش شناسی آن‌ها به ویژه مناظرات حضرت رضا علیه السلام، کنگره های بزرگی برگزار و آثار فراوانی نوشته شده است، با وجود این، هنوز اثری جامع که وضعیت ادیان طرف مناظره با حضرت را از منظر تاریخی در خراسان بررسی کند، به رشته ی تحریر درنیامده است.
یکی از تحولات فرهنگی قابل توجه در سیره امامان معصوم علیهم السلام مناظره و گفت و گوی ایشان با رهبران و بزرگان ادیان در دوره‌های مختلف است. یکی از مهم‌ترین مناظره ها، مجالسی بود که مأمون خلیفه ی عباسی در شهر مرو در زمان ولایتعهدی امام رضا علیه السلام برپا کرده و امام علیه السلام در آن با بزرگان ادیان گفت و گو و مناظره کرده است که گزارش مفصل آن‌ها در عیون اخبار الرضا و الاحتجاج طبرسی و دیگر منابع شیعه آمده است. درباره ی این مناظره ها و روش شناسی آن‌ها به ویژه مناظرات حضرت رضا علیه السلام، کنگره‌های بزرگی برگزار و آثار فراوانی نوشته شده است، با وجود این، هنوز اثری جامع که وضعیت ادیان طرف مناظره با حضرت را از منظر تاریخی در خراسان بررسی کند، به رشته ی تحریر درنیامده است.


نوشتار حاضر می کوشد به لحاظ تاریخی، وضعیت ادیان یاد شده در مناظرات آن امام همام را در خراسان بررسی کند. پرسش مهم و محوری این نوشتار این است که آبا بزرگان این ادیان، در خراسان ساکن بوده یا از جای دیگری به مرو آورده شدند؟ برای پاسخ به این پرسش باید سیر تحول ادیان مزبور از آغاز نشو و نما در ایران و سپس ورودشان به خراسان و تحولات آن‌ها در سه سده ی نخستین اسلامی که اواخر آن، با ایام حیات امام علی بن موسی الرضا علیه السلام هم زمان بوده است، مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، در این اثر ابتدا از منابع تاریخی، جغرافیایی، ملل و نحل، تفاسیر و منابع روایی بهره گرفته شده و در ادامه به آثاری که نویسندگان پارسی و عرب زبان و غربی نوشته اند، مراجعه شده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2421 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>
نوشتار حاضر می کوشد به لحاظ تاریخی، وضعیت ادیان یاد شده در مناظرات آن امام همام را در خراسان بررسی کند. پرسش مهم و محوری این نوشتار این است که آبا بزرگان این ادیان، در خراسان ساکن بوده یا از جای دیگری به مرو آورده شدند؟ برای پاسخ به این پرسش باید سیر تحول ادیان مزبور از آغاز نشو و نما در ایران و سپس ورودشان به خراسان و تحولات آن‌ها در سه سده ی نخستین اسلامی که اواخر آن، با ایام حیات امام علی بن موسی الرضا علیه السلام هم زمان بوده است، مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، در این اثر ابتدا از منابع تاریخی، جغرافیایی، ملل و نحل، تفاسیر و منابع روایی بهره گرفته شده و در ادامه به آثاری که نویسندگان پارسی و عرب زبان و غربی نوشته اند، مراجعه شده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2421 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>