ادیان خراسان در عصر امام رضا علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

روند فتح خراسان، که تقریبا از دهه ی سوم قرن اول هجری آغاز شد، چالش های جدیدی به ویژه در بحث مربوط به پیروان ادیان در این منطقه به وجود آورد؛ چرا که خراسان از گذشته محل سکونت پیروان ادیان مختلف بود. در دوره امویان و عباسیان بخش بزرگی از آن‌ها به اسلام روی آوردند، اما برخی با پذیرفتن شرایطی که جامعه اسلامی برای ایشان وضع کرد، بر دین خود ماندند. برخی از این ادیان، نظیر دین زرتشت، به گونه ای از ادیان بومی این منطقه به شمار می آمدند و برخی به واسطه ی هم جواری با ادیان دیگر مانند دین بودا و ادیانی مانند یهودیت و مسیحیت و مانویت به واسطه تحولات سیاسی و اجتماعی در دوره هایی پیش تر، وارد خراسان شدند.

نوشتار حاضر می کوشد به لحاظ تاریخی، وضعیت ادیان یاد شده در مناظرات آن امام همام را در خراسان بررسی کند. پرسش مهم و محوری این نوشتار این است که آبا بزرگان این ادیان، در خراسان ساکن بوده یا از جای دیگری به مرو آورده شدند؟ برای پاسخ به این پرسش باید سیر تحول ادیان مزبور از آغاز نشو و نما در ایران و سپس ورودشان به خراسان و تحولات آن‌ها در سه سده ی نخستین اسلامی که اواخر آن، با ایام حیات امام علی بن موسی الرضا علیه السلام هم زمان بوده است، مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، در این اثر ابتدا از منابع تاریخی، جغرافیایی، ملل و نحل، تفاسیر و منابع روایی بهره گرفته شده و در ادامه به آثاری که نویسندگان پارسی و عرب زبان و غربی نوشته اند، مراجعه شده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2421 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>