۱۱۶٬۹۳۹
ویرایش
كاتب، حسن محمود: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
}} | }} | ||
'''حسن محمود کاتب'''، ملقب به جلال‌الدین، یکی از سرایندگان و نویسنده‌های اسماعیلی‌مذهب سده هفتم هجری و صاحب «[[دیوان قائمیات]]» است. | '''حسن محمود کاتب'''، ملقب به جلال‌الدین، یکی از سرایندگان و نویسنده‌های اسماعیلی‌مذهب سده هفتم هجری و صاحب «[[دیوان قائمیات]]» است. | ||
==تولد و وفات == | |||
حسن به احتمال زیاد در قزوین و یا حوالی آن زاده شده و در عنفوان جوانی به مذهب اسماعیلیه گرویده و یا به تعبیر خودش قائمی شده است. تولد او در اواخر نیمه‌ی اول قرن ششم هجری روی داده باشد. زیرا هنگام اشاره به ابلاغ دعوت قیامت به وسیله‌ی حسن علی ذکره السلام (وفات:561/1166ق) می‌گوید (دیوان قائمیات، مقدمه صفحه‌ی 107) "و این همه بشارت‌ها در خداوند علی ذکره السلام بدیدیم". از آنجا که فعل دیدن در این عبارت به صیغه‌ی جمع ذکر شده می‌توان چنین حدس زد که نویسنده در اینجا استنادش به نگرش عام است و احتمالا در آن زمان در سنین کودکی بوده است و در قصیده‌ی شماره‌ی 75 که به تصریح استاد مدرس رضوی می‌باید در سال 1191م /587 روی داده باشد و به احتمال زیاد شاعر می‌بایست در آن زمان بیست ساله بوده باشد. از سال وفات شاعر اطلاعاتی در دست نداریم.<ref> ر.ک: حسنی، رضا، ص22</ref> | |||
==شرح حال== | ==شرح حال== | ||
حسن محمود کاتب ملقب به جلال‌الدین که گاه با نام‌هایی چون سیّدالدعات صلاح‌الدوله | حسن محمود کاتب ملقب به جلال‌الدین که گاه با نام‌هایی چون سیّدالدعات صلاح‌الدوله والدین منشی جهان مبدع النثر و النظم حسن محمود، حسن صلاح، حسن صلاح منشی و یا حسن صلاح بیرجندی از او یاد می‌شود. وی به شغل کتابت و منشی‌گری در دستگاه ناصرالدین محتشم اشتغال داشته است. از بررسی سخن قصاید دیوان بر می‌آید که سراینده آن مردی دانشمند، ادیبی توانا و مسلط بر همه فنون و صنایع ادبی و عروضی بوده است.<ref> ر.ک: حسنی، رضا، ص20-21</ref> | ||
پیرامون زندگانی وی، اطلاع اندکی در دست می‌باشد. [[سید جلال حسینی بدخشانی]]، در مقدمه «[[دیوان قائمیات]]»، به این نکته اشاره دارد که جز در «[[زبدة التاريخ]]» که نامی از این شاعر و نمونه‌هایی از شعر او دیده شده، در منابع غیر اسماعیلی، نام و نشانی از او وجود ندارد<ref>ر.ک: حسینی بدخشانی، سید جلال، صفحه بیست‌ودو</ref>. | پیرامون زندگانی وی، اطلاع اندکی در دست می‌باشد. [[سید جلال حسینی بدخشانی]]، در مقدمه «[[دیوان قائمیات]]»، به این نکته اشاره دارد که جز در «[[زبدة التاريخ]]» که نامی از این شاعر و نمونه‌هایی از شعر او دیده شده، در منابع غیر اسماعیلی، نام و نشانی از او وجود ندارد<ref>ر.ک: حسینی بدخشانی، سید جلال، صفحه بیست‌ودو</ref>. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۹: | ||
کاشک من آن چوبک چوپانمی''' | کاشک من آن چوبک چوپانمی''' | ||
و از این بیت به‌خوبی دانسته می‌شود که این بدر حبش هم گوینده و هم نوازنده بوده است<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌وپنج - بیست‌وشش</ref>. | و از این بیت به‌خوبی دانسته می‌شود که این بدر حبش هم گوینده و هم نوازنده بوده است<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌وپنج - بیست‌وشش</ref>. | ||
==دانشمندان هم‌عصر== | |||
ناصرالدین محتشم حکمران قهستان کسی است که خواجه نصیر اخلاق ناصری را برای وی نوشته و به احترام وی آن را اخلاق ناصری نام نهاده است و حسن محمود با وی معاشرت داشته و از ایشان تأثیر پذیرفته است. از دیگر دانشمندانی که حسن محمود از وی بهره برده و با وی یار و همکار در قلاع قهستان و الموت بوده است خواجه نصیرالدین طوسی بوده است. خواجه مدت سی سال در قلاع اسماعیلیه به سر برده است و بیشتر آثار خویش را در همان زمان تألیف کرده است. آنچه را که خواجه در باب عقاید اسماعیلیه به نثر گفته حسن محمود آن را به نظم آورده است. | |||
به هنگام اقامت در الموت و میمون دژ، حسن به جمع‌آوری منشآت و امالی خواجه درباره‌ی مبانی اعتقادی اسماعیلیه پرداخته و مجموعه‌ای که خواجه آن را روضه‌ی تسلیم، سیر و سلوک، آغاز و انجام، تولا و تبرا و احتمالا پاره‌ای دیگر از رسائل خواجه درباره‌ی مذهب اسماعیلی را - که به مرور زمان از بین رفته‌اند به نظم درآورد.<ref> ر.ک: حسنی، رضا، ص22</ref> | |||
==آثار== | ==آثار== | ||