پرش به محتوا

فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۲ مارس ۲۰۲۴
جز
جایگزینی متن - 'موثر' به 'مؤثر'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ها' به 'ه‌‎ها')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'موثر' به 'مؤثر')
خط ۲۷: خط ۲۷:
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
'''فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی''' تألیف [[گوهرین، سید صادق|سید صادق گوهرین]]؛ این کتاب، همان گونه که در عنوان آمده است، فرهنگ لغات، اصطلاحات، کنایات و تعییرات [[مثنوی معنوی]] است و بار نخست در سال ۱۳۳۷ چاپ و منتشر شده است. نگارنده در معرفی این پژوهش می‌نویسد: سعی کرده است لغات مشکل کتاب که عدم توجه به آن‌ها معانی اشعار را مبهم و نامفهوم می‌کند و یا لغاتی که سرایندۀ اشعار در معانی خاص به کار برده است و کنایات اصطلاحات و لغات نادر و غریبی که در تغییر معانی جُمل موثر است بیاورد و معانی هر یک از این لغات با دقت و موشکافی بسیار، تعیین و از حیث نوع زبان که فارسی است یا عربی و ترکی واز لحاظ موضوع که طبی است يا نجومی و نوع ترکیب و طرز استعمال و تطبیق با قواعد زبان و تشخیص اصول معانی و بیان و... مورد غور و بررسی واستقصا، قرار دهد و تا آنجا که ممکن بوده از دواوین شعرای سلف، مانند [[منوچهری، احمد بن قوص|منوچهری]]، [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]]، [[مسعود سعد سلمان|مسعود سعد]]، [[خاقانی شروانی|خاقانی]]، [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] و [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و کتاب‌های نثر گذشتگان چون [[تاریخ بیهقی]]، [[کلیله و دمنه]]، [[أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي‌سعيد|اسرار التوحید]]، [[متن انتقادی جوامع الحكايات و لوامع الروايات|جوامع‌ الحکایات]] و نظایر آن‌ها نیز شواهدی برای هر یک از لغات ذکر نماید. مؤلف در مقدمه کتاب تصریح دارد که اين کتاب شامل همۀ لغات مثنوی نیست و تنها واژه‌های ذیل را از سراسر شش دفتر استخراج و به همان شیوه‌ای که متذکر شد، به صورت فرهنگ، تنظیم و تدوین کرده است:
'''فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی''' تألیف [[گوهرین، سید صادق|سید صادق گوهرین]]؛ این کتاب، همان گونه که در عنوان آمده است، فرهنگ لغات، اصطلاحات، کنایات و تعییرات [[مثنوی معنوی]] است و بار نخست در سال ۱۳۳۷ چاپ و منتشر شده است. نگارنده در معرفی این پژوهش می‌نویسد: سعی کرده است لغات مشکل کتاب که عدم توجه به آن‌ها معانی اشعار را مبهم و نامفهوم می‌کند و یا لغاتی که سرایندۀ اشعار در معانی خاص به کار برده است و کنایات اصطلاحات و لغات نادر و غریبی که در تغییر معانی جُمل مؤثر است بیاورد و معانی هر یک از این لغات با دقت و موشکافی بسیار، تعیین و از حیث نوع زبان که فارسی است یا عربی و ترکی واز لحاظ موضوع که طبی است يا نجومی و نوع ترکیب و طرز استعمال و تطبیق با قواعد زبان و تشخیص اصول معانی و بیان و... مورد غور و بررسی واستقصا، قرار دهد و تا آنجا که ممکن بوده از دواوین شعرای سلف، مانند [[منوچهری، احمد بن قوص|منوچهری]]، [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]]، [[مسعود سعد سلمان|مسعود سعد]]، [[خاقانی شروانی|خاقانی]]، [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] و [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و کتاب‌های نثر گذشتگان چون [[تاریخ بیهقی]]، [[کلیله و دمنه]]، [[أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي‌سعيد|اسرار التوحید]]، [[متن انتقادی جوامع الحكايات و لوامع الروايات|جوامع‌ الحکایات]] و نظایر آن‌ها نیز شواهدی برای هر یک از لغات ذکر نماید. مؤلف در مقدمه کتاب تصریح دارد که اين کتاب شامل همۀ لغات مثنوی نیست و تنها واژه‌های ذیل را از سراسر شش دفتر استخراج و به همان شیوه‌ای که متذکر شد، به صورت فرهنگ، تنظیم و تدوین کرده است:


۱. لغات فارسی: لغات مشکل فارسی، لغاتی که [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] در معانی خاص به کار برده؛ لغات مرکب از فارسی و عربی، فارسی و ترکی، اسامی خاص که در معنی عام استعمال شده، لغاتی که از آواز حیوانات و سایر موجودات تقلید شده است؛  
۱. لغات فارسی: لغات مشکل فارسی، لغاتی که [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] در معانی خاص به کار برده؛ لغات مرکب از فارسی و عربی، فارسی و ترکی، اسامی خاص که در معنی عام استعمال شده، لغاتی که از آواز حیوانات و سایر موجودات تقلید شده است؛