دولت و سیاست اجتماعی در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

سیاست اجتماعی موضوعی است که همه‌ی مردم در زندگی روزمره‌ی خود با جنبه های مختلف آن سروکار دارند. طیف گسترده‌ی مباحث که در سیاست اجتماعی بدان ها پرداخته می‌شود نشان دهنده‌ی میزان تأثیرگذاری سیاست اجتماعی بر زندگی، رفاه و امنیت جامعه است. سیاست اجتماعی، که مرتبط با زندگی روزمره‌ی مردم است، یکی از دغدغه های سیاست گذاری در سطوح محلی، ملی و بین المللی است و هم زمان با مطالعه‌ی تغییرات اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، تفاوت بین کشورها نه از بابت حضور یا غیات سیاست اجتماعی بلکه از بابت ماهیت، کیفیت و چگونگی اجرای آن است و همین سبب تفاوت سطح توسعه‌ی سیاست اجتماعی و مدل های مختلف دولت رفاه از کشوری به کشور دیگر شده است.

در حال حاضر مطالعات در حوزه‌ی سیاست اجتماعی صرفا به مسائل اساسی سد راه توسعه‌ی انسانی معطوف نیست. هم گام با تغییرات وسیعی که در زندگی اجتماعی رخ داده، مطالعات سیاست اجتماعی نیز وسعت زیادی یافته اند. البته شواهد نشان می دهد که مطالعات سیاست اجتماعی در کشورهای خاورمیانه و از جمله ایران به گستردگی مطالعات این حوزه در کشورهای سرمایه داری غرب و کشورهای آسیای جنوب شرقی نیست، با این حال این موضوع وسعت زیادی یافته و توجه اندیش مندان اجتماعی و به ویژه جامعه شناسان را به خود جلب کرده است. البته باید در نظر داشت که سیاست اجتماعی موضوعی است زمینه مند و وابسته به مسائل و شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی. از این رو، به دلیل تفاوت شرایط نهادی و سیاسی در کشورهای مختلف، مدل های دولت رفاه و دیدگاه های نظری - که مبتنی اند بر تجربه‌ی کشورهای سرمایه داری پس از جنگ جهانی دوم - برای مطالعه و تحلیل سیاست اجتماعی در کشورهای در حال توسعه ای مانند ایران نیازمند بازنگری هستند. این بازنگری خود مستلزم انجام پژوهش های زمینه مند در این حوزه است.

کتاب حاضر آزمایشی است تجربی درباره‌ی سیاست اجتماعی در ایران و آغاز مسیری است طولانی. روش پژوهش کتاب بر رویکردی تاریخی و تطبیقی استوار است، چرا که هم سیاست اجتماعی را در توالی تاریخی اش، از سال 1360 تا 1388، بررسی کرده است و هم درباره‌ی بخش های آموزش، سلامت و مسکن (در بازه‌ی زمانی یاد شده و با رویکرد بخشی) پژوهش نموده است. این شیوه‌ی مطالعه، امکان مقایسه های تطبیقی بین دوره های سیاست گذاری اجتماعی و نیز بخش های سیاست گذاری اجتماعی را فراهم می آورد. از میان مدل های تحلیل سیاست، بر مدل سه مرحله ای «درون داد، برون داد و برآیند» تمرکز شده است که از الگوهای خطی تحلیل سیاست اجتماعی است و تکیه گاه تحلیل نیز مرحله‌ی آغازین این مدل، یعنی «درون داد سیاست اجتماعی»، است.