تبييض الصحيفة بمناقب أبي‌حنيفة: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تبييض الصحيفة بمناقب أبي‌حنيفة'''، تألیف جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، درباره ابوحنیفه و اخبار و مناقب اوست. کتاب، با مقدمه و تحقیق محمود محمد محمود حسن نصار منتشر شده است.

ابوحنیفه پیشوای یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنت و زعیم اهل رأی در عراق است؛ همان گونه که انس بن مالک پیشوای مکتب حدیثی در مدینه است؛ لذا جلال‌الدین سیوطی این کتابش را به زندگی ابوحنیفه اختصاص داده است. توجه به این نکته لازم است که جلال‌الدین سیوطی فراوان از جزء سیزدهم تاریخ بغداد خطیب بغدادی نقل کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5-6</ref>‏.

سیوطی در ابتدای این کتاب شرح حال خود را به‌تفصیل ذکر کرده است. وی ذکر شرح حالش را به پیروی از محدثین قبلی دانسته است؛ چراکه اندک دیده می‌شود که فردی از آنها تاریخی را تألیف کند، ولی شرح حال خویش را در آن نیاورد؛ از جمله کسانی که این راه را در پیش گرفته‌اند، عبارتند از: عبدالغافر فارسی در تاریخ نیشابور و یاقوت حموی در معجم الأدباء و...<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>.‏ سیوطی در این زندگی‌نامه خودنوشت، «شرح الاستعاذة و البسملة» را اولین تألیف خود دانسته است. او از اساتید، سفرها و علومی که فراگرفته به‌اختصار سخن گفته است. سپس آثار خود را به تفکیک علوم تفسیر و قراءات، حدیث، فقه و... نام برده است<ref>ر.ک: همان، ص7-16</ref>‏.

در ادامه مقدمه، شیوه ابوحنیفه در بحث علمی و ترتیب ابواب فقهی مطرح شده است. ابوحنیفه از بیم نابودی علم فقه، دست به تبویب آن زد و با طهارت و صلات آغاز نمود و سپس به سایر عبادات و معاملات پرداخت و به کتاب مواریث ختم نمود<ref>ر.ک: همان، ص21</ref>‏.

سیوطی مباحث کتاب را با ذکر مناقب ابوحنیفه و ذکر اسامی کسانی از اصحاب رسول‌الله(ص) را که ابوحنیفه آنها را ملاقات کرده، آغاز کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31-33</ref>‏. پس از آن اسامی گروهی از تابعیان و افرادی پس از آنها که ابوحنیفه از آنها روایت کرده را ذکر نموده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص39-100</ref>‏ و در آخر پاره‌ای از اخبار و مناقب ابوحنیفه را متذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص101</ref>.