۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
مفهوم ایران و ایرانگرایی در آثار اندیشه ورزان عصر ناصری (1313-1264ق) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۳۸
، ۹ فوریهٔ ۲۰۲۴جایگزینی متن - 'ت های' به 'تهای'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ت های' به 'تهای') |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
دوران نیم قرن حکومت [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه قاجار]] (1313-1264ق/1896-1848م) یکی از مقاطع مهم تاریخ به شمار می رود که در آن توجه به مفهوم ایران و ایران گرایی در آرا و آثار نخبگان جامعه انعکاس یافته است. بررسی و کنکاش در این آثار و آرا نشان می دهد که این گرایشات فکری تحت تاثیر دو دسته از عوامل اصلی تکوین یافته اند. اول عوامل درونی که در بردارنده ی تصور، تلقی و برداشتی بود که این نخبگان از سرزمین ایران و هویت فرهنگی - تاریخی مستمر آن داشتند. بدین معنا که ایران در قرن 19 م با برخورداری از میراث تاریخی دیرپا و آگاهی فرهنگی نسبت به هویت خود،به عصر ملت - سازی پای گذاشته بود. دوم عوامل بیرونی بود که ایران از آغازین سال های حاکمیت قاجاریه در قرن نوزدهم میلادی / سیزدهم قمری با آن مواجه گردید. | دوران نیم قرن حکومت [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه قاجار]] (1313-1264ق/1896-1848م) یکی از مقاطع مهم تاریخ به شمار می رود که در آن توجه به مفهوم ایران و ایران گرایی در آرا و آثار نخبگان جامعه انعکاس یافته است. بررسی و کنکاش در این آثار و آرا نشان می دهد که این گرایشات فکری تحت تاثیر دو دسته از عوامل اصلی تکوین یافته اند. اول عوامل درونی که در بردارنده ی تصور، تلقی و برداشتی بود که این نخبگان از سرزمین ایران و هویت فرهنگی - تاریخی مستمر آن داشتند. بدین معنا که ایران در قرن 19 م با برخورداری از میراث تاریخی دیرپا و آگاهی فرهنگی نسبت به هویت خود،به عصر ملت - سازی پای گذاشته بود. دوم عوامل بیرونی بود که ایران از آغازین سال های حاکمیت قاجاریه در قرن نوزدهم میلادی / سیزدهم قمری با آن مواجه گردید. | ||
وقوع انقلاب صنعتی و پیروزی ایدئولوِژی سرمایهداری لیبرالیسم در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی و تشدید | وقوع انقلاب صنعتی و پیروزی ایدئولوِژی سرمایهداری لیبرالیسم در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی و تشدید رقابتهای استعماری بین کشورهایی چون انگلیس، فرانسه و روسیه از جمله تحولات اقتصادی و سیاسی بود که در آستانه شکلگیری حاکمیت قاجارها رخ داده بود و سبب شد ایران از اوایل عهد قاجار درگیر مناسبات نظام بین الملل گردد. از حیث اوضاع داخلی ایران، گزارش های غالب سیاحانی که در آغاز سده نوزدهم میلادی از ایران دیدن کرده اند؛ بیانگر بدبختیهای مملکت در زمینهی کاهش جمعیت، فقر و انحطاط اقنصادی و جدایی آن از جریان اصلی سیاست، تجارت، علم و فرهنگ جهانی بود که خود پیامد قریب به هشتاد سال بیثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از سقوط صفویه به شمار میآید. | ||
از طرفی عوامل همچون برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای خارجی و آمد و رشد نمایندگان سیاسی این کشورها، فرایند اعزام دانشجو به غرب و آثار سیاحان و سفرنامه نویسان، از اسباب آشنایی دولتمردان و نخبگان جامعه با مظاهر تجدد و مفاهیم جدید سیاسی و اجتماعی بود. به هر روی رویارویی با | از طرفی عوامل همچون برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای خارجی و آمد و رشد نمایندگان سیاسی این کشورها، فرایند اعزام دانشجو به غرب و آثار سیاحان و سفرنامه نویسان، از اسباب آشنایی دولتمردان و نخبگان جامعه با مظاهر تجدد و مفاهیم جدید سیاسی و اجتماعی بود. به هر روی رویارویی با قدرتهای غربی، تلاش نخبگان جامعه در جهت فهم دلایل ضعف ایران در برابر سایر کشورها و چاره جویی به منظور برون رفت از آن شرایط حقارت بار و ورود اندیشهها و مفاهیم جدید غربی از یک سو و استمرار هویت تاریخی ایران و آگاهی نخبگان جامعه از مفهوم ایران و عناصر سازنده ی آن را میتوان از عوامل اصلی شکل گیری مفهوم نوین ایران و ایرانگرایی در قرن نوزدهم میلادی تلقی نمود. تأثیرات ناشی از آشنایی با این مفاهیم خاصه در عصر ناصری باعث گردید مفهوم ایران و تلقی و برداشت از مرزهای تاریخی آن، اساطیر ایرانی، تاریخ ایران و زبان فارسی با مفاهیم جدید ملت و ناسیونالیسم که رهاورد تجدد بود گره بخورد و پایه های ملیت جدید ایرانی بنیان گذاشته شود. هدف از این پژوهش نشان دادن نوع استنباط و تلقی اندیشه ورزان عصر ناصری از مفهم نوین ایران از یک سو و نیز زمینه های مؤثر در شکل گیری مفهوم نوین ایران و ایران گرایی در آثار و آراء ایشان است.<ref> [https://historylib.com/books/2627/%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87+%D9%88%D8%B1%D8 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||