پرش به محتوا

ابن فورجه‌، محمد بن‌ حمد: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی' به 'دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۸: خط ۵۸:
جالب‌ توجه‌ اينكه‌ در سده 7ق‌ قفطى‌ (د 646ق‌) كه‌ گويا منابع‌ بيشتری در دسترس‌ داشته‌، دو شرح‌ حال‌ كاملاً جداگانه‌ و متفاوت‌ درباره اين‌ دو نوشته‌ است‌. آنچه‌ وی درباره محمد بن‌ حمد به‌ دست‌ داده‌، با اندكى‌ تفاوت‌، گفته‌های ثعالبى‌ است‌، اما گفته‌هايش‌ درباره حمد و اينكه‌ او شاگرد ابوالعلاء معرّی بوده‌ و صاحب‌ دو كتاب‌ [[الفتح‌ على‌ ابى‌ الفتح‌]] و التجنى‌ على‌ ابن‌ جنى‌ است‌، تازگى‌ دارد، ضمن‌ اينكه‌ وی ابياتى‌ از اشعار حمد را نيز آورده‌ و متذكر شده‌ كه‌ وی در 440ق‌ در ری به‌ تدريس‌ اشتغال‌ داشته‌ است.
جالب‌ توجه‌ اينكه‌ در سده 7ق‌ قفطى‌ (د 646ق‌) كه‌ گويا منابع‌ بيشتری در دسترس‌ داشته‌، دو شرح‌ حال‌ كاملاً جداگانه‌ و متفاوت‌ درباره اين‌ دو نوشته‌ است‌. آنچه‌ وی درباره محمد بن‌ حمد به‌ دست‌ داده‌، با اندكى‌ تفاوت‌، گفته‌های ثعالبى‌ است‌، اما گفته‌هايش‌ درباره حمد و اينكه‌ او شاگرد ابوالعلاء معرّی بوده‌ و صاحب‌ دو كتاب‌ [[الفتح‌ على‌ ابى‌ الفتح‌]] و التجنى‌ على‌ ابن‌ جنى‌ است‌، تازگى‌ دارد، ضمن‌ اينكه‌ وی ابياتى‌ از اشعار حمد را نيز آورده‌ و متذكر شده‌ كه‌ وی در 440ق‌ در ری به‌ تدريس‌ اشتغال‌ داشته‌ است.


با اين‌همه‌، گمان‌ مى‌رود كه‌ [[قفطی، علی بن یوسف|قفطى‌]] درباره ارتباط حمد با ابوالعلاء و نيز نسبت‌ دو كتاب‌ مذكور به‌ وی دچار اشتباه‌ شده‌ باشد، زيرا با توجه‌ به‌ قصيده‌ای كه‌ [[ابوالعلاء معری]]، در 400ق‌، در پاسخ‌ محمد بن‌ حمد نوشته‌ و در بيت‌ 4 آن‌ او را ابن‌ حمد خوانده‌، شک نمى‌ توان‌ داشت‌ كه‌ صاحب‌ اين‌ دو كتاب‌ و كسى‌ كه‌ با ابوالعلاء ارتباط نزديک داشته‌، همان‌ محمد بن‌ حمد است‌، نه‌ حمد بن‌ محمد. اما به‌ درستى‌ نمى‌دانيم‌ چرا ثعالبى‌ در شرح‌ حال‌ او به‌ اين‌ دو كتاب‌ اشاره‌ای نكرده‌ و آيا تا زمان‌ حيات‌ [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبى‌]] (د 429ق‌) اين‌ دو كتاب‌ نوشته‌ نشده‌ بوده‌ و يا [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبى‌]] از آن‌ها بى‌اطلاع‌ بوده‌ است‌. چه‌ بسا همين‌ امر نيز [[قفطی، علی بن یوسف|قفطى‌]] را به‌ اشتباه‌ انداخته‌ باشد.
با اين‌همه‌، گمان‌ مى‌رود كه‌ [[قفطی، علی بن یوسف|قفطى‌]] درباره ارتباط حمد با ابوالعلاء و نيز نسبت‌ دو كتاب‌ مذكور به‌ وی دچار اشتباه‌ شده‌ باشد، زيرا با توجه‌ به‌ قصيده‌ای كه‌ ابوالعلاء معری، در 400ق‌، در پاسخ‌ محمد بن‌ حمد نوشته‌ و در بيت‌ 4 آن‌ او را ابن‌ حمد خوانده‌، شک نمى‌ توان‌ داشت‌ كه‌ صاحب‌ اين‌ دو كتاب‌ و كسى‌ كه‌ با ابوالعلاء ارتباط نزديک داشته‌، همان‌ محمد بن‌ حمد است‌، نه‌ حمد بن‌ محمد. اما به‌ درستى‌ نمى‌دانيم‌ چرا ثعالبى‌ در شرح‌ حال‌ او به‌ اين‌ دو كتاب‌ اشاره‌ای نكرده‌ و آيا تا زمان‌ حيات‌ [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبى‌]] (د 429ق‌) اين‌ دو كتاب‌ نوشته‌ نشده‌ بوده‌ و يا [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبى‌]] از آن‌ها بى‌اطلاع‌ بوده‌ است‌. چه‌ بسا همين‌ امر نيز [[قفطی، علی بن یوسف|قفطى‌]] را به‌ اشتباه‌ انداخته‌ باشد.


از زمان‌ [[قفطی، علی بن یوسف|قفطى‌]] به‌ بعد همه منابع‌، يا با استناد به‌ گفته‌های ثعالبى‌ شرح‌ حال‌ محمد بن‌ حمد را نوشته‌اند و يا با استفاده‌ از اطلاعاتى‌ كه‌ در انباه‌ الرواه آمده‌، شرح‌ حال‌ حمد را آورده‌اند، اما بيشتر منابع‌ هر دو را يكى‌ پنداشته‌ و شرح‌ حال‌ آن‌ دو را با هم‌ خلط كرده‌اند.
از زمان‌ [[قفطی، علی بن یوسف|قفطى‌]] به‌ بعد همه منابع‌، يا با استناد به‌ گفته‌های ثعالبى‌ شرح‌ حال‌ محمد بن‌ حمد را نوشته‌اند و يا با استفاده‌ از اطلاعاتى‌ كه‌ در انباه‌ الرواه آمده‌، شرح‌ حال‌ حمد را آورده‌اند، اما بيشتر منابع‌ هر دو را يكى‌ پنداشته‌ و شرح‌ حال‌ آن‌ دو را با هم‌ خلط كرده‌اند.