۱۰۶٬۲۵۳
ویرایش
التربیة العربیة الإسلامیة: المؤسسات و الممارسات: تفاوت میان نسخه‌ها
التربیة العربیة الإسلامیة: المؤسسات و الممارسات (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۳۳
، ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'هها' به 'هها'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'علیه السّلام' به 'علیه‌السّلام') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'هها' به 'هها') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
نگارنده پس از این به انگیزه‌‌های ایجاد مدارس مستقل اشاره می‌کند و با نقد دیدگاه احمد شلبی دربارۀ هدف‌های نظام الملک از تأسیس نظامیه‌ها، نظریۀ خود را می‌آورد؛ آنگاه، به ویژگی‌های مدارس و سازمان آنها می‌پردازد و با اشارتی به اهمیت مدارس و مقایسۀ درس آزاد و درس تحت برنامۀ مدارس، بحث را به انجام می‌رساند. | نگارنده پس از این به انگیزه‌‌های ایجاد مدارس مستقل اشاره می‌کند و با نقد دیدگاه احمد شلبی دربارۀ هدف‌های نظام الملک از تأسیس نظامیه‌ها، نظریۀ خود را می‌آورد؛ آنگاه، به ویژگی‌های مدارس و سازمان آنها می‌پردازد و با اشارتی به اهمیت مدارس و مقایسۀ درس آزاد و درس تحت برنامۀ مدارس، بحث را به انجام می‌رساند. | ||
3) مراکز آموزشی مرابطین و موحدین: در این مقاله پس از اشار‌های به اوضاع عمومی سیاسی و اجتماعی و فکری مغرب اسلامی در دوران مرابطین و موحدین، به شرح مراکز آموزشی قدیمی و استمرار آنها در دولت یادشده می‌پردازد و از مکتب‌خانه و نام جدید آنها «معلی»، «محضره» می‌گوید و از مؤدبان (معلمان خصوصی) و علت افزایش آنها یاد می‌کند و از اهمیت حفظ قرآن در کودکی از نگاه مغربیان می‌گوید و به مقایسه دیدگاه ابن خلدون و ابن العربی (مهدی) دراین‌باره می‌پردازد و از دستمزد معلمی و روش‌های ارتزاق معلمان یاد می‌کند؛ سپس، به آموزش در مرحلۀ پس از مکتب‌خانه نظر می‌کند و از میزان تحول این دست آموزشها در این دو دولت می‌گوید و به مکان آموزشی و اوقات تدریس و مواد آموزشی و اختلاف | 3) مراکز آموزشی مرابطین و موحدین: در این مقاله پس از اشار‌های به اوضاع عمومی سیاسی و اجتماعی و فکری مغرب اسلامی در دوران مرابطین و موحدین، به شرح مراکز آموزشی قدیمی و استمرار آنها در دولت یادشده می‌پردازد و از مکتب‌خانه و نام جدید آنها «معلی»، «محضره» می‌گوید و از مؤدبان (معلمان خصوصی) و علت افزایش آنها یاد می‌کند و از اهمیت حفظ قرآن در کودکی از نگاه مغربیان می‌گوید و به مقایسه دیدگاه ابن خلدون و ابن العربی (مهدی) دراین‌باره می‌پردازد و از دستمزد معلمی و روش‌های ارتزاق معلمان یاد می‌کند؛ سپس، به آموزش در مرحلۀ پس از مکتب‌خانه نظر می‌کند و از میزان تحول این دست آموزشها در این دو دولت می‌گوید و به مکان آموزشی و اوقات تدریس و مواد آموزشی و اختلاف دیدگاهها دراین‌باره می‌پردازد و با شرحی بر دستمزد تعلیم در مرحله پس از مکتب‌خانه، به بررسی مراکز آموزشی جدید می‌رسد و از رباط می‌گوید و به آموزش صوفیان اشاره می‌کند و از دلایل اقبال مردم مغرب به تصوف می‌گوید و روش‌های آموزش صوفیانه را شرح می‌دهد، و در ادامه به اقدامات مهدی بن تومرت (ابن العربی) و عبد المؤمن بن علی در تقسیم‌بندی مردم و بویژه تقسیم اهل علم به طلبه و حفاظ اشاره می‌کند و به شرح مرکز طلاب می‌پردازد و از سازمان آن و روش‌های تدریس در آن و امتیازات محصلان این مرکز و بافت سنی و اجتماعی آنها می‌گوید؛ سپس، به توضیح مؤسسۀ حفاظ می‌نشیند و از مجالس و مناظره‌ها در زمان مرابطین و موحدین یاد می‌کند و به پیدایش مدرسه در مغرب اشاره می‌کند و بفرجام از اجازۀ علمی می‌گوید. | ||
4) تاریخ آموزش در آندلس از قرن پنجم تا سقوط آندلس: این مقاله با اشار‌های به اهمیت بررسی موضوع، آغاز می‌شود؛ سپس، تحول و جنبش علمی و سهم اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی در آن می‌آید و نیز از نقش نظام آموزشی در شکوفایی و تفوق فکری و تمدنی در آندلس یاد می‌شود. پس از این، بحث مراکز آموزشی پیش می‌آید و با شرح مرحلۀ اول و مکان‌های آن (خانواده و مکتب‌خانه)، ادامه می‌یابد. نگارنده برای بازشکافت نظام آموزشی مکتب‌خان‌های، از گسترش مکتب‌خانه در دوران مرابطین و موحدین یاد می‌کند و به پراکندگی جغرافیایی مکتب‌خانه در آندلس اشاره می‌کند و می‌افزاید: پس از قرن پنجم، و در پی استیلای صلیبیان بر آندلس و همزمان با پریشانی اوضاع سیاسی دولت اسلامی، گسترش مکتب‌خانه هم کاهش می‌یابد. نگارنده پس از این به سن ورود به مکتب‌خانه (6 سالگی) و مدت تحصیل در آن می‌پردازد و از کودکان مکتب‌خانه و معلمان مکتب و برنامه و مواد آموزشی در مکتب‌خانه یاد می‌کند و تأثیر آراء تربیتی غزالی بر موحدین آندلس را گوشزد می‌کند؛ سپس، با اشاره به دستمزد معلمی در مکتب‌خانه و نیز آموزش دختران، مرحلۀ آموزش متوسطه در آندلس را مطرح می‌کند و برای توضیح مطلب به نکات زیر می‌پردازد: اماکن آموزشی این مرحله (مساجد، مدرسه)، بودجه این مراکز و محل تأمین آن، سن ورود به این مرحله، برنامه درسی این مرحله، معلمان و مسائل مربوط به معلمی در این مرحله، آموزش زنان در این مرحله و سرانجام دستمزد معلمان. نویسنده پس از این به مرحله دوم آموزش در آندلس می‌پردازد و از طلاب این مرحله و شیوخ آن و چگونگی برپایی کلاسها و سفر‌های علمی در این مرحله یاد می‌کند؛ آنگاه، به مجالس خلفا و امیران می‌پردازد و از آموزش زنان در مرحله دوم می‌گوید و با پرداختی کوتاه به آموزش خصوصی در آندلس، مقاله را به پایان می‌برد. | 4) تاریخ آموزش در آندلس از قرن پنجم تا سقوط آندلس: این مقاله با اشار‌های به اهمیت بررسی موضوع، آغاز می‌شود؛ سپس، تحول و جنبش علمی و سهم اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی در آن می‌آید و نیز از نقش نظام آموزشی در شکوفایی و تفوق فکری و تمدنی در آندلس یاد می‌شود. پس از این، بحث مراکز آموزشی پیش می‌آید و با شرح مرحلۀ اول و مکان‌های آن (خانواده و مکتب‌خانه)، ادامه می‌یابد. نگارنده برای بازشکافت نظام آموزشی مکتب‌خان‌های، از گسترش مکتب‌خانه در دوران مرابطین و موحدین یاد می‌کند و به پراکندگی جغرافیایی مکتب‌خانه در آندلس اشاره می‌کند و می‌افزاید: پس از قرن پنجم، و در پی استیلای صلیبیان بر آندلس و همزمان با پریشانی اوضاع سیاسی دولت اسلامی، گسترش مکتب‌خانه هم کاهش می‌یابد. نگارنده پس از این به سن ورود به مکتب‌خانه (6 سالگی) و مدت تحصیل در آن می‌پردازد و از کودکان مکتب‌خانه و معلمان مکتب و برنامه و مواد آموزشی در مکتب‌خانه یاد می‌کند و تأثیر آراء تربیتی غزالی بر موحدین آندلس را گوشزد می‌کند؛ سپس، با اشاره به دستمزد معلمی در مکتب‌خانه و نیز آموزش دختران، مرحلۀ آموزش متوسطه در آندلس را مطرح می‌کند و برای توضیح مطلب به نکات زیر می‌پردازد: اماکن آموزشی این مرحله (مساجد، مدرسه)، بودجه این مراکز و محل تأمین آن، سن ورود به این مرحله، برنامه درسی این مرحله، معلمان و مسائل مربوط به معلمی در این مرحله، آموزش زنان در این مرحله و سرانجام دستمزد معلمان. نویسنده پس از این به مرحله دوم آموزش در آندلس می‌پردازد و از طلاب این مرحله و شیوخ آن و چگونگی برپایی کلاسها و سفر‌های علمی در این مرحله یاد می‌کند؛ آنگاه، به مجالس خلفا و امیران می‌پردازد و از آموزش زنان در مرحله دوم می‌گوید و با پرداختی کوتاه به آموزش خصوصی در آندلس، مقاله را به پایان می‌برد. | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
نگارنده، پس از این به مواد درسی و روش‌های آموزشی می‌پردازد و از تلاش‌های اصلاح‌گرانه در حوزه آموزش یاد می‌کند و به آموزش در عهد حمایه اشاره می‌کند و از مراکز و شهر‌های بزرگ آموزشی مغرب می‌گوید (فاس، مراکش، محمدیه (ترودانت)، مکناس، تطوان، سلاو رباط). | نگارنده، پس از این به مواد درسی و روش‌های آموزشی می‌پردازد و از تلاش‌های اصلاح‌گرانه در حوزه آموزش یاد می‌کند و به آموزش در عهد حمایه اشاره می‌کند و از مراکز و شهر‌های بزرگ آموزشی مغرب می‌گوید (فاس، مراکش، محمدیه (ترودانت)، مکناس، تطوان، سلاو رباط). | ||
3) اوقاف و آموزش در مصر در زمان ایوبیان: این گفتار با شرحی بر وقف در اسلام و اهتمام صلاح‌الدین ایوبی و دیگر ایوبیان به وقف آغاز می‌شود؛ سپس، مطالب زیر در مقاله بازشکافی می‌شود: اوقاف و مکتب‌خانه‌‌های یتیمان، اوقاف و استفاده از آن برای ایجاد مساجد و جوامع، اوقاف و زاویه‌‌های علم در مساجد، اوقاف و | 3) اوقاف و آموزش در مصر در زمان ایوبیان: این گفتار با شرحی بر وقف در اسلام و اهتمام صلاح‌الدین ایوبی و دیگر ایوبیان به وقف آغاز می‌شود؛ سپس، مطالب زیر در مقاله بازشکافی می‌شود: اوقاف و مکتب‌خانه‌‌های یتیمان، اوقاف و استفاده از آن برای ایجاد مساجد و جوامع، اوقاف و زاویه‌‌های علم در مساجد، اوقاف و خانقاهها، اوقاف در خدمت رباطها و زاویه‌ها، نقش اوقاف در ایجاد و گسترش مدارس، اوقاف و بیمارستانها، اوقاف و کتابخانه در مدارس. نگارنده در ادامه به اوقاف، قاریان، مدرسان، معیدان و مؤدبان می‌پردازد؛ سپس، از اوقاف و کودکان مکتب‌خانه و طلاب مدارس می‌گوید. نکته بعدی اشاره به ارتباط مواد آموزشی و اوقاف و نیز اوقاف و نگارش منابع درسی است و همچنین از اوقاف و روش‌های تدریس، اوقاف و نظام آموزشی و اوقاف و سکونت طلاب، اندکی یاد می‌شود. | ||
4) اوقاف و آموزش در بیت المقدس از اواخر قرن ششم تا اوایل قرن دوازدهم هجری: پنج قرن مورد بحث این جستار، دوران شکوفایی وقف در جهان اسلام از جمله قدس و شامات است (ص 869). اوقاف در این برهه از زمان، نقش دستگاه‌های دولتی امروزه را داشته و ستون فقرات امور مالی مدارس و دیگر مراکز آموزشی به شمار می‌رفته است. شکوفایی اوقاف در قدس علل گوناگونی داشته که برخی دینی و برخی شخصی بوده است. اوقاف در قدس تقریبا تنها منبع تأمین هزینه‌‌های آموزشی بوده است. نگارنده برای روشن شدن نقش آموزشی اوقاف در قدس و فلسطین، به نکات زیر اشاره می‌کند: | 4) اوقاف و آموزش در بیت المقدس از اواخر قرن ششم تا اوایل قرن دوازدهم هجری: پنج قرن مورد بحث این جستار، دوران شکوفایی وقف در جهان اسلام از جمله قدس و شامات است (ص 869). اوقاف در این برهه از زمان، نقش دستگاه‌های دولتی امروزه را داشته و ستون فقرات امور مالی مدارس و دیگر مراکز آموزشی به شمار می‌رفته است. شکوفایی اوقاف در قدس علل گوناگونی داشته که برخی دینی و برخی شخصی بوده است. اوقاف در قدس تقریبا تنها منبع تأمین هزینه‌‌های آموزشی بوده است. نگارنده برای روشن شدن نقش آموزشی اوقاف در قدس و فلسطین، به نکات زیر اشاره می‌کند: | ||
اوقاف و نقش آنها در آموزش در مسجد الاقصی، نقش مالی اوقاف در اداره مدارس، | اوقاف و نقش آنها در آموزش در مسجد الاقصی، نقش مالی اوقاف در اداره مدارس، خانقاهها و زاویه‌ها، نمونه‌‌‌هایی از موقوفات مدارس، خانقاهها و زاویه‌ها، اثر وقف بر مدارس در آموزش و دیگر زمینه‌‌های زندگی، طلاب و فقیهان، شروط و شمار و ویژگی‌های آنها، کارکنان مدارس و شروط، ویژگیها و انواع آنها، مکتب‌خانۀ صلاح‌الدین ایوبی و چند مکتب‌خانۀ دیگر، وقف کتاب و کتابخانه، چند کتابخانه مهم، وقف کتاب بر مسجد الاقصی. | ||
5) آموزش پزشکی در اسلام: در این مقاله با مطالب زیر آشنا می‌شویم: آموزش پزشکی پیش از اسلام، آموزش پزشکی در صدر اسلام، وسائل آموزش پزشکی در اسلام (ترجمه، تألیف و توجه به کتابخانه)، بیمارستان در اسلام، بیمارستان‌های شام، بیمارستان‌های مصر، بیمارستان‌های مغرب، بیمارستان‌های آندلس، روش‌های درمان در بیمارستانها، مدارس پزشکی، مواد آموزش پزشکی در اسلام (نمونه برنامه‌ها، علومی که پیشنیاز آموزش پزشکی بوده است)، چگونگی گزینش دانشجوی پزشکی، تدریج در آموزش پزشکی، تبویب کتاب‌های پزشکی، توجه به مطالعه کتب پزشکی، مذاهب و آرای طبی (تعریف طب، اهمیت تجربه در طب، آرائی چند در باب جراحی، دارو‌های مفرد و دارو‌های مرکب، روش‌های فهم خواص داروها، اجازۀ طبابت و حسبه در طب). | 5) آموزش پزشکی در اسلام: در این مقاله با مطالب زیر آشنا می‌شویم: آموزش پزشکی پیش از اسلام، آموزش پزشکی در صدر اسلام، وسائل آموزش پزشکی در اسلام (ترجمه، تألیف و توجه به کتابخانه)، بیمارستان در اسلام، بیمارستان‌های شام، بیمارستان‌های مصر، بیمارستان‌های مغرب، بیمارستان‌های آندلس، روش‌های درمان در بیمارستانها، مدارس پزشکی، مواد آموزش پزشکی در اسلام (نمونه برنامه‌ها، علومی که پیشنیاز آموزش پزشکی بوده است)، چگونگی گزینش دانشجوی پزشکی، تدریج در آموزش پزشکی، تبویب کتاب‌های پزشکی، توجه به مطالعه کتب پزشکی، مذاهب و آرای طبی (تعریف طب، اهمیت تجربه در طب، آرائی چند در باب جراحی، دارو‌های مفرد و دارو‌های مرکب، روش‌های فهم خواص داروها، اجازۀ طبابت و حسبه در طب). | ||