ترجمه کتاب الملل و النحل: تفاوت میان نسخه‌ها

*ترجمه حاضر به‌صورت "نسخه‌برگردان" (فاکسیمیله) -از نسخه خطی منحصربه‌فرد به شمارۀ ٢٣٧١ قابل‌دسترسی در کتابخانۀ ایاصوفیا(استانبول)- منتشر شده است.<ref>مقدمه ناشر،ص5 و مقدمه کتاب،ص‌ سی.</ref> در این شیوه، هر نسخه ارزشمند خطی با عکس‌برداری رنگی از همه صفحات آن، به‌صورت کامل انتشار می‌یابد تا محفوظ بماند و آسان‌تر در دسترس عموم پژوهشگران قرار بگیرد.

*البته "نسخه‌برگردان" جایگزین مقابله و تصحیح انتقادی نیست و در واقع، ترجمه حاضر بدون تصحیح عرضه شده است و به همین جهت، مخاطبان کتاب حاضر فقط کارشناسان نسخه‌شناس هستند و برای عموم علاقه‌مندان نه‌تنها خوش‌خوان و زودیاب نیست؛ بلکه در موارد بسیاری به‌خاطر کیفیت خط و نگارش قدیمی، ناخوانا و غیرقابل‌استفاده است. در برخی موارد کلمات به‌خاطر ساییدگی و فرسودگی نسخه، محو یا نامشخص شده است.<ref>مثلار.ک:متن کتاب،ص1، 2 و3.</ref>

کاتب در این نسخه خطی، نقطه‌گذاری را در موارد بسیاری مراعات نکرده و به‌عنوان‌مثال بجای "چون" نوشته است: "حون"<ref>متن کتاب،ص1.</ref> این اهمال باعث ابهام و اختلال در خوانش متن شده است.

معلوم نیست که کتابت یا ترجمه در چه زمانی انجام شده است. حتی مشخص نیست که این اثر متعلق به کدام قرن است! [[عمادی حائری، محمد|سید محمدعمادی‌ حائری]] می‌گوید به قرینه متن فارسی اثر و خطّ نسخه می‌باید آن را از قرن ششم دانست.<ref>مقدمه کتاب،ص سی و یک.</ref> ولی این گفته فقط یک حدس است و احتمالی بیش نیست و نیازمند اثبات علمی است و به همین جهت در صفحه عنوان کتاب نیز ناشر و مقدمه‌نویس عبارت را به این صورت نوشته‌اند: از مترجمی ناشناخته (احتمالاً از سده ششم هجری)<ref>سرآغاز کتاب، ص1.</ref>