دو رساله در اخلاق: مکا‌رم‌ اخلاق‌، گشا‌یش‌‌نا‌مه‌: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دو رساله در اخلاق''' مجموعه‌ای است از دو رساله به نام «مکارم اخلاق» از رضی‌الدین ابوجعفر محمد نیشابوری (متوفی 598ق) و «گشایش نامه» منسوب به خواجه نصیر‌الدین طوسی که به کوشش محمدتقی دانش‌پژوه، منتشر شده است.

یکی «مکارم اخلاق» رضی‌الدین نیشابوری که به روش «نصیحة الملوک» غزالی به نگارش درآمده و آمیخته است با داستان‌ها و حکایات و آثار مذهبی و متکی است به تجارب و ملاحظات اجتماعی و آراسته سخنان بزرگان آموخته و سردوگرم‌چشیده و نزدیک به فهم توده مردم که نتایج نیک و بدرفتار و کردار آدمی را به تمثل به حکایات مشهود می‌سازد.

دوم «گشایش‌نامه» که رساله‌ای است به روش نظری و فلسفی و آمیخته با داستان و افسانه. این رساله، به خواجه طوسی نسبت داده شده، ولی در فهرست‌ها، چنین تألیفی از او نشان نداده‌اند. در این رساله، از لذت عقلی و حسی بحث شده و نخستین از دومی، برتر و بهتر دانسته شده است. در جایی از این رساله، بیتی از خواجه افضل ‌الدین آمده است که در مصنفات افضل‌الدین کاشانی (متوفی نزدیک 610ق) آن را می‌بینیم، پس می‌توان گفت که این رساله، پس از این تاریخ و پیش از 23 ذی‌حجه 730 که تاریخ نوشته شدن یکی از نسخ آن است، باید نوشته شده باشد. مؤلف این رساله، تا اندازه‌ای روش باطنیان دارد و از «اهل ظاهر و راست‌گویان و دانایان یقین‌جوی و ظاهر و اندرون و مغز و معنی‌جویان و حقیقت» یاد کرده است. این رساله، اگر از خواجه طوسی نباشد، از دانشمندی عارف و حکیم خواهد بود و از شاهکارهای زبان فارسی است<ref>ر.ک:همان، صفحه د- ه</ref>.