امام راحل و فقه سنتی: تفاوت میان نسخه‌ها

لازم به ذکر است که وجوب متابعت از معصوم، روشن می‌کند که فقط در پرتو مشکات آن کس که حجت بر عصمت وی قانع است به سعادت ابدی می‌توان رسید. و فقط رهبر معصوم است که «ما ینطق عن الهوی،ان هو الا وحی یوحی» چه وحی «نص» باشد، یا «وحی معنا» که خدای تعالی بر این امت منت نهاده است. که «وحی نص» همان قرآن کریم است و «وحی معنا» همان «سنت» است. حضرت امام در وصیت‌نامه خویش به فقه سنتی اشاره دارند و فرمودند: «فقه سنتی که ارث سلف صالح است و انحراف از آن سست شدن ارکان تحقیق و تدقیق است محفوظ بماند، که مراد ایشان از «فقه سنتی» فقهی است که بر سنت و روش موروث از فقهای عظام گذشته، در مقام استنباط از کتاب و اصول متلقی از رسول خدا و ائمه معصومین استوار است.  

فریقین اتفاق دارند بر اینکه رسول خدا، عنایت و اهتمام مخصوص به امیرالمؤمنین علی(ع) داشته، و در تعلیم و تأدیب و تربیت وی، در میان اصحابش، نهایت اعتنا را بذل می‌فرمودند، و آیات نازله را در هر مکان و زمان بر وی قرائت می‌فرمودند، و آن جناب می‌نوشتند، و برای وی جملات و متشاعات و پاسخ و منسوخ و عام و خاص را بیان می‌کردند.  

کتب اربعه شیعه که مرجع استدلال فقهای آل  بیتاند، به آن کتاب ها و خصوصا به صحیفه جامعه استناد دارند. که به زبان املای رسول خدا و خط مًبارک علی)ع(  است و نهایتا مستند با وحی است که تردیدی در آن نیست. زبدگان از اصحاب ائمًه، احادیثی که مشافهتا از ائمه، استماع می نمودند، در همان مجلس  مینوشتند، و در رساله هاًی کوچک ضبط و تدوین  میکردند، و هر یک از این  رسالهها را «اصل » میگفتند،که سرانجام به جوامع حدیثیه، که هم اکنون در دست ماست ،منتهی شده و جوامع اولیه احادیث شیعه همین کتب اربعه است، که از آن میان جامع شریف کافی امام المحدثین «کلینی» همچون خورشید جهان افروز تابان است. با توجه به ذکر قراین و امارات و شواهدی که تألیف کتاب عظیم کافی بدانها مقرون بوده، اثبات حصول طبق قوی و اطمینان به عرضه آن کتاب شریف بر بعض سفرای خاص امام زمان)ع( است، و اینکه این کتاب به امضا و تصدیق نایب بزرگوار، که برابر با امضاء و تصدیق حضرت صاحب الامر است، رسیده بوده است و این حدس قوی و اطمینان مدلول قراین و اماراتی است.

فرق بین متولیان فقه سنتی، یعنی مجتهدان از فقهای امامیه، علیه السلام، و بین فقهای اخباریون از اصحاب ما، به وجوهی است که بعضی از علما آمار آن وجوه افتراق را بیش از 40 مورد ذکر کرده اند. عمده فروق همان افتراق در مبانی استنباطات است.  مجتهدان از فقهای امامیه، مبانی و ادله استنباط را در 4 امر یعنی کتاب و سنت و اجماع و عقل منحصر فرموده اند. و اخباریون از اصحاب ما، در دو امر، یعنی کتاب و سنّت، محصور  کرده‌اند. البته اجماع نهایتا به سنت باز می گردد، ولی  شگفت‌انگیز است حذف عقل از مبانی استدلاًل و استنباط! «عقل» اصل و پایه اساسی برای نقل و سمع است. اگر عقل نباشد، سمعیات مربوط به معارف احکام قابل اثبات نیست.

آنچه روش اخباریون ما را  بیاعتبار و آنان را منزوی ساخته، حذف عقل است- که خود پایه اساسی سمع و نقل به شمار می رود- از مبانی استدلال و احتجاج در غیر ضروریات.  مولیاند اخباری که قطع حاصل از مقدمات قطعیه عقلیه غیر ضروریه اعتبار ندارد. چون در معرض خطا و اشتباه است. شیخ اعظم به این شبهه اینگونه پاسخ  میدهند:

برهان ناب در مسیر جدال و تنازع اهوا و آراء ملل و نحل طبعا به اوهام و تخیلات گردیده است. بر محقق صاحب بصیرت است که مسئلًه «اصالت عقل برای نقل» را از منبع اصل آن که فلسفه است استفسار کند، چه آنکه شئون نفس و قوای آن، که از آن جمله عقل است، در فلسفه مورد بحث و مصب برهان واقع گردیده است، و معانی‌ای که برای عقل آمده است باید در آنجا تفحص کرد. اختلاف بین دو عقل بالذات نیست، بلکه به اختلاف مدرکات است که به دو عقل تعبیر شده و چنانچه مدرک از قبیل حسن و قبح فعل باشد. این سنخ مدرک را «عقل عملی» می‌خوانند، مانند حسن عدل و قبح ظلم. و چنانچه مدرک در طریق فعل و عمل نباشد، مانند: «کل بزرگتر از جزء خود است.» این سنخ را «عقل نظری» می‌نامند. و بر این اساس، معنی حکم عقل همان ادراک حسن و قبح افعال است، و برای عقل هیچ گونه انشاء بعث و زجر و امر و نهی نیست، مگر به معنی ادراکی که عقل را داعی بر عمل باشد.  

روایات و آثار وارد در منع کتابت احادیث و آثار و نیز تجویز آن بسیاراست. علماء و محققان در توجیه و جمع بین این دو دسته از روایات آرائی دارند که عبارت است از:  

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]