فراتر از روش «آزمون - ‌خطا»: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤلف در بخشهایی از کتاب، از اطلاعات و مطالب شخصیتی به نام [[طباطبایی، سید عبدالعزیز|حاج سید عبدالعزیز طباطبایى‏]] که به تعبیر وی «محقق و کتاب‌شناس بزرگ معاصر و حفید [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|صاحب عروه]]» بوده، استفاده نموده است؛ به‌عنوان مثال در پاورقی، ص207 با عنوان یادداشتهای [[طباطبایی، سید عبدالعزیز|حاج آقا عزیز طباطبایی]]، مطلبی را ذکر می‌کند. او خود متذکر می‌شود که: «در این دفتر، گذشته از منابع مکتوب که نام و مشخصات کاملشان در «کتابنامه» پایان کتاب آمده است، با انبوه اسناد تاریخى منتشرنشده‏‌اى روبه‌رو مى‏‌شوید که در تدوین مباحث‏ کتاب، از آنها بهره وافر گرفته‌‏ایم. گفتنى است که، بخشى درخور ملاحظه از این اسناد، در طول دهه 1360ش، به لطف [[طباطبایی، سید عبدالعزیز|مرحوم حاج سید عبدالعزیز طباطبایى]]، در اختیار راقم سطور قرار گرفت و بخش دیگر، به لطف و عنایت جناب آقاى على‌اکبر اشعرى...»<ref>ر.ک: همان، ص17 و 18</ref>.

[[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|صاحب عروه]]، امّا - ‌چنان‌که حیات سیاسی‌اش نشان مى‏‌دهد - ‌چنین نبود. او پیش از برداشتن هر گام، نخست نیک مى‏‌اندیشید که: کجاییم و چه داریم و به کجا مى‏‌رویم و چگونه مى‏‌رویم؟... از روش «آزمون - ‌خطا»، سکه رایج در عرصه اجتماع و سیاست این ملک، به‌دور بود و به‌جاى آن، «اندیشه و دانش و درایت و توفیق» را نشانده بود؛ لاجرم از «حسرت و ندامت» فرجام ‏کار، دور بود و از آنان نبود که احیاناًً در پایان عمر، نه‌تنها از «سیئات» خود، بلکه ناگزیرند از برخى از به‌ظاهر «حسنات» خویش نیز «استغفار» کنند.

در بخش نهم و دهم کتاب، مواضع سیاسی – اجتماعی سید در پیش از مشروطیت و در عصر مشروطیت مطالعه شده است. [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|صاحب عروه]] در تواریخ مشروطیت به‏‌عنوان یکى از منتقدان و مخالفان مشروطه - بلکه یکى از عناصر اصلى و محورى گروه منتقد - ‌شناخته مى‏‌شود. البته، موضع سید در قبال مشروطه، از آغاز تا فرجام، یکسان نبود و وى در طول دوران مشروطیت، به‌تناسب شرایط و اوضاع، در مجموع، سه مرحله کلى را از سر گذراند که عبارت بوده از: موافقت مشروط با مشروطه، امتناع وی از قبول و تأیید خواسته‏‌هاى جناح تندرو و سکولار مشروطه (به رهبرى امثال تقى‏‌زاده)، عدم تأیید مشروطه وارداتى و امتناع از تأیید اصل مشروطیت. نویسنده در این بخش به تشریح این سه مرحله پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص355-412</ref>.