شرح فصوص الحکم للشیخ‌ الأکبر محیي‌الدین‌ محمد بن‌ عربي‌ الحا‌تمي: تفاوت میان نسخه‌ها

'''شرح فصوص الحکم للشیخ‌ الأکبر محیي‌الدین‌ محمد بن‌ عربي‌ الحا‌تمي'''، اثر [[کلیبولی، محمد بن صالح|محمد بن صالح کاتب کلیبولی]] مشهور به یازجی اوغلو(متوفی 855 هجری) شرحی است بر «[[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص الحکم]]» [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن‌عربی]]. [[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص الحکم]] یکی از کتاب‌های مهم [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] در عرفان نظری است. وی در این اثر به بیان اسما و صفات الهی می‌پردازد. همان‌طور که خود [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] ذکر کرده این کتاب را از پیامبر اکرم(ص) در رؤیا دریافت کرده است. به نظر می‌رسد فصوص از آخرین کتاب‌های دوران زندگانی ابن عربی باشد.

[[کلیبولی، محمد بن صالح|محمد بن صالح کاتب]]، در مقدمه کتاب از رؤیایی در سال 853 هجری یاد می‌کند که در آن پیامبر اکرم(ص) به خواب وی آمده؛ او در مقابله پیامبر(ص) نشسته بوده و کتابی در دست داشته، پیامبر(ص) به او نگاه کرده و فرموده‌اند: پس‌ازاین خودم به تو درس می‌دهم. وی می‌نویسد: پس از بیداری از خواب، قلبم را منور به نور آن حضرت(ص) دیدم... سپس عباراتی را درباره فصوص نقل می‌کند که گویا از برداشت قلبی خودش درباره این کتاب است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/50553/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D9%81%D8%B5%D9%88%D8%B5-%D8%A7%D9%84%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D9%84%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A3%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7-%D8%AA%D9%85%D9%8A?pageNumber=61&viewType=pdf ر.ک: مقدمه نویسنده، ص61-62]</ref> وی سپس از تحیّرش درباره کتاب فصوص می‌گوید تا اینکه می‌گوید: شخصی غریب پیش من آمد و کتابی به من داد که در جایی از آن جلال خجندی از اوزجندی و او نیز از جندی به نقل از برخی اصحاب ابن‌عربی نقل می‌کند که شیخ به آن شخص گفته: فلانی! آیا می‌دانی چرا من جرئت کردم مطالبی را بخصوص در این کتاب بگویم که مخالف با صریح کتاب است؟ او گفت نه. شیخ گفته: زیرا پیامبر خدا(ص) من را به‌عنوان رحمت و مایه امتحان امت برگزیده تا اعتقاداتشان را به آزمون بگذارند... و من سبب تمییز ملحدان از یکتاپرستان هستم.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/50553/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D9%81%D8%B5%D9%88%D8%B5-%D8%A7%D9%84%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D9%84%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A3%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7-%D8%AA%D9%85%D9%8A?pageNumber=62&viewType=pdf ر.ک: همان، ص62]</ref>

[[کلیبولی، محمد بن صالح|کلیبولی]]، پیش از پرداختن به شرح فصوص، 14 مطلب را به‌عنوان مطالب مقدماتی بیان می‌دارد که حاوی مطالب مهمی است و حجم زیادی را _مخصوصاً در تنبیه چهاردهم که بسیار طولانی است_ به خود اختصاص داده است؛ این تمهیدات چهارده‌گانه حدود 33 صفحه از کتاب را به خود اختصاص داده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/50553/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D9%81%D8%B5%D9%88%D8%B5-%D8%A7%D9%84%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D9%84%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A3%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7-%D8%AA%D9%85%D9%8A?pageNumber=63&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص63-95]</ref> ظاهراً شرح به‌صورت مستقل از متن شیخ اکبر نوشته شده و به‌صورت ترکیبی و مزجی نیست؛ به همین دلیل در صورت ظاهری و ساختار نوشته، تفاوتی در رنگ و اندازه فونت عبارات، دیده نمی‌شود. قابل ذکر است که [[کلیبولی، محمد بن صالح|کلیبولی]] در جاهایی از کتاب، عباراتی از ابن عربی را با لفظ «قوله» می‌آورد و به شرح آن می‌پردازد؛ مثلاً در شرح فص حکمت آدمیه در صفحات 96 و 106 می‌توان این موارد را دید. شرح کلیبولی بر فصوص بر همان ترتیبی پیش می‌رود که [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] در فصوص از انبیاء و اولیای الهی در آن نام برده است؛ یعنی 27 تن از انبیاء عظام و اولیای الهی. اولین شخصیت از میان این اشخاص، آدم نبی(ع) و آخرین شخصیت، پیامبر اکرم محمد مصطفی(ص) است. البته در این شرح، پس از ذکر مطالب مربوط به نبی اکرم(ص) و حقیقت ایشان، در فصلی جداگانه از اسرار بهشت و رؤیت، سخن به میان می‌آید.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/50553/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D9%81%D8%B5%D9%88%D8%B5-%D8%A7%D9%84%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D9%84%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A3%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7-%D8%AA%D9%85%D9%8A?pageNumber=283&viewType=pdf ر.ک: فهرست مطالب کتاب، ص283-285]</ref> در کل، این شرح شرحی روان و قابل‌فهم بر فصوص الحکم شیخ اکبر [[ابن عربی، محمد بن علی|محی‌الدین عربی]] است و خواندن آن به علاقه‌مندان مباحث عرفان نظری بخصوص مباحث ابن‌عربی توصیه می‌گردد.