۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ترجمة الإتقان في علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'سيوطى ' به 'سيوطى '
جز (جایگزینی متن - 'العبر' به 'العبر') |
جز (جایگزینی متن - 'سيوطى ' به 'سيوطى ') |
||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
احمد شلبى در مقاله‌اى تحت عنوان«پژوهشهاى قرآن‌شناختى سيوطى»بر آن است كه سيوطى بسيارى از رسائل و كتابهايى را كه در زمينۀ علوم قرآنى داشته،از جمله خلاصه يا تمامى كتاب مفحمات الاقران و معترك الاقران را در اثر بزرگ خود الاتقان گرد آورده است.[1] | احمد شلبى در مقاله‌اى تحت عنوان«پژوهشهاى قرآن‌شناختى سيوطى»بر آن است كه [[سيوطى]] بسيارى از رسائل و كتابهايى را كه در زمينۀ علوم قرآنى داشته،از جمله خلاصه يا تمامى كتاب مفحمات الاقران و معترك الاقران را در اثر بزرگ خود الاتقان گرد آورده است.[1] | ||
اغلب قرآن‌شناسان قديم و جديد بر آنند كه الاتقان فى علوم القرآن،جامعترين كتاب و بلكه دايرة المعارف علوم قرآنى در سراسر تاريخ اسلام است.مراد از«علوم قرآنى»،قرآن‌شناسى يا رشته‌هاى تحقيقى گوناگون مربوط به قرآن مجيد است از جمله:1)تاريخ قرآن(شامل بحث و تحقيق در وحى و نزول قرآن،كتابت و جمع و تدوين آن،شناخت مكى و مدنى و نظاير آن)،2)تجويد و اعراب قرآن،3)علم قراءت،4)شأن نزول يا اسباب النزول و شناخت مبهمات قرآن،5)ناسخ و منسوخ،6)اعجاز قرآن(بويژه پژوهش در جنبه‌هاى بلاغى و ادبى قرآن مجيد)، 7)تفسير،8)آيات الاحكام يا فقه القرآن كه آميخته‌اى از فقه و اصول و تفسير است،9)محكمات و متشابهات(كه شامل بحثهاى كلامى-عرفانى نيز مى‌گردد)، 10)قصص قرآن(از جمله شامل بحث در اسرائيليات). | اغلب قرآن‌شناسان قديم و جديد بر آنند كه الاتقان فى علوم القرآن،جامعترين كتاب و بلكه دايرة المعارف علوم قرآنى در سراسر تاريخ اسلام است.مراد از«علوم قرآنى»،قرآن‌شناسى يا رشته‌هاى تحقيقى گوناگون مربوط به قرآن مجيد است از جمله:1)تاريخ قرآن(شامل بحث و تحقيق در وحى و نزول قرآن،كتابت و جمع و تدوين آن،شناخت مكى و مدنى و نظاير آن)،2)تجويد و اعراب قرآن،3)علم قراءت،4)شأن نزول يا اسباب النزول و شناخت مبهمات قرآن،5)ناسخ و منسوخ،6)اعجاز قرآن(بويژه پژوهش در جنبه‌هاى بلاغى و ادبى قرآن مجيد)، 7)تفسير،8)آيات الاحكام يا فقه القرآن كه آميخته‌اى از فقه و اصول و تفسير است،9)محكمات و متشابهات(كه شامل بحثهاى كلامى-عرفانى نيز مى‌گردد)، 10)قصص قرآن(از جمله شامل بحث در اسرائيليات). | ||
تا پيش از عصر سيوطى،تأليفاتى كه،قطع نظر از جامعيت و دامنۀ اشتمال،كما بيش شبيه يا هم موضوع با اتقان باشد تدوين شده بود كه سيوطى خود به اسامى مهمترين آنها تصريح دارد:فنون الافنان فى علوم القرآن(تأليف ابن جوزى)، جمال القراء(تأليف سخاوى)،المرشد الوجيز فى علوم تتعلق بالقرآن العزيز(تأليف ابو شامه)،البرهان فى مشكلات القرآن(اثر عزيز بن عبد الملك معروف به شيذله). | تا پيش از عصر سيوطى،تأليفاتى كه،قطع نظر از جامعيت و دامنۀ اشتمال،كما بيش شبيه يا هم موضوع با اتقان باشد تدوين شده بود كه [[سيوطى]] خود به اسامى مهمترين آنها تصريح دارد:فنون الافنان فى علوم القرآن(تأليف ابن جوزى)، جمال القراء(تأليف سخاوى)،المرشد الوجيز فى علوم تتعلق بالقرآن العزيز(تأليف ابو شامه)،البرهان فى مشكلات القرآن(اثر عزيز بن عبد الملك معروف به شيذله). | ||
سپس در قرن نهم آثار جامعترى تأليف مى‌گردد.سيوطى به چند اثر كه استادان يا همقرنان او تأليف كرده‌اند اشاره دارد؛از جمله به كتابى در علوم تفسير(بدون نام) از ابو عبد الله محيى الدين كافيجى استاد سيوطى،و جامعتر از آن،مواقع العلوم فى مواقع النجوم،از جلال الدين بلقينى،استاد ديگرش،سپس البرهان فى علوم القرآن اثر بدر الدين محمد بن عبد الله زركشى(745-794 ق)كه يكى از منابع اساسى سيوطى در تأليف اتقان است و ابواب و تبويب اتقان و نيز موضوعات آن به ميزان قابل توجهى مقتبس از آن است. | سپس در قرن نهم آثار جامعترى تأليف مى‌گردد.[[سيوطى]] به چند اثر كه استادان يا همقرنان او تأليف كرده‌اند اشاره دارد؛از جمله به كتابى در علوم تفسير(بدون نام) از ابو عبد الله محيى الدين كافيجى استاد سيوطى،و جامعتر از آن،مواقع العلوم فى مواقع النجوم،از جلال الدين بلقينى،استاد ديگرش،سپس البرهان فى علوم القرآن اثر بدر الدين محمد بن عبد الله زركشى(745-794 ق)كه يكى از منابع اساسى [[سيوطى]] در تأليف اتقان است و ابواب و تبويب اتقان و نيز موضوعات آن به ميزان قابل توجهى مقتبس از آن است. | ||
از طرف | از طرف ديگر،[[سيوطى]] تفسيرى به نام التحبير داشته كه در مقدمۀ آن بسيارى از اين مباحث را آورده بوده،سپس اين مباحث يعنى اين مقدمه را تنقيح مى‌كند و سامان بهترى به آن مى‌دهد و احتمال دارد كه متن يعنى تفسير را هم گسترش داده باشد.بارى تفسير جديدش را مجمع البحرين و مطلع البدرين مى‌نامد.معلوم نيست كه اين دو تفسير به اتمام رسيده يا تفسير بر همۀ قرآن مجيد باشد،اينقدر هست كه از رهگذر مقدمه‌نويسى بر آنها،اين دايرة المعارف عظيم پديد مى‌آيد كه يادآور مقدمۀ معروف [[ابن خلدون]] است كه آن هم اهميتش بر ذى المقدمه(يعنى تاريخ [[العبر]])مى‌چربد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
محمد ابو الفضل ابراهيم،مصحح متن اصلى عربى اتقان در معرفى شيوۀ نگارش سيوطى چنين مى‌نويسد: | محمد ابو الفضل ابراهيم،مصحح متن اصلى عربى اتقان در معرفى شيوۀ نگارش [[سيوطى]] چنين مى‌نويسد: | ||
ابتدا موضوعى را بيان مى‌كند و مشهورترين كسانى را كه دربارۀ آن موضوع كتاب تأليف كرده‌اند نام مى‌برد،آنگاه فايدۀ دانستن آن موضوع و اهميت و نقش آن را در شناخت و تفسير معانى قرآن بيان مى‌نمايد،سپس مسائل و فروع و نكاتش را بازگو مى‌كند.در بيان تمام اين مطالب به قرآن و حديث يا اقوال دانشمندان فن استشهاد مى‌نمايد،و گاهى قسمتهايى از كتابهايى كه دربارۀ آن موضوع هست به طور كامل يا خلاصه شده نقل مى‌كند و در موارد بسيارى در پايان فصل رأى خودش را نيز مى‌نگارد.[2] | ابتدا موضوعى را بيان مى‌كند و مشهورترين كسانى را كه دربارۀ آن موضوع كتاب تأليف كرده‌اند نام مى‌برد،آنگاه فايدۀ دانستن آن موضوع و اهميت و نقش آن را در شناخت و تفسير معانى قرآن بيان مى‌نمايد،سپس مسائل و فروع و نكاتش را بازگو مى‌كند.در بيان تمام اين مطالب به قرآن و حديث يا اقوال دانشمندان فن استشهاد مى‌نمايد،و گاهى قسمتهايى از كتابهايى كه دربارۀ آن موضوع هست به طور كامل يا خلاصه شده نقل مى‌كند و در موارد بسيارى در پايان فصل رأى خودش را نيز مى‌نگارد.[2] | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
اتقان تاكنون بارها در هند و مصر و گويا يك بار هم در اروپا به طبع رسيده است و غالب اين طبعها نامصحح و مغلوط است.طبعى كه مبناى ترجمۀ فارسى قرار گرفته،تصحيح محمد ابو الفضل ابراهيم است.نسخه‌اى كه اساس اين طبع و تصحيح قرار گرفته محفوظ در كتابخانۀ آصفيۀ حيدر آباد هند است،كه جرامود[در متن عربى:جرامرد]ناصرى حنفى،شاگرد ممتاز و رواى كتابهاى سيوطى در سال 883 قمرى[3]آن را نگاشته و بر سيوطى خوانده و از او اجازۀ روايت گرفته است.مصحح بعضى از كتابها و اعلام را معرفى كرده است و فهرست موضوعات و اعلام دقيقى ترتيب داده. | اتقان تاكنون بارها در هند و مصر و گويا يك بار هم در اروپا به طبع رسيده است و غالب اين طبعها نامصحح و مغلوط است.طبعى كه مبناى ترجمۀ فارسى قرار گرفته،تصحيح محمد ابو الفضل ابراهيم است.نسخه‌اى كه اساس اين طبع و تصحيح قرار گرفته محفوظ در كتابخانۀ آصفيۀ حيدر آباد هند است،كه جرامود[در متن عربى:جرامرد]ناصرى حنفى،شاگرد ممتاز و رواى كتابهاى [[سيوطى]] در سال 883 قمرى[3]آن را نگاشته و بر [[سيوطى]] خوانده و از او اجازۀ روايت گرفته است.مصحح بعضى از كتابها و اعلام را معرفى كرده است و فهرست موضوعات و اعلام دقيقى ترتيب داده. | ||
==ترجمه== | ==ترجمه== | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
اين نسخه توسط موسسه انتشارات امير كبير تهران چاپ دوم 1376 و سوم 1380 در شمارگان 2000 نسخه به قيمت دوره 5400 تومان با جلد گالينگور به همراه جلد(لفاف)گلاسه با كاغذ عالى و حروف كامپيوترى،چاپ گرديده است. | اين نسخه توسط موسسه انتشارات امير كبير تهران چاپ دوم 1376 و سوم 1380 در شمارگان 2000 نسخه به قيمت دوره 5400 تومان با جلد گالينگور به همراه جلد(لفاف)گلاسه با كاغذ عالى و حروف كامپيوترى،چاپ گرديده است. | ||
[1] نگاه كنيد به: | [1] نگاه كنيد به:«ال[[سيوطى]] و الدراسات القرآنية»نوشتۀ احمد شلبى،در جشن نامه‌اى تحت عنوان: جلال الدين السيوطى،بحوث القيت فى الندوة التى اقامها المجلس الاعلى لرعاية الفنون و الآداب و العلوم الاجتماعية،6-10 مارس 1976(القاهرة،الهيئة المصرية العامة للكتاب،1976)ص 227. | ||
[2] پيشگفتار محمد ابو الفضل ابراهيم،ص 24 ترجمۀ فارسى. | [2] پيشگفتار محمد ابو الفضل ابراهيم،ص 24 ترجمۀ فارسى. | ||