فرهنگ اصطلاحات منطقی: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

'''فرهنگ اصطلاحات منطقى به انضمام واژه‌نامه فرانسه و انگليسى'''، اثر صاحب كتاب «منطق صورى»، [[خوانساری، محمد|محمد خوانسارى]] (اصفهان، 1300-1388ش، تهران) است كه نویسنده در آن، معانى واژگان و اصطلاحات علم منطق صورى را به‌صورت الفبايى، مطرح و با استناد به منابع معتبر اين علم تعريف كرده است.

روش نویسنده در اين اثر استناد مستقيم به منابع اصلى علم منطق است؛ به اين معنا كه براى شرح هريك از اصطلاحات، جمله يا جملاتى از كتاب‌هاى «[[أساس الاقتباس]]»، «[[الإشارات و التنبيهات]]»، «دانشنامه علائى»، «[[درة التاج|درّة التاج]]»، «[[الشفاء (المنطق)]]» «معيار العلم»، «منظومه» حاج [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]] و «النجاة» آورده و به همان اكتفا كرده و در توضيح، اندكى افزوده است.

== گزارش محتوا ==

#نویسنده، آثار ذاتى را چنين تعريف كرده است: خواصّ و اعراضى كه مربوط به ذات شىء است نه مربوط به امرى عام‌تر يا خاص‌تر از آن. «ذاتى» در اين تعبير، ذاتى باب برهان است و با «ذاتى» كه در مبحث كليات خمس در مقابل «عرضى» به كار مى‌رود و به معنى جزء ذات و ماهيت است كاملا متفاوت است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35725/2/22 اعراض ذاتى، ص22]</ref>

#: «هر علمى برهانى را سه چيز بود: يكى را موضوع خوانند و يكى را آثار ذاتى و يكى را مبادى»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35725/2/134 دانشنامه، ص134]</ref>«و اما آثار ذاتى آن خاصیت‌ها بود كه در موضوع علم افتد، كه بيرون وى نيفتد؛ چنان‌كه مثلث و مربع مر بعضى اندازه‌ها را و چنان‌كه راستى و كژى مر بعضى را و اين اثرها ذاتى بود مر موضوع هندسه را و چنان‌كه جفتى و طاقى و هرچه بدين ماند مر شمار را و چنان‌كه سازوارى و ناسازوارى مر آواز را»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35725/2/136 دانشنامه، ص136]</ref>و<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35725/2/1 متن كتاب، ص1]</ref>

#نویسنده گاهى برخى از واژگان و اصطلاحات را بدون هيچ توضيحى به موارد ديگر ارجاع داده است؛ مثلاً «مقدمات تجربى» را به «مجرّبات»، «مقدمات مسلّم» را به «مسلمات»، «مقدمات مشبّهه» را به «مشبّهات» و «مقدمات يقينى» را به «يقينيات» ارجاع داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35725/2/270 ر.ک: همان، ص270]</ref>و گاه اصطلاحى مثل «تناقض» را نام برده و فقط ارجاع به صفحه‌اى ديگر داده؛ يعنى نام عنوان مورد بحث در صفحه ارجاع‌شده ذكر نشده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35725/2/79 ر.ک: همان، ص79]</ref>

#همچنين نویسنده گاه براى برخى از واژگان و اصطلاحات توضيح مختصرى نوشته و بعد شبكه ارتباطى را برقرار كرده و تفصيل را ارجاع به موارد ديگر داده است؛ مثلاً «مشترك معنوى» را به اين صورت تعريف كرده: «لفظى كه مفهوم آن بر افراد متعدد قابل حمل باشد و همه افراد با هم در آن معنى اشتراك داشته باشند، مانند انسان و آهن و دايره» و بعد تفصيل معناى آن را به «لفظ كلى» و «اسم مشترك» ارجاع داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35725/2/243 ر.ک: همان، ص243]</ref>

مقدمه و متن كتاب.

{{فرهنگ اصطلاحات}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]