۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
الجماهر في الجواهر: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ''
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ' به '') |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
مرکز پژوهشی ميراث مکتوب | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب | ||
| مکان نشر =ايران - تهران | | مکان نشر =ايران - تهران | ||
| سال نشر =1416ق. | | سال نشر =1416ق.= 1995م.= 1374ش. | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE34640AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE34640AUTOMATIONCODE | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|الجواهر (ابهامزدایی)}} | |||
'''الجماهر في الجواهر''' نوشته [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]]، که غالباً به خطا الجماهر فی معرفة جواهر نامیده میشود، کتابی یک جلدی به زبان عربی، در موضوع سنگهای گرانبها و فلزات و آلیاژهای فلزی معروف است. تحقیق و مقدمه کتاب به قلم [[هادی، یوسف|یوسف الهادی]] است. | '''الجماهر في الجواهر''' نوشته [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]]، که غالباً به خطا الجماهر فی معرفة جواهر نامیده میشود، کتابی یک جلدی به زبان عربی، در موضوع سنگهای گرانبها و فلزات و آلیاژهای فلزی معروف است. تحقیق و مقدمه کتاب به قلم [[هادی، یوسف|یوسف الهادی]] است. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
مقدمه کتاب با خطبهای بسیار کوتاه آغاز میشود. سپس پانزده «ترویحه» آمده است که در هر ترویحه یک موضوع فرعی مطرح شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | مقدمه کتاب با خطبهای بسیار کوتاه آغاز میشود. سپس پانزده «ترویحه» آمده است که در هر ترویحه یک موضوع فرعی مطرح شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
در مقاله نخست از 32 گوهر و سنگ گرانبها همچون یاقوت، لعل بدخشان، الماس، مروارید، زمرد، فیروزه، عقیق یاد شده است. [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] یاقوت، زمرد و مروارید را فاخرترین گوهرها میداند. به نظر وی شایسته است که گوهرها به ترتیب ارزششان یاد شوند، و به همین علت مقاله نخست را با شرحی مفصل درباره یاقوت و چند سنگ کمبهاتر شبیه به آن( اشباه یاقوت) آغاز میکند. اما از آنجا که لعل بدخشان از جمله اشباه یاقوت و البته گرانبهاترین آنهاست، مدخل لعل، بیدرنگ پس از مدخل یاقوت آمده است. بیجاده، الماس و سنباده نیز به همین مناسبت پیش از مروارید آمدهاند.<ref>ر.ک: همان</ref> | در مقاله نخست از 32 گوهر و سنگ گرانبها همچون یاقوت، لعل بدخشان، الماس، مروارید، زمرد، فیروزه، عقیق یاد شده است. [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] یاقوت، زمرد و مروارید را فاخرترین گوهرها میداند. به نظر وی شایسته است که گوهرها به ترتیب ارزششان یاد شوند، و به همین علت مقاله نخست را با شرحی مفصل درباره یاقوت و چند سنگ کمبهاتر شبیه به آن(اشباه یاقوت) آغاز میکند. اما از آنجا که لعل بدخشان از جمله اشباه یاقوت و البته گرانبهاترین آنهاست، مدخل لعل، بیدرنگ پس از مدخل یاقوت آمده است. بیجاده، الماس و سنباده نیز به همین مناسبت پیش از مروارید آمدهاند.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
شرح [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان]] درباره مروارید، یاقوت و زمرد مفصلترین بخشهای کتاب است. [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان]] ذیل مدخل مروارید که مهمترین بخش کتاب به شمار میآید، به نکات بسیار جالبی اشاره کرده است که در مورد گوهرهای دیگر مصداق ندارد؛ از جمله: چگونگی سوراخ کردن و نحوه بر طرف کردن عیوب مروارید، چیستی مرجان، انواع صدفها، مناطق صید مروارید، عمق هر یک و زمان صید، چگونگی فرورفتن در آب برای صید مروارید و تمهیداتی برای ترساندن کوسه و شیوه گریز فوری از خطر حمله آن. ابوریحان مقاله دوم را با شرح زئبق (جیوه) که نزد طبیعیدانان مادر همه فلزات است آغاز میکند و سپس به شرح فلزات هفتگانه یعنی طلا، نقره، مس، آهن، ارزیز (قلع)، سرب و خار صینی میپردازد. مقاله سوم نیز به شرح خواص چهار آلیاژ یا ترکیب فلزی مانند شَبَه (برنج) و اسفیذ روی اختصاص دارد.<ref>ر.ک: همان</ref> | شرح [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان]] درباره مروارید، یاقوت و زمرد مفصلترین بخشهای کتاب است. [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان]] ذیل مدخل مروارید که مهمترین بخش کتاب به شمار میآید، به نکات بسیار جالبی اشاره کرده است که در مورد گوهرهای دیگر مصداق ندارد؛ از جمله: چگونگی سوراخ کردن و نحوه بر طرف کردن عیوب مروارید، چیستی مرجان، انواع صدفها، مناطق صید مروارید، عمق هر یک و زمان صید، چگونگی فرورفتن در آب برای صید مروارید و تمهیداتی برای ترساندن کوسه و شیوه گریز فوری از خطر حمله آن. ابوریحان مقاله دوم را با شرح زئبق (جیوه) که نزد طبیعیدانان مادر همه فلزات است آغاز میکند و سپس به شرح فلزات هفتگانه یعنی طلا، نقره، مس، آهن، ارزیز (قلع)، سرب و خار صینی میپردازد. مقاله سوم نیز به شرح خواص چهار آلیاژ یا ترکیب فلزی مانند شَبَه (برنج) و اسفیذ روی اختصاص دارد.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
الجماهر بیرونی تقریباً بر همه جواهرنامههایی که از آن پس در شرق جهان اسلام نوشته شدند، تأثیری شگرف داشته و حتی میتوان بیشتر این گوهرنامهها را تحریری نوین از اثر [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] دانست. مهمترین گوهرنامه نوشته شده بر اساس الجماهر، جواهرنامه نظامی نوشته محمد بن ابی البرکات جوهری نیشابوری در 592ق/1196م است. بیشتر مطالب مندرج در دو گوهرنامه مشهور فارسی دیگر یعنی تنسوخنامه ایلخانی نصیرالدین طوسی و عرایس الجواهر ابوالقاسم کاشانی نیز از جواهرنامه نظامی و در نتیجه عمدتاً از الجماهر بیرونی اخذ شدهاند.<ref>ر.ک: همان</ref> | الجماهر بیرونی تقریباً بر همه جواهرنامههایی که از آن پس در شرق جهان اسلام نوشته شدند، تأثیری شگرف داشته و حتی میتوان بیشتر این گوهرنامهها را تحریری نوین از اثر [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] دانست. مهمترین گوهرنامه نوشته شده بر اساس الجماهر، جواهرنامه نظامی نوشته محمد بن ابی البرکات جوهری نیشابوری در 592ق/1196م است. بیشتر مطالب مندرج در دو گوهرنامه مشهور فارسی دیگر یعنی تنسوخنامه ایلخانی نصیرالدین طوسی و عرایس الجواهر ابوالقاسم کاشانی نیز از جواهرنامه نظامی و در نتیجه عمدتاً از الجماهر بیرونی اخذ شدهاند.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
شگفت آنکه شهرت الجماهر در میان گوهرشناسان غرب جهان اسلام بسیار اندک بود. احمد بن یوسف | شگفت آنکه شهرت الجماهر در میان گوهرشناسان غرب جهان اسلام بسیار اندک بود. [[تیفاشی، احمد|احمد بن یوسف تیفاشی]]، گوهرشناس نامدار اهل افریقیه، هنگام نگارش [[أزهار الأفکار في جواهر الأحجار|ازهار الافکار فی جواهر الاحجار از الجماهر]] بهره نگرفت و آثار بعدی نوشته شده در غرب جهان اسلام نیز غالباً مبتنی بر اثر تیفاشی بودند. آثاری همچون جواهر نامه محمد بن منصور (تألیف اوایل سده8ق) که از هر دو اثر فوق بهره بردهاند بسیار اندکند.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
نخب الذخائر فی احوال الجواهر ابن اکفانی، نیز بهرغم تألیف در غرب جهان اسلام از الجماهر تأثیر بسیار گرفته و در آن بارها به [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] ( نیز به واسطه او به کسانی چون نصر جوهری، «الاخوان الرازیان» و دیگران، البته گاه بدون یادکرد [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]]) استناد شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | نخب الذخائر فی احوال الجواهر ابن اکفانی، نیز بهرغم تألیف در غرب جهان اسلام از الجماهر تأثیر بسیار گرفته و در آن بارها به [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] (نیز به واسطه او به کسانی چون نصر جوهری، «الاخوان الرازیان» و دیگران، البته گاه بدون یادکرد [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]]) استناد شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
#[[ #:https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1-%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C26 |کرامتی، یونس، | #[[#:https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1-%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C26 |کرامتی، یونس، «الجماهر في الجواهر»، پایگاه اینترنتی کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی؛ در تاریخ 10 آذر 1400]] | ||
#[[:noormags:1357579| جمشید نژاد اول، غلامرضا؛ «الجماهر فی الجواهر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، معارف، مرداد و آبان 1384، شماره 62، صفحه 8 تا 27]] | #[[:noormags:1357579| جمشید نژاد اول، غلامرضا؛ «الجماهر فی الجواهر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، معارف، مرداد و آبان 1384، شماره 62، صفحه 8 تا 27]] | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
[[رده:علوم]] | [[رده:علوم]] | ||
[[رده: | [[رده:زمینشناسی]] | ||
[[رده:دی (1400)]] | [[رده:دی (1400)]] | ||