۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
اخلاق و راه سعادت: اقتباس و ترجمه از طهارة الاعراق ابن مسکویه: تفاوت میان نسخه‌ها
اخلاق و راه سعادت: اقتباس و ترجمه از طهارة الاعراق ابن مسکویه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۱ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۱
، ۲۱ آوریل ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'امین، نصرت‌بیگم' به 'امین، سیده نصرت‌بیگم') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''اخلاق و راه سعادت'''، اثر | '''اخلاق و راه سعادت'''، اثر [[امین، سیده نصرت‌بیگم|بانو مجتهده امین]]، ترجمه و اقتباسى است از کتاب «تهذيب الاخلاق و تطهير (طهارة) الاعراق» [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكویه]]، پيرامون سير و سلوك در روش اولیا كه به زبان فارسی و در سال 1328ش، نوشته شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكویه]] در اشاره به غرض نگارش، آغاز شده است. | کتاب با مقدمه [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكویه]] در اشاره به غرض نگارش، آغاز شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: مقدمه، ص2]</ref>. | ||
اين اثر نفيس كه مشتمل بر دقايق اخلاقى و معتقدات دينى و قلبى با ادله و براهین مستند به آيات بينات قرآن و احاديث نبوى و تمثيلاتى با ديدگاه‌هاى دقيق فلسفى و عرفانى مى‌باشد، در هفت گفتار تنظيم شده است. بانو امین، نخست متن «طهارة الاعراق» را ترجمه و تلخيص كرده، سپس برداشت‌ها و ديدگاه‌هاى خود را در حواشى ارائه داده است. | اين اثر نفيس كه مشتمل بر دقايق اخلاقى و معتقدات دينى و قلبى با ادله و براهین مستند به آيات بينات قرآن و احاديث نبوى و تمثيلاتى با ديدگاه‌هاى دقيق فلسفى و عرفانى مى‌باشد، در هفت گفتار تنظيم شده است. بانو امین، نخست متن «طهارة الاعراق» را ترجمه و تلخيص كرده، سپس برداشت‌ها و ديدگاه‌هاى خود را در حواشى ارائه داده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مقاله اول، در تعريف نفس و نيروهاى آن بوده و در آن، از مسائلى مانند اثبات تجرّد نفس، فضيلت‌هاى انسانى، قواى نفس و 4 فضيلت حكمت، عفت، شجاعت و عدالت و نظريه [[ارسطو]]يى اعتدال بحث شده است. | مقاله اول، در تعريف نفس و نيروهاى آن بوده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%87?sectionNumber=2&pageNumber=4&viewType=html ر.ک: همان، ص4]</ref> و در آن، از مسائلى مانند اثبات تجرّد نفس، فضيلت‌هاى انسانى، قواى نفس و 4 فضيلت حكمت، عفت، شجاعت و عدالت و نظريه [[ارسطو]]يى اعتدال بحث شده است. | ||
نویسنده در اثبات تجرد نفس، هفت دليل را بررسى نموده است: | نویسنده در اثبات تجرد نفس، هفت دليل را بررسى نموده است: | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
#عقل تمیز مى‌دهد و خطاى حس را رفع مى‌كند. | #عقل تمیز مى‌دهد و خطاى حس را رفع مى‌كند. | ||
مقاله دوم، به معرفى اخلاق به‌عنوان بهترين صناعت برای نیک‌رفتارى آدمى اختصاص دارد. مهم‌ترين مباحث این مقاله عبارتند از: بررسى طبايع و خلقيات، نسبت نظر و عمل، مراتب قواى نفسانى و شرف هریک، تربيت جوانان، قوه عالمه و قوه عامله، مرتبه عليا و سعادت قصوى، رأى [[جالینوس]] در مورد كسانى كه معتقدند سعادت منحصر در لذات حسى است، دستور تهذيب اطفال، مراتب حيوانى و افق انسانى. | مقاله دوم، به معرفى اخلاق به‌عنوان بهترين صناعت برای نیک‌رفتارى آدمى اختصاص دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص62]</ref>. مهم‌ترين مباحث این مقاله عبارتند از: بررسى طبايع و خلقيات، نسبت نظر و عمل، مراتب قواى نفسانى و شرف هریک، تربيت جوانان، قوه عالمه و قوه عامله، مرتبه عليا و سعادت قصوى، رأى [[جالینوس]] در مورد كسانى كه معتقدند سعادت منحصر در لذات حسى است، دستور تهذيب اطفال، مراتب حيوانى و افق انسانى. | ||
نویسنده معتقد است كه فضيلت اخلاقى و رئوس ملكات انسانى، منحصر به چهار صفت حكمت، عفت، شجاعت، عدالت بوده و فضيلت، شرافت و امتياز بشر از ساير موجودات، به واسطه این صفات بوده و هر كجا فخر، شرافت و سيادتى نمايان است، از پرتو همین ملكات ارجمند پديد گشته است. | نویسنده معتقد است كه فضيلت اخلاقى و رئوس ملكات انسانى، منحصر به چهار صفت حكمت، عفت، شجاعت، عدالت بوده و فضيلت، شرافت و امتياز بشر از ساير موجودات، به واسطه این صفات بوده و هر كجا فخر، شرافت و سيادتى نمايان است، از پرتو همین ملكات ارجمند پديد گشته است. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
اين مقاله با نقل فصلى از رساله «تدبير منزل 1» بروسن، متفكر فيثاغورى سده 5م به پایان رسيده است. | اين مقاله با نقل فصلى از رساله «تدبير منزل 1» بروسن، متفكر فيثاغورى سده 5م به پایان رسيده است. | ||
موضوع مقاله سوم، خير و سعادت و شروط به دست آوردن آن‌ها بنا بر آراء اهل فلسفه، مانند فيثاغورس و افلاطون و [[ارسطو]]ست. از مهم‌ترين مباحث این مقاله، مى‌توان از: فرق میان خير و سعادت، اقسام سعادت بنا بر مذهب [ | موضوع مقاله سوم، خير و سعادت و شروط به دست آوردن آن‌ها بنا بر آراء اهل فلسفه، مانند فيثاغورس و افلاطون و [[ارسطو]]ست<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص144]</ref>. از مهم‌ترين مباحث این مقاله، مى‌توان از: فرق میان خير و سعادت، اقسام سعادت بنا بر مذهب ارسطوطاليس<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص153]</ref>، بررسى سعادت از نظر [[بقراط]]، فيثاغورس و افلاطون، سعادت قصوى و شروط تحصيل سعادت نام برد. | ||
به نظر نویسنده، سعادت در پرتو علم و عمل پديد مى‌آيد و كسى كه آرزوى رسيدن به این مقام را در دل خود بپروراند و لايق رسيدن به آن نيز باشد، نخستين وظيفه‌اش این است كه در مقام علم برآمده و موجودات عاليه را ملاحظه كرده و آن‌ها را بشناسد و سپس كوشش نمايد كه خود را به ايشان رسانده و از سنخ آن‌ها گردد. آن وقت در مقام عمل برآمده و تعب و زحمت این را متحمل شده تا آنكه به مقصود برسد. | به نظر نویسنده، سعادت در پرتو علم و عمل پديد مى‌آيد و كسى كه آرزوى رسيدن به این مقام را در دل خود بپروراند و لايق رسيدن به آن نيز باشد، نخستين وظيفه‌اش این است كه در مقام علم برآمده و موجودات عاليه را ملاحظه كرده و آن‌ها را بشناسد و سپس كوشش نمايد كه خود را به ايشان رسانده و از سنخ آن‌ها گردد. آن وقت در مقام عمل برآمده و تعب و زحمت این را متحمل شده تا آنكه به مقصود برسد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص141]</ref>. | ||
بانو امین معتقد است كه مقصود از موجودات عاليه، عقول، نفوس، روحانیون و موجوداتى است كه از حيث رتبه، مقام و كمال، فوق این عالم مادى و برتر و بالاتر از موجودات طبيعى جسمانى به شمار مى‌روند و چون روح و روان انسان از سنخ همان موجودات عاليه است، لذا [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكویه]] در اول کتاب، در مقام اثبات تجرد نفس برآمده و با چند دليل، آن را به اثبات رسانده است. | [[امین، سیده نصرت‌بیگم|بانو امین]] معتقد است كه مقصود از موجودات عاليه، عقول، نفوس، روحانیون و موجوداتى است كه از حيث رتبه، مقام و كمال، فوق این عالم مادى و برتر و بالاتر از موجودات طبيعى جسمانى به شمار مى‌روند و چون روح و روان انسان از سنخ همان موجودات عاليه است، لذا [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكویه]] در اول کتاب، در مقام اثبات تجرد نفس برآمده و با چند دليل، آن را به اثبات رسانده است. | ||
به نظر نویسنده، هر فردى از بشر، آماده و مهياى یک نوع از فضيلتى است كه به آن فضيلت نزدیک تر و به رسيدن به آن، سزاوارتر است، لذا سعادت هر فردى، غير از سعادت فرد ديگرى است. | به نظر نویسنده، هر فردى از بشر، آماده و مهياى یک نوع از فضيلتى است كه به آن فضيلت نزدیک تر و به رسيدن به آن، سزاوارتر است، لذا سعادت هر فردى، غير از سعادت فرد ديگرى است. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
اين مقاله با بحثى درباره لذات عقلانى و سخن [[ارسطو]] درباره معاد پایان مى‌پذيرد. | اين مقاله با بحثى درباره لذات عقلانى و سخن [[ارسطو]] درباره معاد پایان مى‌پذيرد. | ||
مقاله چهارم به بازنمود كردارهاى آدمى و بحث از شجاعت، سخا و عدالت اختصاص دارد. حقِ آفريدگار بر آدمى و اختيارى بودن عدالت و ستمكارى از مباحث مهم این فصل است. | مقاله چهارم به بازنمود كردارهاى آدمى و بحث از شجاعت، سخا و عدالت اختصاص دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص196]</ref>. حقِ آفريدگار بر آدمى و اختيارى بودن عدالت و ستمكارى از مباحث مهم این فصل است. | ||
در تعريف شجاعت، نویسنده معتقد است كه تهور حيوانات، اگرچه شباهت به شجاعت دارد، لكن حقيقتا آن‌ها را نمى‌توان شجاع نامید، زيرا آن‌ها مطمئن به قوت خویش بوده و به زور خود مغرورند، نه مطمئن به طبيعت شجاعت كه فضيلت روحانى و ملكه نفسانى است. | در تعريف شجاعت، نویسنده معتقد است كه تهور حيوانات، اگرچه شباهت به شجاعت دارد، لكن حقيقتا آن‌ها را نمى‌توان شجاع نامید، زيرا آن‌ها مطمئن به قوت خویش بوده و به زور خود مغرورند، نه مطمئن به طبيعت شجاعت كه فضيلت روحانى و ملكه نفسانى است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص199]</ref>. | ||
در این رابطه، بانو امین معتقد است كه شجاعت این نيست كه انسان خود را بدون جهت عقلانى به مهلكه اندازد و از آنچه بايد حذر نمايد، بى‌پروا باشد، بلكه شجاع كسى است كه داراى ملكه و فضيلت اخلاقى بوده و در موقع لزوم و در جايى كه عقل و شرع اجازه مى‌دهد، از هيچ‌گونه فداكارى و گذشتى خوددارى ننمايد و بر هر امر هولناكى اقدام نمايد. | در این رابطه، [[امین، سیده نصرت‌بیگم|بانو امین]] معتقد است كه شجاعت این نيست كه انسان خود را بدون جهت عقلانى به مهلكه اندازد و از آنچه بايد حذر نمايد، بى‌پروا باشد، بلكه شجاع كسى است كه داراى ملكه و فضيلت اخلاقى بوده و در موقع لزوم و در جايى كه عقل و شرع اجازه مى‌دهد، از هيچ‌گونه فداكارى و گذشتى خوددارى ننمايد و بر هر امر هولناكى اقدام نمايد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص199]</ref>. | ||
موضوع مقاله پنجم، محبت و انواع آن و نيز دوستى و شرايط آن است كه با نقل سخن [[ارسطو]] درباره سعادت تام به پایان مى‌رسد. | موضوع مقاله پنجم، محبت و انواع آن و نيز دوستى و شرايط آن است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%87?sectionNumber=2&pageNumber=245&viewType=html ر.ک: همان، ص245]</ref> كه با نقل سخن [[ارسطو]] درباره سعادت تام به پایان مى‌رسد. | ||
بانو امین معتقد است كه عشق و محبت، جاذبه عمومى است كه تمام ذرات عالم را در بر گرفته و هيچ موجودى از یک نوع محبتى خالى نيست و این همان قوه‌اى است كه هر جنسى را جاذب و مجذوب همجنس خود مى‌گرداند. به نظر وى، عشق و محبت به یک معنى است، لكن درجات بسيار دارد و به شكل‌هاى متفاوت تجلى مى‌نمايد و نام‌هاى مختلف مى‌گيرد؛ چنان‌كه در جماد، قوه ماسكه، در نبات، قوه نامیه و در حيوان، شعور غريزى، اما این امر در انسان، داراى مراتب و نمايش‌هاى بى‌شمارى است و انسان درجاتى طى مى‌نمايد تا به‌تدريج پاک‌تر و علوى‌تر گردد و از مراتب جماديت، نباتيت و حيوانيت گذشته تا به مرتبه انسانيت مى‌رسد و بايستى آن مرتبه را نيز تكمیل نموده تا آنكه قوه الهى كه منشأ عشق پاک و خالص از خودخواهى و نفس‌پرستى است، در وى ظهور نمايد. | [[امین، سیده نصرت‌بیگم|بانو امین]] معتقد است كه عشق و محبت، جاذبه عمومى است كه تمام ذرات عالم را در بر گرفته و هيچ موجودى از یک نوع محبتى خالى نيست و این همان قوه‌اى است كه هر جنسى را جاذب و مجذوب همجنس خود مى‌گرداند. به نظر وى، عشق و محبت به یک معنى است، لكن درجات بسيار دارد و به شكل‌هاى متفاوت تجلى مى‌نمايد و نام‌هاى مختلف مى‌گيرد؛ چنان‌كه در جماد، قوه ماسكه، در نبات، قوه نامیه و در حيوان، شعور غريزى، اما این امر در انسان، داراى مراتب و نمايش‌هاى بى‌شمارى است و انسان درجاتى طى مى‌نمايد تا به‌تدريج پاک‌تر و علوى‌تر گردد و از مراتب جماديت، نباتيت و حيوانيت گذشته تا به مرتبه انسانيت مى‌رسد و بايستى آن مرتبه را نيز تكمیل نموده تا آنكه قوه الهى كه منشأ عشق پاک و خالص از خودخواهى و نفس‌پرستى است، در وى ظهور نمايد. | ||
مقاله ششم، از امراض نفسانى و مقابله با آن‌ها از راه محاسبه نفس بحث مى‌كند و سرانجام در آخرين مقاله، به طب نفسانى و شيوه‌هاى درمان بيمارى‌هاى اخلاقى پرداخته مى‌شود. این مقاله با بحث از انواع ترس و از جمله ترس از مرگ و علاج حزن و اندوه به نقل از «كندى» پایان مى‌پذيرد. | مقاله ششم، از امراض نفسانى و مقابله با آن‌ها از راه محاسبه نفس بحث مى‌كند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص301]</ref> و سرانجام در آخرين مقاله، به طب نفسانى و شيوه‌هاى درمان بيمارى‌هاى اخلاقى پرداخته مى‌شود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص318]</ref>. این مقاله با بحث از انواع ترس و از جمله ترس از مرگ و علاج حزن و اندوه به نقل از «كندى» پایان مى‌پذيرد. | ||
بانو امین معتقد است اگر مردم پى به حقيقت مرگ مى‌بردند و به اسرار پس از مرگ واقف مى‌گشتند، در عوض ترس و نگرانى از مرگ، اظهار شادمانى و آرزومندى مى‌نمودند؛ چنان‌كه حال همه انبيا، اولیا و شهدا، همین بوده و خود را به مرگ مژده و نوید مى‌دادند. به نظر وى، آدم خردمند مى‌داند كه مرگ، آدمى را از ظلمتكده طبيعت مى‌رهاند و به عالم وسيع نورانى مى‌رساند و از هرگونه الم و فقر و احتياج فارغ مى‌گرداند و در منزل امن و امان و بى‌نيازى متمكن مى‌سازد و از مجالست اشرار و مردمان لئيم و پست خلاص نموده و با ساكنان علم قدس مأنوس مى‌گرداند. | [[امین، سیده نصرت‌بیگم|بانو امین]] معتقد است اگر مردم پى به حقيقت مرگ مى‌بردند و به اسرار پس از مرگ واقف مى‌گشتند، در عوض ترس و نگرانى از مرگ، اظهار شادمانى و آرزومندى مى‌نمودند؛ چنان‌كه حال همه انبيا، اولیا و شهدا، همین بوده و خود را به مرگ مژده و نوید مى‌دادند. به نظر وى، آدم خردمند مى‌داند كه مرگ، آدمى را از ظلمتكده طبيعت مى‌رهاند و به عالم وسيع نورانى مى‌رساند و از هرگونه الم و فقر و احتياج فارغ مى‌گرداند و در منزل امن و امان و بى‌نيازى متمكن مى‌سازد و از مجالست اشرار و مردمان لئيم و پست خلاص نموده و با ساكنان علم قدس مأنوس مى‌گرداند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17622/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-:-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%8 ر.ک: همان، ص341]</ref>. | ||
==وضعيت کتاب== | ==وضعيت کتاب== | ||
فهرست مطالب، در ابتداى کتاب آمده و مطالب و توضيحات [[امین، سیده نصرت‌بیگم|بانو امین]]، در پاورقى‌ها جاى گرفته است. | |||
فهرست مطالب، در ابتداى کتاب آمده و مطالب و توضيحات بانو | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||