۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاريخ التمدن الإسلامي: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه'
جز (جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک') |
جز (جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
'''تاريخ التمدن الإسلامي''' نوشته [[زیدان، جرجی|جرجی زیدان]]، اثری است پنج جلدی به زبان عربی با موضوع تاریخ اسلام. این کتاب، نخستین تاریخ شرقی در موضوع تمدن اسلامی است که نخست بـهصورت مقالههای مسلسل در مجله | '''تاريخ التمدن الإسلامي''' نوشته [[زیدان، جرجی|جرجی زیدان]]، اثری است پنج جلدی به زبان عربی با موضوع تاریخ اسلام. این کتاب، نخستین تاریخ شرقی در موضوع تمدن اسلامی است که نخست بـهصورت مقالههای مسلسل در مجله الهلال و سـپس بـهصورت کتابی مستقل در پنج مجلد به چاپ رسـیده است. | ||
[[زیدان، جرجی|زیدان]] نه یک مورخ روایتی، نه یک وقایعنگار و نه یک سالنامهنگار است، بلکه او را باید فیلسوف و جامعهشناس تاریخ خواند که یکی از دورههای مهم تاریخی جهان، یعنی دوره تمدن اسلامی را با شیوهای علمی به نگارش در آورده است. | [[زیدان، جرجی|زیدان]] نه یک مورخ روایتی، نه یک وقایعنگار و نه یک سالنامهنگار است، بلکه او را باید فیلسوف و جامعهشناس تاریخ خواند که یکی از دورههای مهم تاریخی جهان، یعنی دوره تمدن اسلامی را با شیوهای علمی به نگارش در آورده است. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
در چنین فضایی که تاریخ اسلام کاری تازه را طلب میکرد، کار [[زیدان، جرجی|زیدان]] ابتکاری بود که انجام آن در وهله نخست با انکار مورخان مغرب زمین روبهرو شد، ولی با دانش گـسترده و پشتکار فراوان [[زیدان، جرجی|زیدان]]، این مهم عملی گـردید و او چـنان اثری پدید آورد که به چندین زبان اروپایی و شرقی (علاوه بر عربی که زبان اصلی کتاب است) ترجمه گردید.<ref>ر.ک: بینش، عبدالحسین، ص40-41</ref> | در چنین فضایی که تاریخ اسلام کاری تازه را طلب میکرد، کار [[زیدان، جرجی|زیدان]] ابتکاری بود که انجام آن در وهله نخست با انکار مورخان مغرب زمین روبهرو شد، ولی با دانش گـسترده و پشتکار فراوان [[زیدان، جرجی|زیدان]]، این مهم عملی گـردید و او چـنان اثری پدید آورد که به چندین زبان اروپایی و شرقی (علاوه بر عربی که زبان اصلی کتاب است) ترجمه گردید.<ref>ر.ک: بینش، عبدالحسین، ص40-41</ref> | ||
این کتاب یکی از برجستهترین آثار [[زیدان، جرجی|زیدان]] است که نخست بـه صورت مقالههای مسلسل در مجله | این کتاب یکی از برجستهترین آثار [[زیدان، جرجی|زیدان]] است که نخست بـه صورت مقالههای مسلسل در مجله الهلال و سـپس بـهصورت کتابی مستقل در پنج مجلد به چاپ رسـید. او بـرای پرهیز از حجیم شدن کتاب، از ذکر منابع و مآخذ در جلد اول خودداری ورزید، اما شبلی نعمانی هندی در نامهای به [[زیدان، جرجی|زیدان]] این کار را نقص شمرد و زیـدان نیز از جـلد دوّم بـه بـعد منابع کار خویش را ذکر کرد. چاپهای جدید این کتاب با حواشی دکتر [[مونس، حسین|حسین مؤنس]]، استاد تاریخ ادبیات دانشگاه قـاهره همراه است.<ref>ر.ک: همان»، ص42</ref> | ||
[[زیدان، جرجی|زیدان]] در ارزیابی تاریخ اسلامی مینویسد: بدون شک تاریخ اسلام از مهمترین تاریخهای فراگیری است، زیرا در بردارنده تاریخ دنیای متمدن در قرون وسطی است یا به تعبیر بهتر حلقه اتصال تاریخ قدیم و تاریخ جدید است؛ که تمدن قدیم با آن پایان یافت و تمدن جدید از آن سر برآورد. | [[زیدان، جرجی|زیدان]] در ارزیابی تاریخ اسلامی مینویسد: بدون شک تاریخ اسلام از مهمترین تاریخهای فراگیری است، زیرا در بردارنده تاریخ دنیای متمدن در قرون وسطی است یا به تعبیر بهتر حلقه اتصال تاریخ قدیم و تاریخ جدید است؛ که تمدن قدیم با آن پایان یافت و تمدن جدید از آن سر برآورد. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
بهراستی اگر بخواهیم شیوه «تاریخنگاری اسلامی» را نیز به داوری بگذاریم باید بـگوییم که تاریخ تمدن اسلامی زیدان، تاریخنگاری کهن را به تاریخنگاری جدید متصل کرد، و او با شیوه علمی خود چنان اثری آفرید که در میان آثار پیش و پس از خود یگانه و ممتاز است. به گفته حسین مؤنس، او حلقه وصل میان نهضت علمی عرب و نهضت استشراق در اروپا و امریکا بود. او با اندیشه پویا و منطق واقعگرا، و نگرش نوین خود توانست در روایات کهن اسلامی روحی دوبـاره بدمد و آن را در قالبی علمی ارائه دهد. زیـدان سـنّت تاریخنگاری اسلامی را متحوّل ساخت و تاریخی را که پیش از آن تنها ویژگی سیاسی و نظامی داشت، برمبنای تمدن و فرهنگ به نگارش در آورد، چرا که معتقد بود: تاریخ یـک ملت، تاریخ جنگها و پیروزیها و شکستهای آن ملّت نیست، بلکه تاریخ واقعی هر ملتی، تاریخ تمدن و فرهنگ آن میباشد. | بهراستی اگر بخواهیم شیوه «تاریخنگاری اسلامی» را نیز به داوری بگذاریم باید بـگوییم که تاریخ تمدن اسلامی زیدان، تاریخنگاری کهن را به تاریخنگاری جدید متصل کرد، و او با شیوه علمی خود چنان اثری آفرید که در میان آثار پیش و پس از خود یگانه و ممتاز است. به گفته حسین مؤنس، او حلقه وصل میان نهضت علمی عرب و نهضت استشراق در اروپا و امریکا بود. او با اندیشه پویا و منطق واقعگرا، و نگرش نوین خود توانست در روایات کهن اسلامی روحی دوبـاره بدمد و آن را در قالبی علمی ارائه دهد. زیـدان سـنّت تاریخنگاری اسلامی را متحوّل ساخت و تاریخی را که پیش از آن تنها ویژگی سیاسی و نظامی داشت، برمبنای تمدن و فرهنگ به نگارش در آورد، چرا که معتقد بود: تاریخ یـک ملت، تاریخ جنگها و پیروزیها و شکستهای آن ملّت نیست، بلکه تاریخ واقعی هر ملتی، تاریخ تمدن و فرهنگ آن میباشد. | ||
پیش از [[زیدان، جرجی|زیدان]]، تاریخنگار اسلامی در اشکال «تاریخ خبر»، «صورت وقایع نگاشتی» و اشکال فرعی، یعنی «تاریخنگاری دودمانی»، «تقسیم برحسب طبقات» و «تنظیم تبارشناختی» خلاصه میشد و آثار تاریخی در قالب «تواریخ عالم»، «تواریخ محلی یا ناحیهای» و «تواریخ معاصر و خاطرات» ارائه میگردید، اما [[زیدان، جرجی|زیدان]] نه یک مورخ روایتی، نه یک وقایعنگار و نه یک سالنامهنگار است، بلکه او را باید فیلسوف و جامعهشناس تاریخ خواند که یکی از دورههای مهم تاریخی جهان، یعنی دوره تمدن اسلامی را با شیوهای علمی به نگارش در آورده است. وی | پیش از [[زیدان، جرجی|زیدان]]، تاریخنگار اسلامی در اشکال «تاریخ خبر»، «صورت وقایع نگاشتی» و اشکال فرعی، یعنی «تاریخنگاری دودمانی»، «تقسیم برحسب طبقات» و «تنظیم تبارشناختی» خلاصه میشد و آثار تاریخی در قالب «تواریخ عالم»، «تواریخ محلی یا ناحیهای» و «تواریخ معاصر و خاطرات» ارائه میگردید، اما [[زیدان، جرجی|زیدان]] نه یک مورخ روایتی، نه یک وقایعنگار و نه یک سالنامهنگار است، بلکه او را باید فیلسوف و جامعهشناس تاریخ خواند که یکی از دورههای مهم تاریخی جهان، یعنی دوره تمدن اسلامی را با شیوهای علمی به نگارش در آورده است. وی همچون ابـن خـلدون، فیلسوف بزرگ تاریخ اسلامی، در پی یافتن علل حوادث است، نه نقل وقایع. او مینویسد: مورخان در نگارش تاریخ اسلام تنها بـه نقل وقایع مهم میپردازند، اما به اسباب ارتباط دهنده آنها با یکدیگر کمتر اشاره میکنند و بهگونهای نیست که علتیابی و دقت در آنها موجب آسودگی خرد آدمی گردد و یا ذهن خـواننده به حقیقت حال آن امّت پی ببرد. با وجود این ما آنان را در این کار معذور میپنداریم؛ چرا که اوضـاع زمانه، آنها را از پرداختن به علل حوادث باز میداشته است؛ زیرا رویدادها بهگونهای هستند که مورخ باید یکی از دو سوی آنها را پیروز بداند، و آنان از همین مطلب پرهیز داشتهاند. شاید عذرهای دیگری نیز در کار بوده است، اما امروزه دیگر چنین موانعی وجود ندارد. | ||
[[زیدان، جرجی|زیدان]]، سنّتی را در تاریخنگاری بنیاد نهاد که پیش از وی در میان مورخان سابقه نداشت؛ و انجام این کار هر چند با دشواری روبهرو بود، اما او تا رسیدن به هدف، آن را دنبال کرد. او خود مینویسد: ما با پشتکار هر چه تمام، درصدد برآمدیم تا عوامل سازنده تمدن اسلامی را بکاویم و اسرار آن را تا جای ممکن آشکار سازیم، و اینکار را به شیوهای که تاکنون تاریخنگاران عرب بدان دست نیازیده بودند، به انجام رساندیم. ما کوشیدهایم تا رویدادها را به اسباب و علل آنها ارجاع دهیم و روابط میان آنها را بیان کنیم و آنها را با احکام عقلی و نوامیس عمران تطبیق دهیم. | [[زیدان، جرجی|زیدان]]، سنّتی را در تاریخنگاری بنیاد نهاد که پیش از وی در میان مورخان سابقه نداشت؛ و انجام این کار هر چند با دشواری روبهرو بود، اما او تا رسیدن به هدف، آن را دنبال کرد. او خود مینویسد: ما با پشتکار هر چه تمام، درصدد برآمدیم تا عوامل سازنده تمدن اسلامی را بکاویم و اسرار آن را تا جای ممکن آشکار سازیم، و اینکار را به شیوهای که تاکنون تاریخنگاران عرب بدان دست نیازیده بودند، به انجام رساندیم. ما کوشیدهایم تا رویدادها را به اسباب و علل آنها ارجاع دهیم و روابط میان آنها را بیان کنیم و آنها را با احکام عقلی و نوامیس عمران تطبیق دهیم. | ||