پرش به محتوا

حفظ البدن (رساله‌ای فارسی در بهداشت و تندرستی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'مـ' به 'م'
جز (جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک')
جز (جایگزینی متن - 'مـ' به 'م')
خط ۴۰: خط ۴۰:
==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
کتاب به هشت مقاله و هر مقاله به چند باب و هر باب نیز‌ به‌ چند فصل‌ تقسیم شده است؛ بدین قرار:  
کتاب به هشت مقاله و هر مقاله به چند باب و هر باب نیز‌ به‌ چند فصل‌ تقسیم شده است؛ بدین قرار:  
مقاله نخست: در بیان عـلامات‌ امـزجه بر سبیل اجمال مشتمل بر دو باب:  
مقاله نخست: در بیان عـلامات‌ امزجه بر سبیل اجمال مشتمل بر دو باب:  


باب اول در بیان نشانه‌های مزاج‌ها بر طریق کلی: مزاج معتدل و‌ نامعتدل‌ از‌ هشت روی ظاهر گردد:
باب اول در بیان نشانه‌های مزاج‌ها بر طریق کلی: مزاج معتدل و‌ نامعتدل‌ از‌ هشت روی ظاهر گردد:
خط ۵۵: خط ۵۵:
# در مزاج‌های‌ جگر‌؛
# در مزاج‌های‌ جگر‌؛
# مزاج‌های معده‌؛
# مزاج‌های معده‌؛
# در شناخت مزاج‌های خـصیتین و اوعـیه مـنی.
# در شناخت مزاج‌های خـصیتین و اوعـیه منی.


مقاله دوم در بیان تدبیر هوا و آنچه بدان باب‌ تعلق‌ دارد‌ و این مقالت مرتب است بر پنج فـصل:  
مقاله دوم در بیان تدبیر هوا و آنچه بدان باب‌ تعلق‌ دارد‌ و این مقالت مرتب است بر پنج فـصل:  
خط ۶۱: خط ۶۱:
# در بیان‌ حاجت‌ حیوانات به هوا؛
# در بیان‌ حاجت‌ حیوانات به هوا؛
# دربیان تغیر هوا به سبب گـشتن فـصل‌های سال (اشاره به چهار فصل سال و برخی‌ بیماری‌های‌ رایج در این فصل‌ها و نیز درمان آن‌ها با روش‌هایی ساده چـون«رگ‌ زدن»، استفاده‌ از‌ خوش‌بوکننده‌ها وپرهیز، استفاده از لباس مناسب فصل‌ و...)؛  
# دربیان تغیر هوا به سبب گـشتن فـصل‌های سال (اشاره به چهار فصل سال و برخی‌ بیماری‌های‌ رایج در این فصل‌ها و نیز درمان آن‌ها با روش‌هایی ساده چـون«رگ‌ زدن»، استفاده‌ از‌ خوش‌بوکننده‌ها وپرهیز، استفاده از لباس مناسب فصل‌ و...)؛  
# در‌ شرح‌ حال تن مـردم در هـر شـهری و جایگاهی‌؛
# در‌ شرح‌ حال تن مردم در هـر شـهری و جایگاهی‌؛
# در‌ شرح هوای نیک و هوای معتدل.
# در‌ شرح هوای نیک و هوای معتدل.


خط ۶۸: خط ۶۸:
# در مضرت هوای سرد؛
# در مضرت هوای سرد؛
# در‌ آنچه از‌ بوی ناخوش شنیدن رنجه دارد (درمان عوارضی چون سردرد با استفاده از مواد‌ خوش‌بوکننده‌)؛
# در‌ آنچه از‌ بوی ناخوش شنیدن رنجه دارد (درمان عوارضی چون سردرد با استفاده از مواد‌ خوش‌بوکننده‌)؛
# در آن‌که بوی خوش یابد رنجور شود‌: بباید دانستن که همه‌ بوی‌های‌ خوش نافع باشد دل‌ و دماغ را، لیکن‌ باشد‌ که به سبب زیادتی گـرمی یا سردی یا خشکی یا تری، این رنجه پدید‌ آمـده‌ است؛
# در آن‌که بوی خوش یابد رنجور شود‌: بباید دانستن که همه‌ بوی‌های‌ خوش نافع باشد دل‌ و دماغ را، لیکن‌ باشد‌ که به سبب زیادتی گـرمی یا سردی یا خشکی یا تری، این رنجه پدید‌ آمده‌ است؛
# در منفعت و مضرت عطرها‌؛
# در منفعت و مضرت عطرها‌؛
# در اسپرغم‌ها ‌(گل [سرخ]‌، بنفشه، نیلوفر، نرگس‌، نسرین‌، نمام، سوسن سپید و سوسن آسمان‌گون‌، یاسمین‌، مورد، سرو).
# در اسپرغم‌ها ‌(گل [سرخ]‌، بنفشه، نیلوفر، نرگس‌، نسرین‌، نمام، سوسن سپید و سوسن آسمان‌گون‌، یاسمین‌، مورد، سرو).


مقاله چهارم در مشروبات: بباید دانستن که مشروبات سه قسم است: آب و شـراب‌ مـست‌کننده‌ و دیگر شـربت‌ها. لاجرم این مقالت بر‌ سه‌ بخش قسمت‌ کرده‌ شـد‌:  
مقاله چهارم در مشروبات: بباید دانستن که مشروبات سه قسم است: آب و شـراب‌ مست‌کننده‌ و دیگر شـربت‌ها. لاجرم این مقالت بر‌ سه‌ بخش قسمت‌ کرده‌ شـد‌:  
بخش اول: در شرح‌ صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛
بخش اول: در شرح‌ صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛
# در اقسام آب‌ها؛
# در اقسام آب‌ها؛
# (فـصل‌ سوم‌ ندارد)؛
# (فـصل‌ سوم‌ ندارد)؛
# در اقسام آب‌ها (تکرار عنوان‌ فـصل‌ دوم؛ البته‌ در‌ اینجا مـعیار تقسیم‌بندی مـتفاوت‌ است‌).
# در اقسام آب‌ها (تکرار عنوان‌ فـصل‌ دوم؛ البته‌ در‌ اینجا معیار تقسیم‌بندی متفاوت‌ است‌).
   
   
بخش دوم از مقالت چهارم: در چهارده فـصل (فـصل هفتم مشتمل بر بیست پرسش و پاسخ آنهاست).
بخش دوم از مقالت چهارم: در چهارده فـصل (فـصل هفتم مشتمل بر بیست پرسش و پاسخ آنهاست).


بخش سوم در‌ انواع‌ اشربه‌ای‌ که در حالت صحت و حالت مرض، آن‌ را‌ به‌کار‌ برند ‌(جلاب‌ شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانزدهم و شانزدهم که به نظر مـی‌رسد در واقع متعلق به بخش دوم باشند (یعنی این بخش در اصل 16 فصل داشته است‌).
بخش سوم در‌ انواع‌ اشربه‌ای‌ که در حالت صحت و حالت مرض، آن‌ را‌ به‌کار‌ برند ‌(جلاب‌ شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانزدهم و شانزدهم که به نظر می‌رسد در واقع متعلق به بخش دوم باشند (یعنی این بخش در اصل 16 فصل داشته است‌).


مقاله پنجم در تدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب است بر چـهار بخش (امـا فـقط دو بخش آن آمده است!):  
مقاله پنجم در تدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب است بر چـهار بخش (اما فـقط دو بخش آن آمده است!):  


بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل‌:
بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل‌:
# غلات‌ و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته مـی‌شود، باقلا، نخود، گاورس، لوبیا، ماش، کنجد و برنج)؛
# غلات‌ و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته می‌شود، باقلا، نخود، گاورس، لوبیا، ماش، کنجد و برنج)؛
# گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر‌، گاو‌ کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کلنگ (درنا)، کبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛
# گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر‌، گاو‌ کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کلنگ (درنا)، کبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛
# در شرح اعضای حیوانات (مـانند سر بریان‌ گـوسفند‌، مـغز، چشم، پایچه، اشکنبه و روده‌، جگر‌، سپرز، گرده، دل، شش، پیه و مغز و نیز تخم انواع مرغ‌های خانگی)؛
# در شرح اعضای حیوانات (مانند سر بریان‌ گـوسفند‌، مغز، چشم، پایچه، اشکنبه و روده‌، جگر‌، سپرز، گرده، دل، شش، پیه و مغز و نیز تخم انواع مرغ‌های خانگی)؛
# در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛
# در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛
# در شرح ابزارها ‌(مـوادی‌ چون انواع ترشی) که‌ به‌ سرکه و جز آن سازند؛
# در شرح ابزارها ‌(موادی‌ چون انواع ترشی) که‌ به‌ سرکه و جز آن سازند؛
# در شیر و آنچه از او سازند (انواع شیر، دوغ، پنیر، روغن (کره) گاوی)؛
# در شیر و آنچه از او سازند (انواع شیر، دوغ، پنیر، روغن (کره) گاوی)؛
# در تره‌ها (کاسنی، کرفس، گندنا (آنچه امروزه تره می‌نامیم)، گشنیز، نعنا، طرخون و جز آن)؛
# در تره‌ها (کاسنی، کرفس، گندنا (آنچه امروزه تره می‌نامیم)، گشنیز، نعنا، طرخون و جز آن)؛
خط ۱۰۴: خط ۱۰۴:
   
   
مقالت ششم: سخن در این مقالت مرتب است بر دو بخش.  
مقالت ششم: سخن در این مقالت مرتب است بر دو بخش.  
بخش اول، در استفراغ مـباشرت کردن که خـود مشتمل بر بیست فصل است.
بخش اول، در استفراغ مباشرت کردن که خـود مشتمل بر بیست فصل است.
در استفراغ‌ها (مشتمل بر منافع سه‌گانه گرمابه رفتن‌).
در استفراغ‌ها (مشتمل بر منافع سه‌گانه گرمابه رفتن‌).


مقالت‌ هفتم، در حرکت و سکون و این مـقاله مشتمل است بر چهار فصل:
مقالت‌ هفتم، در حرکت و سکون و این مقاله مشتمل است بر چهار فصل:
# در حاجتمندی تندرستان به حرکت و ریاضت (ورزش)؛
# در حاجتمندی تندرستان به حرکت و ریاضت (ورزش)؛
# در وقت ریاضت (نباید هـنگامی که معده و جگر هنوز از غذا خالی نشده، ورزش کرد‌)؛
# در وقت ریاضت (نباید هـنگامی که معده و جگر هنوز از غذا خالی نشده، ورزش کرد‌)؛
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش