۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
حفظ البدن (رساله‌ای فارسی در بهداشت و تندرستی): تفاوت میان نسخه‌ها
حفظ البدن (رساله‌ای فارسی در بهداشت و تندرستی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۲۴
، ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱جایگزینی متن - 'مـ' به 'م'
جز (جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک') |
جز (جایگزینی متن - 'مـ' به 'م') |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
کتاب به هشت مقاله و هر مقاله به چند باب و هر باب نیز به چند فصل تقسیم شده است؛ بدین قرار: | کتاب به هشت مقاله و هر مقاله به چند باب و هر باب نیز به چند فصل تقسیم شده است؛ بدین قرار: | ||
مقاله نخست: در بیان عـلامات | مقاله نخست: در بیان عـلامات امزجه بر سبیل اجمال مشتمل بر دو باب: | ||
باب اول در بیان نشانه‌های مزاج‌ها بر طریق کلی: مزاج معتدل و نامعتدل از هشت روی ظاهر گردد: | باب اول در بیان نشانه‌های مزاج‌ها بر طریق کلی: مزاج معتدل و نامعتدل از هشت روی ظاهر گردد: | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
# در مزاج‌های جگر؛ | # در مزاج‌های جگر؛ | ||
# مزاج‌های معده؛ | # مزاج‌های معده؛ | ||
# در شناخت مزاج‌های خـصیتین و اوعـیه | # در شناخت مزاج‌های خـصیتین و اوعـیه منی. | ||
مقاله دوم در بیان تدبیر هوا و آنچه بدان باب تعلق دارد و این مقالت مرتب است بر پنج فـصل: | مقاله دوم در بیان تدبیر هوا و آنچه بدان باب تعلق دارد و این مقالت مرتب است بر پنج فـصل: | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
# در بیان حاجت حیوانات به هوا؛ | # در بیان حاجت حیوانات به هوا؛ | ||
# دربیان تغیر هوا به سبب گـشتن فـصل‌های سال (اشاره به چهار فصل سال و برخی بیماری‌های رایج در این فصل‌ها و نیز درمان آن‌ها با روش‌هایی ساده چـون«رگ زدن»، استفاده از خوش‌بوکننده‌ها وپرهیز، استفاده از لباس مناسب فصل و...)؛ | # دربیان تغیر هوا به سبب گـشتن فـصل‌های سال (اشاره به چهار فصل سال و برخی بیماری‌های رایج در این فصل‌ها و نیز درمان آن‌ها با روش‌هایی ساده چـون«رگ زدن»، استفاده از خوش‌بوکننده‌ها وپرهیز، استفاده از لباس مناسب فصل و...)؛ | ||
# در شرح حال تن | # در شرح حال تن مردم در هـر شـهری و جایگاهی؛ | ||
# در شرح هوای نیک و هوای معتدل. | # در شرح هوای نیک و هوای معتدل. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
# در مضرت هوای سرد؛ | # در مضرت هوای سرد؛ | ||
# در آنچه از بوی ناخوش شنیدن رنجه دارد (درمان عوارضی چون سردرد با استفاده از مواد خوش‌بوکننده)؛ | # در آنچه از بوی ناخوش شنیدن رنجه دارد (درمان عوارضی چون سردرد با استفاده از مواد خوش‌بوکننده)؛ | ||
# در آن‌که بوی خوش یابد رنجور شود: بباید دانستن که همه بوی‌های خوش نافع باشد دل و دماغ را، لیکن باشد که به سبب زیادتی گـرمی یا سردی یا خشکی یا تری، این رنجه پدید | # در آن‌که بوی خوش یابد رنجور شود: بباید دانستن که همه بوی‌های خوش نافع باشد دل و دماغ را، لیکن باشد که به سبب زیادتی گـرمی یا سردی یا خشکی یا تری، این رنجه پدید آمده است؛ | ||
# در منفعت و مضرت عطرها؛ | # در منفعت و مضرت عطرها؛ | ||
# در اسپرغم‌ها (گل [سرخ]، بنفشه، نیلوفر، نرگس، نسرین، نمام، سوسن سپید و سوسن آسمان‌گون، یاسمین، مورد، سرو). | # در اسپرغم‌ها (گل [سرخ]، بنفشه، نیلوفر، نرگس، نسرین، نمام، سوسن سپید و سوسن آسمان‌گون، یاسمین، مورد، سرو). | ||
مقاله چهارم در مشروبات: بباید دانستن که مشروبات سه قسم است: آب و شـراب | مقاله چهارم در مشروبات: بباید دانستن که مشروبات سه قسم است: آب و شـراب مست‌کننده و دیگر شـربت‌ها. لاجرم این مقالت بر سه بخش قسمت کرده شـد: | ||
بخش اول: در شرح صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛ | بخش اول: در شرح صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛ | ||
# در اقسام آب‌ها؛ | # در اقسام آب‌ها؛ | ||
# (فـصل سوم ندارد)؛ | # (فـصل سوم ندارد)؛ | ||
# در اقسام آب‌ها (تکرار عنوان فـصل دوم؛ البته در اینجا | # در اقسام آب‌ها (تکرار عنوان فـصل دوم؛ البته در اینجا معیار تقسیم‌بندی متفاوت است). | ||
بخش دوم از مقالت چهارم: در چهارده فـصل (فـصل هفتم مشتمل بر بیست پرسش و پاسخ آنهاست). | بخش دوم از مقالت چهارم: در چهارده فـصل (فـصل هفتم مشتمل بر بیست پرسش و پاسخ آنهاست). | ||
بخش سوم در انواع اشربه‌ای که در حالت صحت و حالت مرض، آن را به‌کار برند (جلاب شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانزدهم و شانزدهم که به نظر | بخش سوم در انواع اشربه‌ای که در حالت صحت و حالت مرض، آن را به‌کار برند (جلاب شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانزدهم و شانزدهم که به نظر می‌رسد در واقع متعلق به بخش دوم باشند (یعنی این بخش در اصل 16 فصل داشته است). | ||
مقاله پنجم در تدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب است بر چـهار بخش ( | مقاله پنجم در تدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب است بر چـهار بخش (اما فـقط دو بخش آن آمده است!): | ||
بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل: | بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل: | ||
# غلات و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته | # غلات و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته می‌شود، باقلا، نخود، گاورس، لوبیا، ماش، کنجد و برنج)؛ | ||
# گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر، گاو کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کلنگ (درنا)، کبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛ | # گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر، گاو کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کلنگ (درنا)، کبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛ | ||
# در شرح اعضای حیوانات ( | # در شرح اعضای حیوانات (مانند سر بریان گـوسفند، مغز، چشم، پایچه، اشکنبه و روده، جگر، سپرز، گرده، دل، شش، پیه و مغز و نیز تخم انواع مرغ‌های خانگی)؛ | ||
# در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛ | # در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛ | ||
# در شرح ابزارها ( | # در شرح ابزارها (موادی چون انواع ترشی) که به سرکه و جز آن سازند؛ | ||
# در شیر و آنچه از او سازند (انواع شیر، دوغ، پنیر، روغن (کره) گاوی)؛ | # در شیر و آنچه از او سازند (انواع شیر، دوغ، پنیر، روغن (کره) گاوی)؛ | ||
# در تره‌ها (کاسنی، کرفس، گندنا (آنچه امروزه تره می‌نامیم)، گشنیز، نعنا، طرخون و جز آن)؛ | # در تره‌ها (کاسنی، کرفس، گندنا (آنچه امروزه تره می‌نامیم)، گشنیز، نعنا، طرخون و جز آن)؛ | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
مقالت ششم: سخن در این مقالت مرتب است بر دو بخش. | مقالت ششم: سخن در این مقالت مرتب است بر دو بخش. | ||
بخش اول، در استفراغ | بخش اول، در استفراغ مباشرت کردن که خـود مشتمل بر بیست فصل است. | ||
در استفراغ‌ها (مشتمل بر منافع سه‌گانه گرمابه رفتن). | در استفراغ‌ها (مشتمل بر منافع سه‌گانه گرمابه رفتن). | ||
مقالت هفتم، در حرکت و سکون و این | مقالت هفتم، در حرکت و سکون و این مقاله مشتمل است بر چهار فصل: | ||
# در حاجتمندی تندرستان به حرکت و ریاضت (ورزش)؛ | # در حاجتمندی تندرستان به حرکت و ریاضت (ورزش)؛ | ||
# در وقت ریاضت (نباید هـنگامی که معده و جگر هنوز از غذا خالی نشده، ورزش کرد)؛ | # در وقت ریاضت (نباید هـنگامی که معده و جگر هنوز از غذا خالی نشده، ورزش کرد)؛ | ||