۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''الإشارة في علم الكلام'''، اثر فخرالدین محمد بن عمر | '''الإشارة في علم الكلام'''، اثر [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدین محمد بن عمر رازی]]، معروف به [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] (متوفی 606ق)، کتابی است با موضوع کلام اسلامی که با تحقیق [[محمد، هاني محمد حامد|هانی محمد حامد محمد]]، به چاپ رسیده است. | ||
==اسامی دیگر کتاب== | ==اسامی دیگر کتاب== | ||
صفدی نام این اثر را «الإشارات» ذکر کرده و | [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدی]] نام این اثر را «الإشارات» ذکر کرده و [[قطفی]]، از آن، تحت عنوان «تنبيه الإشارة» نام برده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص17</ref>. | ||
==اهمیت کتاب== | ==اهمیت کتاب== | ||
این اثر مهم، کتابی است مفید در بیان عقاید اهل سنت و جماعت بر مذهب ابوالحسن اشعری. | این اثر مهم، کتابی است مفید در بیان عقاید اهل سنت و جماعت بر مذهب [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]]. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز شده و مطالب در پنج فن و هر فن، در چندین باب و فصل، ارائه گردیده است. | کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز شده و مطالب در پنج فن و هر فن، در چندین باب و فصل، ارائه گردیده است. | ||
این کتاب، نشاندهنده مرحله مهمی از تفکر امام فخر رازی است؛ زیرا وی آن را در ابتدای زندگی علمی خود تألیف نموده؛ چون تبعیت وی از شیخ ابوالحسن اشعری در آن، کاملا روشن و واضح است؛ مثلا میگوید: «الصحيح ما ذهب إليه شيخنا أبوالحسن رضياللهعنه»<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] این کتاب را به عنوان مقدمهای برای طالبان شناخت علوم کلام و اصول دین نگاشته است. | ||
این کتاب، نشاندهنده مرحله مهمی از تفکر [[فخر رازی، محمد بن عمر|امام فخر رازی]] است؛ زیرا وی آن را در ابتدای زندگی علمی خود تألیف نموده؛ چون تبعیت وی از شیخ [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] در آن، کاملا روشن و واضح است؛ مثلا میگوید: «الصحيح ما ذهب إليه شيخنا أبوالحسن رضياللهعنه»<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مقدمه محقق، از دو باب به شرح زیر، تشکیل شده است: | مقدمه محقق، از دو باب به شرح زیر، تشکیل شده است: | ||
باب اول که به معرفی مؤلف اختصاص یافته، دارای دو فصل است. در فصل اول، به بحث و بررسی دوران زندگانی فخر رازی، پرداخته شده و به این نکته اشاره شده است که وی در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم میزیسته است؛ دورانی که به ضعف و انحطاط دولت عباسی معروف بوده و این موضوع، در سه امر زیر، تجلی یافته است: | باب اول که به معرفی مؤلف اختصاص یافته، دارای دو فصل است. در فصل اول، به بحث و بررسی دوران زندگانی [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]]، پرداخته شده و به این نکته اشاره شده است که وی در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم میزیسته است؛ دورانی که به ضعف و انحطاط دولت عباسی معروف بوده و این موضوع، در سه امر زیر، تجلی یافته است: | ||
# تعدد ملوک و سلاطین و رقابتهای سیاسی و نظامی آنها بر سر دستیابی به قدرت و موقعیتی برتر؛ | # تعدد ملوک و سلاطین و رقابتهای سیاسی و نظامی آنها بر سر دستیابی به قدرت و موقعیتی برتر؛ | ||
# شیوع جنگهای صلیبی که از سال 493ق، آغاز شده و نزدیک به 200 سال طول کشید؛ | # شیوع جنگهای صلیبی که از سال 493ق، آغاز شده و نزدیک به 200 سال طول کشید؛ | ||
# افزایش قدرت و نفوذ خوانین مغول در مرزهای شرقی کشورهای جهان اسلام و حمله آنها به اولین دولت اسلامی در خوارزم در سال 617ق و فتح بغداد در سال 656ق، به دست هلاکوخان<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>. | # افزایش قدرت و نفوذ خوانین مغول در مرزهای شرقی کشورهای جهان اسلام و حمله آنها به اولین دولت اسلامی در خوارزم در سال 617ق و فتح بغداد در سال 656ق، به دست هلاکوخان<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>. | ||
در فصل دوم، به شرح حال و زندگی فخر رازی پرداخته شده و در این زمینه، اطلاعاتی پیرامون نام، زمان و نحوه تولد، شیوخ و اساتید، معروفترین شاگردان، آثار و مهمترین تألیفات و تاریخ و نحوه وفات وی، در اختیار خواننده قرار گرفته است <ref>ر.ک: همان، ص10-15</ref>. | در فصل دوم، به شرح حال و زندگی [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] پرداخته شده و در این زمینه، اطلاعاتی پیرامون نام، زمان و نحوه تولد، شیوخ و اساتید، معروفترین شاگردان، آثار و مهمترین تألیفات و تاریخ و نحوه وفات وی، در اختیار خواننده قرار گرفته است <ref>ر.ک: همان، ص10-15</ref>. | ||
در باب دوم، ابتدا تحقیقی پیرامون نام کتاب صورت گرفته و سپس، ضمن توصیف نسخ خطی آن، به اقدامات تحقیقی صورتگرفته در کتاب، اشاره شده است که از جمله آنها، عبارتند از: | در باب دوم، ابتدا تحقیقی پیرامون نام کتاب صورت گرفته و سپس، ضمن توصیف نسخ خطی آن، به اقدامات تحقیقی صورتگرفته در کتاب، اشاره شده است که از جمله آنها، عبارتند از: | ||
خط ۶۵: | خط ۶۶: | ||
مقدمه مؤلف، در چهار فصل به شرح ذیل تنظیم شده است: | مقدمه مؤلف، در چهار فصل به شرح ذیل تنظیم شده است: | ||
در فصل نخست، به تشریح این موضوع پرداخته شده است که علم کلام، اشرف علوم بوده<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص26</ref> و در فصل دوم، این امر تبیین گردیده است که اشتغال به این علم، جایز و حتی در حق برخی، واجب است<ref>ر.ک: همان، ص31</ref>. در فصل سوم، حقیقت نظر و بیان منجر شدن آن به علم<ref>ر.ک: همان، ص39</ref> و در آخرین فصل، کیفیت ترتب علم بر نظر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>. | در فصل نخست، به تشریح این موضوع پرداخته شده است که علم کلام، اشرف علوم بوده<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص26</ref> و در فصل دوم، این امر تبیین گردیده است که اشتغال به این علم، جایز و حتی در حق برخی، واجب است<ref>ر.ک: همان، ص31</ref>. در فصل سوم، حقیقت نظر و بیان منجر شدن آن به علم<ref>ر.ک: همان، ص39</ref> و در آخرین فصل، کیفیت ترتب علم بر نظر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>. | ||
خط ۷۲: | خط ۷۴: | ||
باب دوم، پیرامون اثبات صانع و صفات نفسیه او میباشد. مطالب این باب، در دو فصل زیر، پی گرفته شده است: | باب دوم، پیرامون اثبات صانع و صفات نفسیه او میباشد. مطالب این باب، در دو فصل زیر، پی گرفته شده است: | ||
در فصل نخست، به اثبات صفت وجود پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص74</ref> و در فصل دوم، امکان رؤیت خداوند، مورد بحث، قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص78</ref>. | در فصل نخست، به اثبات صفت وجود پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص74</ref> و در فصل دوم، امکان رؤیت خداوند، مورد بحث، قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص78</ref>. | ||
ویرایش