۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دیوان حکیم هیدجی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ها' به 'ها'
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر = NUR10239J1.jpg | عنوان = | عنوان‌های دیگر = | پدیدآوران =...» ایجاد کرد) |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
===زبان کتاب=== | ===زبان کتاب=== | ||
اشعار کتاب، غالبا به زبان فارسی و ترکی سروده | اشعار کتاب، غالبا به زبان فارسی و ترکی سروده شده‌اند. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب آن شامل مقدمه، وصیتنامه، دانشنامه و | کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب آن شامل مقدمه، وصیتنامه، دانشنامه و مجموعه‌ای از سرودههای حکیم هیدجی است که در قالبهای مثنوی، غزل، قصیده، ترکیببند، ترجیعبند، قطعه و... سروده شده است <ref>ر.ک: قائمپناه، یدالله، ص45</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
الف)- استفاده از کلام خداوند: | الف)- استفاده از کلام خداوند: | ||
حکیم هیدجی هم مثل هر شاعر مسلمانی از آیات قرآنی به اشکال گوناگون بسیار بهره گرفته است، از جمله در این ابیات: | حکیم هیدجی هم مثل هر شاعر مسلمانی از آیات قرآنی به اشکال گوناگون بسیار بهره گرفته است، از جمله در این ابیات: | ||
'''به من ای که بیرون ز | '''به من ای که بیرون ز اندیشه‌ای تو نزدیکتر از رگ و ریشه‌ای'''، برگرفته از: '''وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ''' ﴿ق: 16﴾؛ «و ما از شاهرگ [او] به او نزدیکتریم». | ||
'''کسی نیست بی رای او رهنمون ازاینروی فرمود لا يشفعون'''، برگرفته و اشارت است به: '''يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لاَ يَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضَى وَ هُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ''' ﴿الأنبياء: 28﴾؛ «آنچه فراروى آنان و آنچه پشت سرشان است، مىداند و جز براى کسى که [خدا] رضایت دهد، شفاعت نمىکنند و خود از بیم او هراسانند». | '''کسی نیست بی رای او رهنمون ازاینروی فرمود لا يشفعون'''، برگرفته و اشارت است به: '''يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لاَ يَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضَى وَ هُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ''' ﴿الأنبياء: 28﴾؛ «آنچه فراروى آنان و آنچه پشت سرشان است، مىداند و جز براى کسى که [خدا] رضایت دهد، شفاعت نمىکنند و خود از بیم او هراسانند». | ||
نیز اشارت است به: '''... مَا لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لاَ شَفِيعٍ أَ فَلاَ تَتَذَكَّرُونَ''' ﴿السجده: 4﴾؛ «خدا کسى است که آسمانها و زمین و آنچه را که میان آن دو است، در شش هنگام آفرید، آنگاه بر عرش [قدرت] استیلا یافت، براى شما غیر از او سرپرست و شفاعتگرى نیست؛ آیا باز هم پند نمىگیرید»<ref>ر.ک: همان، ص46</ref>. | نیز اشارت است به: '''... مَا لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لاَ شَفِيعٍ أَ فَلاَ تَتَذَكَّرُونَ''' ﴿السجده: 4﴾؛ «خدا کسى است که آسمانها و زمین و آنچه را که میان آن دو است، در شش هنگام آفرید، آنگاه بر عرش [قدرت] استیلا یافت، براى شما غیر از او سرپرست و شفاعتگرى نیست؛ آیا باز هم پند نمىگیرید»<ref>ر.ک: همان، ص46</ref>. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
'''پیمبر که را گفت در راستی تو از من چو هارون موساستی'''، اقتباسی است از حدیث منزلت که طبق این حدیث پیامبر اسلام(ص) خطاب به علی(ع) فرمودند: «يا علي أنت مني بمنزلة هارون من موسی إلا أنه لا نبي بعدي» (ای علی تو برای من چون هارون برای موسایی، جز اینکه پیامبری در تو نیست) <ref>ر.ک: همان</ref>. | '''پیمبر که را گفت در راستی تو از من چو هارون موساستی'''، اقتباسی است از حدیث منزلت که طبق این حدیث پیامبر اسلام(ص) خطاب به علی(ع) فرمودند: «يا علي أنت مني بمنزلة هارون من موسی إلا أنه لا نبي بعدي» (ای علی تو برای من چون هارون برای موسایی، جز اینکه پیامبری در تو نیست) <ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
قسمت دوم دیوان هیدجی، دربرگیرنده غزلیات، مخمسات، ترجیعبند، ترکیببند و چند قطعه و مثنوی است. این اشعار به زبان فارسی و ترکی سروده | قسمت دوم دیوان هیدجی، دربرگیرنده غزلیات، مخمسات، ترجیعبند، ترکیببند و چند قطعه و مثنوی است. این اشعار به زبان فارسی و ترکی سروده شده‌اند، ولی در کل اشعار این قسمت بیشتر به زبان ترکی است. شعرهای هیدجی در این بخش برخلاف سرودههای دانشنامه که اغلب خالی از صور خیال و آرایههای ادبی شعری بوده، اکثر مشحون از آرایههای ادبی و صور خیالند. محتوای آنها در بسیاری از موارد کاملا عرفانی است و حکایت از آن دارند که هیدجی در سرودن غزل بیشتر به حافظ و دیدگاه عرفانیاش التفات داشته است. حکیم در چکامههای این بخش از سرودههای عربی هم بیشتر بهره گرفته و خود هم سروده‌ای از شیخ اشراق را تضمین کرده که به دو زبان ترکی و عربی است و حکایت از توانمندی شاعر دارد<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>. | ||
در غزلیات هیدجی همچون دانشنامه وی رد اشعار و اندیشههای حافظ، فخرالدین عراقی، مولوی، عطار و حلاج بهوضوح دیده میشود. دیگر اینکه بعضی از غزلهای فارسی و ترکی حکیم هیدجی از حیث معنا و محتوا چنان به هم نزدیکند که میتوان گفت ترجمه منظوم و شعری همدیگرند؛ به تعبیر دیگر، میشود آنها را دو روی یک سکه قلمداد کرد. خلاصه آنکه غزلهای هیدجی از حیث زبان و زیباشناسی، شیوا و زیبا و از حیث معنا و مفهوم عرفانیاند<ref>ر.ک: همان</ref>. | در غزلیات هیدجی همچون دانشنامه وی رد اشعار و اندیشههای حافظ، فخرالدین عراقی، مولوی، عطار و حلاج بهوضوح دیده میشود. دیگر اینکه بعضی از غزلهای فارسی و ترکی حکیم هیدجی از حیث معنا و محتوا چنان به هم نزدیکند که میتوان گفت ترجمه منظوم و شعری همدیگرند؛ به تعبیر دیگر، میشود آنها را دو روی یک سکه قلمداد کرد. خلاصه آنکه غزلهای هیدجی از حیث زبان و زیباشناسی، شیوا و زیبا و از حیث معنا و مفهوم عرفانیاند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||