۵۳٬۳۲۷
ویرایش
معجم المصطلحات الصوفية: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (A-esmaili@noornet.net صفحهٔ معجم المصطلحات الصوفیة (مستخرج من أمهات الكتب الینبوعیة) را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به معجم المصطلحات الصوفية...) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
1. نويسنده در مقدمه، يادآور شده است: «براى به دست آوردن اصطلاحات صوفيه، تعداد سيزده منبع از منابع اصلى تصوف را انتخاب كرده» و با ذكر اسامى آن آثار، افزوده است: «براى استفاده از مطالب اين منابع، سه ويژگى وضوح، دقت و ايجاز را ملاحظه كرده و بر اساس آن مطالب را برگزيده است...». | 1. نويسنده در مقدمه، يادآور شده است: «براى به دست آوردن اصطلاحات صوفيه، تعداد سيزده منبع از منابع اصلى تصوف را انتخاب كرده» و با ذكر اسامى آن آثار، افزوده است: «براى استفاده از مطالب اين منابع، سه ويژگى وضوح، دقت و ايجاز را ملاحظه كرده و بر اساس آن مطالب را برگزيده است...». | ||
نويسنده اضافه كرده است كه: «معناى لغوى را حذف كرديم و به معناى اصطلاحى اكتفا كرديم؛ زيرا ما در صدد انجام فعاليتى تخصصى هستيم. همچنين تسلسل الفبايى را بدون برگشت به اشتقاق لغوى مراعات كرديم و البته در اين مسير نوآورى نكرده و از ملا عبدالرزاق كاشانى در اصطلاحات الصوفية پيروى كرده‌ايم» | نويسنده اضافه كرده است كه: «معناى لغوى را حذف كرديم و به معناى اصطلاحى اكتفا كرديم؛ زيرا ما در صدد انجام فعاليتى تخصصى هستيم. همچنين تسلسل الفبايى را بدون برگشت به اشتقاق لغوى مراعات كرديم و البته در اين مسير نوآورى نكرده و از ملا عبدالرزاق كاشانى در اصطلاحات الصوفية پيروى كرده‌ايم» <ref>مقدمه كتاب، ص13</ref>. | ||
نويسنده اختصارات به‌كاررفته در اين كتاب را مشخص كرده است | نويسنده اختصارات به‌كاررفته در اين كتاب را مشخص كرده است <ref>همان، ص14</ref>. همچنين نويسنده در مورد نسخه‌هاى مورد استفاده از منابع اصلى سيزده‌گانه مذكور توضيحاتى بيان كرده است <ref>همان، ص15-19</ref>. او گزارش و شرح حال مختصرى براى هركدام از نويسندگان منابع مذكور آورده است <ref>همان، ص20-27</ref>. | ||
2. نويسنده، بحثى كلى در مورد تصوف مطرح كرده و در آن به بررسى منزلت تصوف در اسلام و انواع مخالفت‌ها و موافقت‌ها با آن پرداخته و تأكيد كرده است كه نگاه طبيب به مريض، غير از نگاه مهاجم به دشمن خودش و همچنين جداى از نگاه مدافعى است كه تعصبش چشمش را كور كرده است و... | 2. نويسنده، بحثى كلى در مورد تصوف مطرح كرده و در آن به بررسى منزلت تصوف در اسلام و انواع مخالفت‌ها و موافقت‌ها با آن پرداخته و تأكيد كرده است كه نگاه طبيب به مريض، غير از نگاه مهاجم به دشمن خودش و همچنين جداى از نگاه مدافعى است كه تعصبش چشمش را كور كرده است و... <ref>همان، ص28-32</ref>. | ||
3. نويسنده تأكيد كرده است كه همه مطالب ملا عبدالرزاق كاشانى در كتاب اصطلاحات الصوفية را در اثر حاضر بدون تعديل يا اختصار آورده كه در حدود 510 اصطلاح است و بنابراين، كتاب مذكور، ستون فقرات اصطلاحات كتاب حاضر را تشكيل مى‌دهد. البته او مطالبى از كتاب‌هاى ديگر صوفيه نيز به آن افزوده است | 3. نويسنده تأكيد كرده است كه همه مطالب ملا عبدالرزاق كاشانى در كتاب اصطلاحات الصوفية را در اثر حاضر بدون تعديل يا اختصار آورده كه در حدود 510 اصطلاح است و بنابراين، كتاب مذكور، ستون فقرات اصطلاحات كتاب حاضر را تشكيل مى‌دهد. البته او مطالبى از كتاب‌هاى ديگر صوفيه نيز به آن افزوده است <ref>همان، ص17</ref>. | ||
4. نويسنده مباحث كتاب را با واژه‌هاى «الآدم»، «الآلية»، «الآن»، «الآن الدائم»، «الآية» و «الأبد» | 4. نويسنده مباحث كتاب را با واژه‌هاى «الآدم»، «الآلية»، «الآن»، «الآن الدائم»، «الآية» و «الأبد» <ref>متن كتاب، ص37</ref> و... شروع كرده و آنگاه با واژه‌هاى ديگرى همانند «الحاكم» و «الحال» <ref>همان، ص72</ref> و... ادامه داده و با «يوم الجمعة» <ref>همان، ص191</ref> به پايان رسانده است. | ||
5. هرچند اين اثر به زبان عربى تنظيم شده است، ولى گاه مطالبى در پاورقى به زبان فارسى هم در آن ديده مى‌شود | 5. هرچند اين اثر به زبان عربى تنظيم شده است، ولى گاه مطالبى در پاورقى به زبان فارسى هم در آن ديده مى‌شود </ref>به‌طور مثال ر.ك: همان، ص112، پاورقى 2 و 3 و 5 و 9؛ ص114، پاورقى 3؛ ص146، پاورقى 1 و 3؛ ص175، پاورقى 1؛ ص180، پاورقى 1؛ ص183، پاورقى 1؛ ص184، پاورقى 1 و 2؛ ص186، پاورقى 1 و ص190، پاورقى 1 و 2</ref>. | ||
6. نويسنده به نقل از بعضى از آثار صوفيه در مورد الحاكم چنين نوشته است: «حاكم در نزد اصوليان و فقيهان عبارت از خداى تعالى است»، آنگاه در پاورقى نوشته است: «در نزد صوفيان موحد دروزى نيز مطلب همين‌گونه است» | 6. نويسنده به نقل از بعضى از آثار صوفيه در مورد الحاكم چنين نوشته است: «حاكم در نزد اصوليان و فقيهان عبارت از خداى تعالى است»، آنگاه در پاورقى نوشته است: «در نزد صوفيان موحد دروزى نيز مطلب همين‌گونه است» <ref>همان، ص72</ref>. | ||
7. همچنين نويسنده براى توضيح معناى «ذوالعقل و العين»، چنين نوشته است: او كسى است كه حقّ را در خلق و خلق را در حقّ مى‌بيند و هيچ‌كدام مانع او از ديدن ديگرى نمى‌شود... (همان، ص86). | 7. همچنين نويسنده براى توضيح معناى «ذوالعقل و العين»، چنين نوشته است: او كسى است كه حقّ را در خلق و خلق را در حقّ مى‌بيند و هيچ‌كدام مانع او از ديدن ديگرى نمى‌شود... (همان، ص86). | ||
8. همچنين نويسنده براى توضيح معناى «واسطة الفيض و واسطة المدد» چنين نوشته است: واسطه فيض و واسطه مدد، عبارت از انسان كاملى است كه واسطه بين حقّ و خلق است به سبب مناسبتى كه با هر دو طرف دارد... | 8. همچنين نويسنده براى توضيح معناى «واسطة الفيض و واسطة المدد» چنين نوشته است: واسطه فيض و واسطه مدد، عبارت از انسان كاملى است كه واسطه بين حقّ و خلق است به سبب مناسبتى كه با هر دو طرف دارد... <ref>همان، ص181</ref>. | ||
9. عنوان «معجم المصطلحات الصوفية»، چنين القا مى‌كند كه در اين اثر، فقط اصطلاحات نوشته شده و بلكه كتاب حاضر فرهنگ اصطلاحات خاصّ صوفيان است؛ درحالى‌كه چنين نيست و همه واژه‌هاى بحث‌شده در اين اثر، اصطلاح به معنى دقيق كلمه نيستند، بلكه بسيارى از آنها، كلماتى عامّ هستند و لغتى بيش نيستند كه در نوشته‌هاى دانشمندان و همچنين در آثار صوفيان هم مطرح شده‌اند و هيچ معناى اصطلاحى ويژه‌اى در علوم اسلامى ندارند؛ به‌طور مثال، «الكاهن» كه در اين كتاب آمده | 9. عنوان «معجم المصطلحات الصوفية»، چنين القا مى‌كند كه در اين اثر، فقط اصطلاحات نوشته شده و بلكه كتاب حاضر فرهنگ اصطلاحات خاصّ صوفيان است؛ درحالى‌كه چنين نيست و همه واژه‌هاى بحث‌شده در اين اثر، اصطلاح به معنى دقيق كلمه نيستند، بلكه بسيارى از آنها، كلماتى عامّ هستند و لغتى بيش نيستند كه در نوشته‌هاى دانشمندان و همچنين در آثار صوفيان هم مطرح شده‌اند و هيچ معناى اصطلاحى ويژه‌اى در علوم اسلامى ندارند؛ به‌طور مثال، «الكاهن» كه در اين كتاب آمده <ref>همان، ص146</ref> اصطلاح نيست. | ||
10. شايان ذكر است نويسنده به گردآورى و تدوين و تنظيم مباحث آثار دانشمندان تصوف به‌صورت الفبايى پرداخته و هدف بالاترى براى خودش تعريف نكرده و فعاليت علمى ديگرى بيش از اين انجام نداده و به جمع‌بندى و نتيجه‌گيرى از مطالب نپرداخته است؛ در نتيجه اثر حاضر را نمى‌توان، كتابى پژوهشى به معناى دقيق كلمه دانست، بلكه شايد بتوان آن را تتبع و مقدمه‌اى سودمند براى نگارش و توليد آثار علمى بشمار آورد. | 10. شايان ذكر است نويسنده به گردآورى و تدوين و تنظيم مباحث آثار دانشمندان تصوف به‌صورت الفبايى پرداخته و هدف بالاترى براى خودش تعريف نكرده و فعاليت علمى ديگرى بيش از اين انجام نداده و به جمع‌بندى و نتيجه‌گيرى از مطالب نپرداخته است؛ در نتيجه اثر حاضر را نمى‌توان، كتابى پژوهشى به معناى دقيق كلمه دانست، بلكه شايد بتوان آن را تتبع و مقدمه‌اى سودمند براى نگارش و توليد آثار علمى بشمار آورد. | ||
11. به نظر مى‌رسد مطالب ذكرشده در اين اثر، هرچند از نظر شكلى منظم است و به ترتيب الفبايى ذكر شده است و تعداد مطالب ذكرشده قابل توجه است، ولى از نظر محتوايى چنين نيست و بلكه گاه خيلى بلند و گاه خيلى كوتاه و گاه آشفته و ناهماهنگ است و گاهى اطلاعات مطرح‌شده كافى نيست؛ به‌عنوان مثال در مورد روز جمعه فقط اين مطلب آمده است: «روز جمعه، روز ديدار و روز رسيدن به «عين الجمع» است» | 11. به نظر مى‌رسد مطالب ذكرشده در اين اثر، هرچند از نظر شكلى منظم است و به ترتيب الفبايى ذكر شده است و تعداد مطالب ذكرشده قابل توجه است، ولى از نظر محتوايى چنين نيست و بلكه گاه خيلى بلند و گاه خيلى كوتاه و گاه آشفته و ناهماهنگ است و گاهى اطلاعات مطرح‌شده كافى نيست؛ به‌عنوان مثال در مورد روز جمعه فقط اين مطلب آمده است: «روز جمعه، روز ديدار و روز رسيدن به «عين الجمع» است» <ref>همان، ص191</ref> و هيچ توضيح و تكميل ديگرى نيامده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
نويسنده، افزون بر فهرست اجمالى مطالب، فهرست منابع مناسبى (شامل كتاب‌هاى مرجع تصوف، منابع جديد، مراجع عمومى، نسخه‌هاى خطى و مراجع بيگانه) نيز براى كتاب حاضر تنظيم كرده است | نويسنده، افزون بر فهرست اجمالى مطالب، فهرست منابع مناسبى (شامل كتاب‌هاى مرجع تصوف، منابع جديد، مراجع عمومى، نسخه‌هاى خطى و مراجع بيگانه) نيز براى كتاب حاضر تنظيم كرده است <ref>همان، 33-36</ref>. | ||
نويسنده در مقدمه و متن كتاب پاورقى‌هايى آورده، ولى در متن كتاب افزون بر آن، ارجاعات درون‌متنى نيز نوشته است. | نويسنده در مقدمه و متن كتاب پاورقى‌هايى آورده، ولى در متن كتاب افزون بر آن، ارجاعات درون‌متنى نيز نوشته است. | ||
نويسنده در پاورقى‌ها گاه متن اصلى عبارات صوفيه به زبان فارسى را آورده | نويسنده در پاورقى‌ها گاه متن اصلى عبارات صوفيه به زبان فارسى را آورده <ref>همان، ص147، 148 و 149</ref> و گاه نام و نشان سوره و آيه مورد نظر را نوشته <ref>همان، ص105، پاورقى 1</ref> و گاهى آدرس حديث مورد استفاده را ذكر كرده است <ref>ر.ك: همان، ص108، پاورقى 1 و 2</ref> و... | ||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||