دیوان نظیری نیشابوری: تفاوت میان نسخه‌ها

دیوان نظیری نیشابوری (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۴ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۱۹

۴۱۹ بایت اضافه‌شده ، ‏۴ اکتبر ۲۰۱۹

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh@noornet.net

۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش

@@ خط ۱۱: / خط ۱۱: @@
 | کد کنگره =‏‏PIR‎‏ ‎‏6578‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏9
   | موضوع =شعر فارسي - قرن 11ق.
 | ناشر = مؤسسه انتشارات نگاه
@@ خط ۳۹: / خط ۳۷: @@
 به اعتقاد مصحح کتاب، [[نظیری نیشابوری، میرزا محمدحسین|نظیری]] یکی از پیشگامان «طرز» یا «طرز نو» می‌باشد و بااینکه این سبک در دوران او هنوز سال‌های آغازین بروز و ظهور خود را تجربه می‌کرد و فرم نهایی و متعالی خود را نیافته بود و به قولی هنوز «جا» نیفتاده بود، انصاف را که نوآوری‌ها و بدایع کار او و تصویرهای زنده‌ای که در بیشتر غزل‌های وی به چشم می‌خورد، از هر نظر قابل‌توجه و تعمق است؛ به‌عنوان‌مثال، به این ابیات توجه کنید:
-'''فیض صبحت تا سحر نگسست از دنبال هم'''
+{{شعر}}
-تا کواکب سبحه گرداندند من ساغر زدم
+{{ب|'' فیض صبحت تا سحر نگسست از دنبال هم''|2=''تا کواکب سبحه گرداندند من ساغر زدم''}}
-'''اختیار عشق با هزل و هوس شغلی خطاست'''
+{{ب|'' اختیار عشق با هزل و هوس شغلی خطاست''|2='' مرکبی کز موم سازی نعلش از آهن مکن''}}
-مرکبی کز موم سازی نعلش از آهن مکن
+{{ب|'' چنانم می‌گزد اکنون تماشای چمن کردن''|2='' که شکل غنچه بر گلبن سر مارست پنداری''}}
-'''چنانم می‌گزد اکنون تماشای چمن کردن'''
+{{ب|'' کدامین نغمه کز رگ‌های جانم برنمی‌خیزد''|2='' همیشه مطربم را زخمه بر تارست پنداری''}}
-که شکل غنچه بر گلبن سر مارست پنداری
+{{ب|'' نیش خاری نیست کز خون شکاری سرخ نیست''|2='' آفتی بود این شکارافکن کزین صحرا گذشت''}}
-'''کدامین نغمه کز رگ‌های جانم برنمی‌خیزد'''
+{{ب|'' حسن بنیاد محبت بر پریشانی نهاد''|2='' تا نشورد خاک را دهقان، نریزد دانه را''}}
-همیشه مطربم را زخمه بر تارست پنداری
+{{ب|'' هرچه زد خود را به آتش عین آتش گشت و رفت''|2='' در حقیقت شعله بال‌وپر شود پروانه را''}}
-'''نیش خاری نیست کز خون شکاری سرخ نیست'''
+{{ب|'' دست طمع چو پیش کسان کرده‌ای دراز''|2='' پل بسته‌ای که بگذری از آبروی خویش''}}
-آفتی بود این شکارافکن کزین صحرا گذشت
+{{ب|'' درس ادیب اگر بود زمزمه محبتی''|2='' جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را''<ref>ر.ک: همان، صفحه ع - غ</ref>}}.
-'''حسن بنیاد محبت بر پریشانی نهاد'''
+{{پایان شعر}}
-تا نشورد خاک را دهقان، نریزد دانه را
-'''هرچه زد خود را به آتش عین آتش گشت و رفت'''
-در حقیقت شعله بال‌وپر شود پروانه را
-'''دست طمع چو پیش کسان کرده‌ای دراز'''
-پل بسته‌ای که بگذری از آبروی خویش
-'''درس ادیب اگر بود زمزمه محبتی'''
-جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را'''<ref>ر.ک: همان، صفحه ع - غ</ref>.'''
 اغلب معاصران [[نظیری نیشابوری، میرزا محمدحسین|نظیری]]، او را مقتدای شاعران سخن‌دان و پیشوای عاشقان صادق می‌دانند؛ می‌گویند: او علم شاعری را در خراسان برافراشته وصیت سخنوری‌اش به گوش نکته شناسان عراق و فارس دوران خود رسیده است. او را درویش طبیعت صوفی سیرت می‌شناسند؛ به این سبب می‌گویند: [[نظیری نیشابوری، میرزا محمدحسین|نظیری]] در اواخر عمر خود دامن از ملازمت امرا برچیده و در عزلت زندگانی را سپری کرده است. عده‌ای دیگر نیز معتقدند او از بهره مداحی، مالی و ثروتی اندوخته و زندگانی اشراف گونه‌ای داشته و تا دم مرگ دست از مداحی نکشیده است<ref>ر.ک: فلاح، غلامعلی، ص282</ref>.
@@ خط ۷۳: / خط ۶۴: @@
 نام‌های افراد و خاندان‌ها، القاب، انساب و عنوان‌های دینی، در دیوان نظیری، حضوری چشمگیر دارد. وی از رهگذر به‌کارگیری همین نام‌ها و عنوان‌های دینی هم توانسته به خلاقیت هنری دست یازد و هم باورهای دینی‌اش را به مخاطبان شعر خویش القا سازد؛ برای مثال، در بیت اول از ابیات زیر از طریق باور ترک اولی حضرت آدم(ع)، شاعر موفق به خلق چنین تصویر زیبایی شده یا بازی لفظی زیبایی که در بیت بعد میان دو کلمه یزید و مزید انجام داده است؛ در نمونه‌های بعد شاعر بیشتر باورهای دینی خود را بیان کرده و به مخاطب خویش یادآور شده است:
-'''جرمی که آدم کرده بود از آب رویت شسته شد'''
+{{شعر}}
-بر روی اولاد بشر حق خال عصیان خوش نکرد
+{{ب|'' جرمی که آدم کرده بود از آب رویت شسته شد''|2='' بر روی اولاد بشر حق خال عصیان خوش نکرد''}}
-'''جاه یزید و قوم یزیدش مراد نیست'''
+{{ب|'' جاه یزید و قوم یزیدش مراد نیست''|2='' حب علی و آل علی باد برمزید''}}
-حب علی و آل علی باد برمزید
+{{ب|'' آل نبی ز بعد نبوت وصی شدند''|2='' کین رتبه با ملائکه آسمان نبود''}}
-'''آل نبی ز بعد نبوت وصی شدند'''
+{{ب|'' کسی که پی به امام زمان همی نبرد''|2='' رسول صادقش از خیل کافر آورده''<ref>ر.ک: همان، ص283</ref>}}.
-کین رتبه با ملائکه آسمان نبود
+{{پایان شعر}}
-'''کسی که پی به امام زمان همی نبرد'''
-رسول صادقش از خیل کافر آورده'''<ref>ر.ک: همان، ص283</ref>.'''
 بسامد نام مکان‌های مقدس نیز همانند اعلام مقدس در دیوان نظیری بالا است. این‌همه خود نشان از سیطره ذهنیت دینی و آیینی در شعر وی دارد. چنان‌که از نمونه‌های زیر برمی‌آید، به‌کارگیری نام مکان‌هایی که در تاریخ اسلام و به‌ویژه در باور شیعیان، مقدس و مهم هستند، در شعر [[نظیری نیشابوری، میرزا محمدحسین|نظیری]]، زمینه‌ساز خلق تصاویر هنری نسبتاً زیبایی شده است؛ برای مثال، شاعر از رهگذر به‌کارگیری دشت کربلا و بیت‌الله، توفیق یافته که چنین تصویر تأثیرگذاری را در دو نمونه زیر خلق کند؛ نمونه‌های بعدی نیز نشان از سیطره ذهنیت دینی و مذهبی شاعر در فرایند خلاقیت ادبی دارد:
-'''خون دشت کربلا می‌جوشد از مژگان من'''
+{{شعر}}
-داغ زهرا تازه شد در کلبه هرمان من
+{{ب|'' خون دشت کربلا می‌جوشد از مژگان من''|2='' داغ زهرا تازه شد در کلبه هرمان من''}}
-'''اشک سیمین مرا مهر روایی بر نه'''
+{{ب|'' اشک سیمین مرا مهر روایی بر نه''|2='' که نثار در بیت‌الله و روی حجرست''<ref>ر.ک: همان، ص284- 285</ref>}}.
-که نثار در بیت‌الله و روی حجرست'''<ref>ر.ک: همان، ص284- 285</ref>.'''
+{{پایان شعر}}
 ذکر نام کتاب‌های مقدس دینی سامی و غیر سامی، مانند انجیل، ارژنگ، تورات، زبور، قرآن، کلام حق و مصحف در دیوان نظیری هم نشانگر ذهنیت دینی شاعر است و هم تمهید لازم برای خلاقیت ادبی او را فراهم ساخته است. از جمله هنر سازه‌هایی که از این رهگذر توانسته خلق کند، هنرسازه تشبیه مضمر تفضیلی است که در برخی از نمونه‌های زیر مشهود است:
-'''شد وحی از آن قطع که دیوان نظیری'''
+{{شعر}}
-می‌کرد به فرقان و به تورات قران را
+{{ب|'' شد وحی از آن قطع که دیوان نظیری''|2='' می‌کرد به فرقان و به تورات قران را''}}
-'''به آیات زبور و نغمه داوود نفروشم'''
+{{ب|'' به آیات زبور و نغمه داوود نفروشم''|2='' بیان دردناک و نعره مستانه خود را''}}
-بیان دردناک و نعره مستانه خود را
+{{ب|'' پس همان گویم که در فرقان و انجیل و زبور''|2='' بر زبان انبیا جبریل گویا ساخته''}}
-'''پس همان گویم که در فرقان و انجیل و زبور'''
+{{ب|'' کند نزول ز معراج خاطرم سخنی''|2='' که ناسخ همه گفتارها چو قرآن شد''}}
-بر زبان انبیا جبریل گویا ساخته
+{{ب|'' شها کسی که به دل داده جای خصم تو را''|2='' به کعبه پهلوی مصحف نهاده عزی را''<ref>ر.ک: همان، ص286- 287</ref>}}.
-'''کند نزول ز معراج خاطرم سخنی'''
+{{پایان شعر}}
-که ناسخ همه گفتارها چو قرآن شد
-'''شها کسی که به دل داده جای خصم تو را'''
-به کعبه پهلوی مصحف نهاده عزی را'''<ref>ر.ک: همان، ص286- 287</ref>.'''
 بسامد آیات، احادیث و عبارات و ترکیب‌های عربی مانند «اخلع نعليك»، «أ لست»، أبيت عند ربي»، «آخر الزمان»، «أبد الدهر»، «أشهد أن لا إله إلا الله»، «السلام»، «الصلات»، «العطش»، «ألله أكبر»، «أنا الحق»، «أم الخبائث»، «أم الكتاب»، «باب الخلافة»، «بخ بخ لك يا علي»، «تبارك الله»، «حبل المتين» و... در دیوان نظیری نیشابوری بسیار پرشمار است:
-'''سوار معرکه آخر الزمان ایرج'''
+{{شعر}}
-که طالعش به ظفر کرده‌اند استخراج
+{{ب|'' سوار معرکه آخر الزمان ایرج''|2='' که طالعش به ظفر کرده‌اند استخراج''}}
-'''ندای «بخ بخ لك يا علي مولائي»'''
+{{ب|'' ندای «بخ بخ لك يا علي مولائي»''|2='' گواه نص ولایت به محضر آورده''<ref>ر.ک: همان، ص287-288</ref>}}.
-گواه نص ولایت به محضر آورده'''<ref>ر.ک: همان، ص287-288</ref>.'''
+{{پایان شعر}}
 ==وضعیت کتاب==
@@ خط ۱۱۴: / خط ۱۰۰: @@
 ==منابع مقاله==
 # مقدمه و متن کتاب.
-# فلاح، غلامعلی، «گفتمان دینی و آیینی شعر نظیری نیشابوری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شبه‌قاره (ویژه‌نامه نامه فرهنگستان)، بهار و تابستان 1394، شماره 4 ‏(14 صفحه، از 277 تا 290):
+#[[:noormags:1162905|فلاح، غلامعلی، «گفتمان دینی و آیینی شعر نظیری نیشابوری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شبه‌قاره (ویژه‌نامه نامه فرهنگستان)، بهار و تابستان 1394، شماره 4 ‏(14 صفحه، از 277 تا 290)]].
-www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1162905/
@@ خط ۱۳۲: / خط ۱۱۸: @@
 [[رده:آپلود مهر(98)]]
+[[رده: مهر(98)]]