۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أقوم المسالك في معرفة أحوال الممالك: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =17489 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =17489 | ||
| کتابخوان همراه نور =10711 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''اقوم المسالک في معرفة أحوال الممالک'''، اثر [[ | '''اقوم المسالک في معرفة أحوال الممالک'''، اثر [[خيرالدين توسى]] (1307-1237ق) مى‌باشد. | ||
سفرنامه‌هاى پيشگاهنگان جنبش تجدّد عربى به اروپا در قرن نوزده را مى‌توان به دو دسته تقسيم نمود. | سفرنامه‌هاى پيشگاهنگان جنبش تجدّد عربى به اروپا در قرن نوزده را مى‌توان به دو دسته تقسيم نمود. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
سفرنامه‌هاى توصيفى كه درباره زندگى مرّفه ساكنان سرزمین‌هاى اروپايى سخن مى‌گویند، از مظاهر آبادانى در شهرها و شيوه‌هاى اجتماعى آنان و در دسته دوم به طور آگاهانه، بسيارى از جنبه‌هاى سياسى مورد توجه قرار گرفته؛ به طورى كه از نهادهاى قانون اساسى پارلمان و نظارت آن بر كارهاى حكومت سخن به میان آمده است؛ این كه پارلمان مى‌تواند از دولت سلب اعتماد كند. همچنين پيوند آن با عدالت سياسى و آزادى به عنوان دو ركن اساسى برای استوارى بنياد دولت مدنى جديد مورد توجه قرار گرفته است. هدف نویسندگان این سفرنامه‌ها رشد و گسترش آگاهى در سرزمین‌هایشان بود تا مردم میان شيوه‌هاى مطلقه حكومت و حكومت‌هاى قانونى موجود در كشورهاى اروپاى غربى، به ویژه فرانشسه و انگلستان به مقايسه بپردازند. از جمله سفرنامه‌هاى نوع دوّم تخليص الابريز في تلخيص باريز رافع طهطاوى (1873 1801) و ديگر همین اثر از «تونسى» مى‌باشد. | سفرنامه‌هاى توصيفى كه درباره زندگى مرّفه ساكنان سرزمین‌هاى اروپايى سخن مى‌گویند، از مظاهر آبادانى در شهرها و شيوه‌هاى اجتماعى آنان و در دسته دوم به طور آگاهانه، بسيارى از جنبه‌هاى سياسى مورد توجه قرار گرفته؛ به طورى كه از نهادهاى قانون اساسى پارلمان و نظارت آن بر كارهاى حكومت سخن به میان آمده است؛ این كه پارلمان مى‌تواند از دولت سلب اعتماد كند. همچنين پيوند آن با عدالت سياسى و آزادى به عنوان دو ركن اساسى برای استوارى بنياد دولت مدنى جديد مورد توجه قرار گرفته است. هدف نویسندگان این سفرنامه‌ها رشد و گسترش آگاهى در سرزمین‌هایشان بود تا مردم میان شيوه‌هاى مطلقه حكومت و حكومت‌هاى قانونى موجود در كشورهاى اروپاى غربى، به ویژه فرانشسه و انگلستان به مقايسه بپردازند. از جمله سفرنامه‌هاى نوع دوّم تخليص الابريز في تلخيص باريز رافع طهطاوى (1873 1801) و ديگر همین اثر از «تونسى» مى‌باشد. | ||
مؤلف ديدگاه‌هاى خود را درباره توحل و رشد جامعه و دولت در این اثر بيان نموده است. هدف این اثر نشان در برابر صورت‌هاى مختلف عقب‌ماندگى ناشى از حكومت‌هاى مستبدى است كه بر سر راه كوشش‌هاى اصلاحى و نوگرايانه مانع ايجاد مى‌كند. در یک جمله دغدغه اصلى این اثر معماى اصلاحات سياسى جهان عرب است | مؤلف ديدگاه‌هاى خود را درباره توحل و رشد جامعه و دولت در این اثر بيان نموده است. هدف این اثر نشان در برابر صورت‌هاى مختلف عقب‌ماندگى ناشى از حكومت‌هاى مستبدى است كه بر سر راه كوشش‌هاى اصلاحى و نوگرايانه مانع ايجاد مى‌كند. در یک جمله دغدغه اصلى این اثر معماى اصلاحات سياسى جهان عرب است «خيرالدين» در مقدمه اثر دو انگيزه برای تدوین ذكر نموده (صفحه 98): این کتاب مردان غيرت‌مند و قاطع عرصه‌هاى سياست و علم را برانگيزاند تا توانمندى‌هاى خود را برای به‌سازى، وضع امّت اسلامى رشد دهى عوامل تمدنى آن؛ مانند علوم و عرفان زمینه‌سازى برای ثروتمندى از راه كشاورزى بازرگانى و ترویج ساير صنايع و از بين بردن عوامل بیکارى به كار گيرند و زيربناى همه اينها حكومت دربست است كه از دل آن امنيت و آرمان و باور عينى به آنچه در كشورهاى اروپايى رخ داده و نيازمند توضيح نمى‌باشد، متولد مى‌گردد. | ||
او در حالى كه به تمام سياست مداران و دانشمندان عصر خود برای يافتن تمامى ابزارهاى ممكن برای ارتقاء وضعيّت جامعه و توسعه مدنيّت آن متوسل شده، به جامعه مسلمانان در كل هشدار مى‌دهد كه از تجارب ساير ملل بر مبناى این برداشت ناصواب كه تمام نوشته‌ها اختراعات تجارب يا نگرش‌هاى غير مسلمانان بايد مطرود يا كنار زده شود، اجتناب نمايند. این مطلب همان انگيزه دوم مؤلف است، برای نگارش. | او در حالى كه به تمام سياست مداران و دانشمندان عصر خود برای يافتن تمامى ابزارهاى ممكن برای ارتقاء وضعيّت جامعه و توسعه مدنيّت آن متوسل شده، به جامعه مسلمانان در كل هشدار مى‌دهد كه از تجارب ساير ملل بر مبناى این برداشت ناصواب كه تمام نوشته‌ها اختراعات تجارب يا نگرش‌هاى غير مسلمانان بايد مطرود يا كنار زده شود، اجتناب نمايند. این مطلب همان انگيزه دوم مؤلف است، برای نگارش. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۱: | ||
اقوم المسالك بر یک مقدمه و دو کتاب ترتيب يافته است. کتاب اول داراى 20 باب است كه هر باب اختصاص به یک كشور (دولت) دارد و کتاب دوم داراى شش باب است كه پنج باب به بررسى جغرافيايى قاره‌هاى پنجگانه: و باب ششم به تقسيم‌بندى درياها پرداخته و در پایان خاتمه قرار گرفته كه در آن جدول تاريخ‌هاى هجرى قمرى و میلادى درج شده است. | اقوم المسالك بر یک مقدمه و دو کتاب ترتيب يافته است. کتاب اول داراى 20 باب است كه هر باب اختصاص به یک كشور (دولت) دارد و کتاب دوم داراى شش باب است كه پنج باب به بررسى جغرافيايى قاره‌هاى پنجگانه: و باب ششم به تقسيم‌بندى درياها پرداخته و در پایان خاتمه قرار گرفته كه در آن جدول تاريخ‌هاى هجرى قمرى و میلادى درج شده است. | ||
مجلد اول كه هم اكنون در دسترس شماست، دربردارنده مقدمه و 6 باب از کتاب اوّل اثر | مجلد اول كه هم اكنون در دسترس شماست، دربردارنده مقدمه و 6 باب از کتاب اوّل اثر خيرالدين تونسى به اضافۀ پيش‌گفتار محقق «منصف الشنّوفى» مى‌باشد. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
محقّق در این پيش‌گفتار به اهمّيت کتاب اقوم المسالك عللى و انگيزه‌هایى كه باعث تدوین آن اثر شد، تحليل مقدّمه کتاب اقوم المسالك تحليل سفرنامه‌ها يا | محقّق در این پيش‌گفتار به اهمّيت کتاب اقوم المسالك عللى و انگيزه‌هایى كه باعث تدوین آن اثر شد، تحليل مقدّمه کتاب اقوم المسالك تحليل سفرنامه‌ها يا خيرالدين و اروپا مى‌پردازد و در آخر پيش‌گفتار خاتمه درج شده است. | ||
در اهمّيت این اثر مى‌توان گفت: از بارزترين آثارى كه در قرن نوزدهم در رابطه با اصلاح و تجددخواهى سياسى جهان عرب نگاشته شده، همین اثر فوق مى‌باشد. برنامه اصلاحى كه مؤلف در مقدّمه اثر خود پيشنهاد مى‌كند، نه تنها برای تونس، بلكه آن را برای حل امپراتورى عثمانى ترسيم مى‌كند، دولتى كه زوال آن قريب الوقوع بود و به همین دليل آن را مرد بيمار اروپا مى‌نامیدند. | در اهمّيت این اثر مى‌توان گفت: از بارزترين آثارى كه در قرن نوزدهم در رابطه با اصلاح و تجددخواهى سياسى جهان عرب نگاشته شده، همین اثر فوق مى‌باشد. برنامه اصلاحى كه مؤلف در مقدّمه اثر خود پيشنهاد مى‌كند، نه تنها برای تونس، بلكه آن را برای حل امپراتورى عثمانى ترسيم مى‌كند، دولتى كه زوال آن قريب الوقوع بود و به همین دليل آن را مرد بيمار اروپا مى‌نامیدند. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۸: | ||
3-گسترش دانش و علوم و آموزش در بيان مردم. | 3-گسترش دانش و علوم و آموزش در بيان مردم. | ||
پيشرفت توسعه و سامان بخشى به مدنيت نزد «تونسى»، قدرت و نيروى دولت و سازماندهى مناسب سياست امرى اساسى تلقى مى‌گردد. از سوى ديگر | پيشرفت توسعه و سامان بخشى به مدنيت نزد «تونسى»، قدرت و نيروى دولت و سازماندهى مناسب سياست امرى اساسى تلقى مى‌گردد. از سوى ديگر «خيرالدين تونسى» تفكر موسوم به تنظيمات را مطرح كرد تا نظام نهادها را ايجاد كند و سلطه و ساختار ادارى را از تمركز و بى‌نظمى خارج سازد. او برای مشروعيت بخشيدن به انديشه خود بر مصالح ضرورى كه در شريعت اسلامى مورد نظر بوده است و فقهایى؛ چون «[[ابن‌قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر|ابن قيم جوزيه]]» بدان توجّه داده‌اند، تاكيدى مى‌ورزيد و آن را زمینه تحقّق عدالت مى‌دانست. | ||
او معتقد بود كه تنظيمات زمینه ترقى و عدالت است. به اعتقاد او عدالت و آزادى، هدف نظام جديد است و همه پيشرفت‌هاى غرب از آن است كه این دور و آورده و بدان عمل نموده‌اند. او این دو را برای بقاى اسلام و دولت اسلامى در اروپايى با هجوم اروپائيان لازم مى‌ديد. او معتقد بود كه احياى ارزش‌هاى بقاى اسلام و «شورا و عمران» برخاسته از آنچه [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]]، [[ابن خلدون]] تصویر و مفهوم پردازى كرداه‌اند، مى‌تواند طرح بازسازى عامى را كه همانا بازسازى انديشه اسلامى و دولت در سايه مصالح و ضرورت‌ها و مقاصد است، تحقّق بخشد. انديشه قانون كه راه‌آورد فرانسه بود، برای اصلاح‌طلبان زمینه حكومت مقيد به قانون (مشروطه) به شمار مى‌رفت. در این میان «تونسى» استبداد را مورد سخت‌ترين انتقادها قرار مى‌دهد و تنها راه نجات را حكومت قانون و مشروطه مى‌داند. به عقيده او حكومت مقيد به قانون، ندايى غيبى برای آزادى از استبداد و باعث اسلاح و رشد تمدن و پيشرفت كشور است، حاكمان مقيد به پذيرش. | او معتقد بود كه تنظيمات زمینه ترقى و عدالت است. به اعتقاد او عدالت و آزادى، هدف نظام جديد است و همه پيشرفت‌هاى غرب از آن است كه این دور و آورده و بدان عمل نموده‌اند. او این دو را برای بقاى اسلام و دولت اسلامى در اروپايى با هجوم اروپائيان لازم مى‌ديد. او معتقد بود كه احياى ارزش‌هاى بقاى اسلام و «شورا و عمران» برخاسته از آنچه [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]]، [[ابن خلدون]] تصویر و مفهوم پردازى كرداه‌اند، مى‌تواند طرح بازسازى عامى را كه همانا بازسازى انديشه اسلامى و دولت در سايه مصالح و ضرورت‌ها و مقاصد است، تحقّق بخشد. انديشه قانون كه راه‌آورد فرانسه بود، برای اصلاح‌طلبان زمینه حكومت مقيد به قانون (مشروطه) به شمار مى‌رفت. در این میان «تونسى» استبداد را مورد سخت‌ترين انتقادها قرار مى‌دهد و تنها راه نجات را حكومت قانون و مشروطه مى‌داند. به عقيده او حكومت مقيد به قانون، ندايى غيبى برای آزادى از استبداد و باعث اسلاح و رشد تمدن و پيشرفت كشور است، حاكمان مقيد به پذيرش. | ||