پرش به محتوا

سلسله مباحث اخلاق نظری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'قدرت الله' به 'قدرت‌الله'
جز (جایگزینی متن - 'ن‎گ' به 'ن‌گ')
جز (جایگزینی متن - 'قدرت الله' به 'قدرت‌الله')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۶: خط ۶:
ويژه طلاب علوم ديني  
ويژه طلاب علوم ديني  
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[نجفي قمشه‌اي، قدرت الله]] (نويسنده)
[[نجفي قمشه‌اي، قدرت‌الله]] (نويسنده)


[[مير مسيب، مهدي]] (محقق)
[[مير مسيب، مهدي]] (محقق)
| زبان =فارسی
| زبان =فارسی
| کد کنگره =‏‏BP‎‏ ‎‏8‎‏/‎‏247‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏ ‎‏ن‎‏35*  
| کد کنگره =‏‏BP‎‏ ‎‏8‎‏/‎‏247‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏ ‎‏ن‎‏35*  
| موضوع =اخلاق اسلامي
| موضوع =اخلاق اسلامى


| ناشر =رايا فرهنگ
| ناشر =رايا فرهنگ
خط ۲۲: خط ۲۲:
| شابک =
| شابک =
| تعداد جلد=2
| تعداد جلد=2
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =35845
| کتابخوان همراه نور =35845
| کد پدیدآور =22042
| کد پدیدآور =22042
| پس از =
| پس از =
خط ۲۸: خط ۲۹:
}}  
}}  


'''سلسله مباحث اخلاق نظری'''، درس‎های اخلاق [[نجفي قمشه‌اي، قدرت الله|شیخ قدرت‌الله نجفی قمشه‌ای]] است که در سال 1381ش، برای طلاب تدریس شده و به همت شاگردان ایشان جمع‌آوری و با تحقیق، تصحیح و پاورقی [[مير مسيب، مهدي|سید مهدی میرمسیب]] منتشر شده است.  
'''سلسله مباحث اخلاق نظری'''، درس‎های اخلاق [[نجفي قمشه‌اي، قدرت‌الله|شیخ قدرت‌الله نجفی قمشه‌ای]] است که در سال 1381ش، برای طلاب تدریس شده و به همت شاگردان ایشان جمع‌آوری و با تحقیق، تصحیح و پاورقی [[مير مسيب، مهدي|سید مهدی میرمسیب]] منتشر شده است.  


==ساختار==
==ساختار==
کتاب، مشتمل بر مقدمه مصحح و متن درس‎‎ها در ضمن عناوین متعدد است.  
کتاب، مشتمل بر مقدمه مصحح و متن درس‎‎ها در ضمن عناوین متعدد است.  


شیوه نویسنده مبتنی بر بررسی و تحلیل آیات و روایات اهل‎بیت(ع) با نگاه به نیاز امروز جامعه اسلامی است.  
شیوه نویسنده مبتنی بر بررسی و تحلیل آیات و روایات اهل‎‌بیت(ع) با نگاه به نیاز امروز جامعه اسلامی است.  


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
نویسنده در این درس‎ها با مجال اندکی که داشته و با دقت و ژرف‎نگری بسیار، برخی آیات و روایات اخلاقی را با توضیحی کوتاه همراه کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/8 ر.ک: مقدمه، ج1، ص8]</ref>‎.  
نویسنده در این درس‎ها با مجال اندکی که داشته و با دقت و ژرف‎نگری بسیار، برخی آیات و روایات اخلاقی را با توضیحی کوتاه همراه کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/8 ر.ک: مقدمه، ج1، ص8]</ref>‎.  


اهمیت اخلاق و تهذیب نفس، اولین عنوان مباحث کتاب است که با ذکر آیات اول تا دهم سوره ضحی آغاز شده است. تزکیه نفس و خودسازی و ارزشمند شدن، از نظر قرآن مجید آن‎قدر اهمیت دارد که خداوند به‌خاطر آن یازده قسم یاد کرده است. این قسم‎ها را فقط برای تزکیه نفس یاد کرده و با این قسم‎ها برای انسان مؤمن اتمام حجت نموده و پیامبر عظیم‌الشأن خود را در چند آیه قرآنی و روایات فراوانی مأمور فرموده که نفس‎ها را تزکیه کند و ما را بسازد و متصف به صفات پسندیده و منزه از صفات ناپسند نماید. پس بر ماست که وجود خود را در اختیار نبی گرامی اسلام و اهل بیت طیبین و طاهرینش قرار دهیم و از سنت رسول گرامی اسلام و فرامین اهل بیتش از هر جهت اطاعت کنیم تا به مقام والای لقاء الله، رضوان الله، فناء فی الله و بقاء بالله برسیم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/9 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص11-9]</ref>‎.  
اهمیت اخلاق و تهذیب نفس، اولین عنوان مباحث کتاب است که با ذکر آیات اول تا دهم سوره ضحی آغاز شده است. تزکیه نفس و خودسازی و ارزشمند شدن، از نظر قرآن مجید آن‎قدر اهمیت دارد که خداوند به‌خاطر آن یازده قسم یاد کرده است. این قسم‎ها را فقط برای تزکیه نفس یاد کرده و با این قسم‎ها برای انسان مؤمن اتمام حجت نموده و پیامبر عظیم‌الشأن خود را در چند آیه قرآنی و روایات فراوانی مأمور فرموده که نفس‎ها را تزکیه کند و ما را بسازد و متصف به صفات پسندیده و منزه از صفات ناپسند نماید. پس بر ماست که وجود خود را در اختیار نبی گرامی اسلام و اهل‌بیت طیبین و طاهرینش قرار دهیم و از سنت رسول گرامی اسلام و فرامین اهل‌بیتش از هر جهت اطاعت کنیم تا به مقام والای لقاء الله، رضوان الله، فناء فی الله و بقاء بالله برسیم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/9 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص11-9]</ref>‎.  


فضیلت اخلاق از نظر پیامبر اعظم اسلام عنوان درس دوم کتاب است. در ابتدای این درس چند حدیث در فضیلت اخلاق ذکر شده است. در ابتدا در توضیح اولین حدیث «همانا من به نبوت مبعوث شدم تا مکارم اخلاق را به اتمام برسانم» می‌گوید: البته معلوم است که دیگر انبیا نیز برای امت خود مکارم اخلاق آورده‌اند، اما رسول گرامی اسلام(ص) چون دینش اکمل ادیان آسمانی و کتابش قرآن مجید، خاتم کتب آسمانی است، مبعوث شد تا مکارم اخلاق را به اتمام برساند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/12 ر.ک: همان، ص12]</ref>‎.  
فضیلت اخلاق از نظر پیامبر اعظم اسلام عنوان درس دوم کتاب است. در ابتدای این درس چند حدیث در فضیلت اخلاق ذکر شده است. در ابتدا در توضیح اولین حدیث «همانا من به نبوت مبعوث شدم تا مکارم اخلاق را به اتمام برسانم» می‌گوید: البته معلوم است که دیگر انبیا نیز برای امت خود مکارم اخلاق آورده‌اند، اما رسول گرامی اسلام(ص) چون دینش اکمل ادیان آسمانی و کتابش قرآن مجید، خاتم کتب آسمانی است، مبعوث شد تا مکارم اخلاق را به اتمام برساند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/12 ر.ک: همان، ص12]</ref>‎.  


از دیگر احادیث جالب، سخن رسول گرامی اسلام(ص) در پاسخ به مردی است که از روبه‌رو و طرف راست و چپ آمد و پرسید: دین چیست؟ حضرت فرمود: اخلاق نیکو. این حدیث عجیب دلالت دارد بر اینکه رسول گرامی اسلام(ص) همه دین را که روش صحیح زندگی است در اخلاق نیکو تفسیر فرموده است؛ پس معلوم می‌شود از نظر پیامبر اسلام کسی که دارای ارزش‎های والای انسانی، یعنی اخلاق نیکو نیست، به یک معنا دین ندارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/13 ر.ک: همان، ص13]</ref>‎.
از دیگر احادیث جالب، سخن رسول گرامی اسلام(ص) در پاسخ به مردی است که از روبه‌رو و طرف راست و چپ آمد و پرسید: دین چیست؟ حضرت فرمود: اخلاق نیکو. این حدیث عجیب دلالت دارد بر اینکه رسول گرامی اسلام(ص) همه دین را که روش صحیح زندگی است در اخلاق نیکو تفسیر فرموده است؛ پس معلوم می‌شود از نظر پیامبر اسلام کسی که دارای ارزش‌های والای انسانی، یعنی اخلاق نیکو نیست، به یک معنا دین ندارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/13 ر.ک: همان، ص13]</ref>‎.


در بخش دیگری از مباحث، ارزش طلبگی و اهداف آن بررسی شده است: باید دانست که برای جوانی که به خدا و انبیای الهی و آنچه انبیا آورده‌اند، ایمان دارد و استعداد و آمادگی همه‌جانبه طلبگی را دارا است و ذوق و فطرت باطنی او نیز تقاضا می‌نماید، ارزشی بالاتر از پیشه کردن این کار برای او نیست؛ زیرا راه او راه انبیا و اولیا و علمای ربانی است و هدف او اولاً علم و عمل و ثانیاً هدایت مردم و دستگیری از آنها و تبلیغ دین مبین اسلام و معارف الهی است. البته علوم و دانش‎های دیگر نیز به‌جای خود ارزش و فضیلت دارند، اما به رتبه و درجه و ارزش علوم دینی نمی‌رسند؛ زیرا علوم دینی اگر درست انجام شد، می‌تواند اهداف الهی فراوانی داشته باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/14 ر.ک: همان، ص14]</ref>‎.  
در بخش دیگری از مباحث، ارزش طلبگی و اهداف آن بررسی شده است: باید دانست که برای جوانی که به خدا و انبیای الهی و آنچه انبیا آورده‌اند، ایمان دارد و استعداد و آمادگی همه‌جانبه طلبگی را دارا است و ذوق و فطرت باطنی او نیز تقاضا می‌نماید، ارزشی بالاتر از پیشه کردن این کار برای او نیست؛ زیرا راه او راه انبیا و اولیا و علمای ربانی است و هدف او اولاً علم و عمل و ثانیاً هدایت مردم و دستگیری از آنها و تبلیغ دین مبین اسلام و معارف الهی است. البته علوم و دانش‌های دیگر نیز به‌جای خود ارزش و فضیلت دارند، اما به رتبه و درجه و ارزش علوم دینی نمی‌رسند؛ زیرا علوم دینی اگر درست انجام شد، می‌تواند اهداف الهی فراوانی داشته باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/14 ر.ک: همان، ص14]</ref>‎.  


پس از آن، ارزش طلبگی از دیدگاه آیات و روایات به‌تفصیل بررسی شده است. در بخش روایات، احادیث رسول مکرم اسلام(ص)، از روایات ائمه اطهار(ع) تفکیک شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/17 ر.ک: همان، ص‎35-17]</ref>‎.  
پس از آن، ارزش طلبگی از دیدگاه آیات و روایات به‌تفصیل بررسی شده است. در بخش روایات، احادیث رسول مکرم اسلام(ص)، از روایات ائمه اطهار(ع) تفکیک شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/17 ر.ک: همان، ص‎35-17]</ref>‎.  


از امام سجاد(ع) روایت است: اگر مردم می‌دانستند که علم‎آموزی چه فضیلت و ارزشی دارد همانا آن را می‌آموختند، ولو به ریخته شدن خونشان و فرو رفتن در سختی‌ها<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/35 ر.ک: همان، ص‎35]</ref>‎.  
از امام سجاد(ع) روایت است: اگر مردم می‌دانستند که علم‌آموزی چه فضیلت و ارزشی دارد همانا آن را می‌آموختند، ولو به ریخته شدن خونشان و فرو رفتن در سختی‌ها<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/35 ر.ک: همان، ص‎35]</ref>‎.  


تهجد، یعنی شب‎زنده‌داری و پاسی از شب را برای خدا بیدار بودن، مخصوصاًً ثلث آخر شب را به عبادت و نماز شب و تلاوت قرآن و فکر و ذکر سپری کردن. در فضیلت شب و شب‎زنده‌داری همان‎قدر بس که رسول گرامی اسلام(ص) به فرموده قرآن، شب به معراج رفت و شب هم قرآن بر ایشان نازل شد. خداوند در قرآن به آن حضرت دستور شب‎زنده‌داری داده و وجوب نماز شب از ویژگی‌های ایشان بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/59 ر.ک: همان، ص‎59]</ref>‎.  
تهجد، یعنی شب‎زنده‌داری و پاسی از شب را برای خدا بیدار بودن، مخصوصاًً ثلث آخر شب را به عبادت و نماز شب و تلاوت قرآن و فکر و ذکر سپری کردن. در فضیلت شب و شب‎زنده‌داری همان‎قدر بس که رسول گرامی اسلام(ص) به فرموده قرآن، شب به معراج رفت و شب هم قرآن بر ایشان نازل شد. خداوند در قرآن به آن حضرت دستور شب‎زنده‌داری داده و وجوب نماز شب از ویژگی‌های ایشان بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/59 ر.ک: همان، ص‎59]</ref>‎.  
خط ۵۶: خط ۵۷:
سپس در ادامه در تفسیر کلمه اخلاق چنین می‌گوید: علمای اخلاق، اخلاق را به دو قسمت فطری و طبیعی و اکتسابی و اختیاری تقسیم کرده‌اند. اخلاق فطری آن است که کسب در آن دخیل نیست؛ مانند فطرت خداجویی، کمال‎جویی، عرفان، معرفت، حس ماورایی، حس کنجکاوی، حس حق‎طلبی و... که اینها فصل ممیز انسان از سایر حیوانات است. اما اخلاق اکتسابی و اختیاری، آنهایی هستند که در مقام عمل و اکتساب به‌تدریج برای انسان حاصل می‌شوند؛ مانند: ایمان قوی، اخلاص لله، صدق و راستی، ثبات و استقامت و امثال آن. لذا به این‌گونه صفات، اخلاق عملی و اکتسابی می‌گویند. به‌طور کلی به این خلقیات، حکمت عملی - در مقابل حکمت نظری - ‎می‌گویند.  
سپس در ادامه در تفسیر کلمه اخلاق چنین می‌گوید: علمای اخلاق، اخلاق را به دو قسمت فطری و طبیعی و اکتسابی و اختیاری تقسیم کرده‌اند. اخلاق فطری آن است که کسب در آن دخیل نیست؛ مانند فطرت خداجویی، کمال‎جویی، عرفان، معرفت، حس ماورایی، حس کنجکاوی، حس حق‎طلبی و... که اینها فصل ممیز انسان از سایر حیوانات است. اما اخلاق اکتسابی و اختیاری، آنهایی هستند که در مقام عمل و اکتساب به‌تدریج برای انسان حاصل می‌شوند؛ مانند: ایمان قوی، اخلاص لله، صدق و راستی، ثبات و استقامت و امثال آن. لذا به این‌گونه صفات، اخلاق عملی و اکتسابی می‌گویند. به‌طور کلی به این خلقیات، حکمت عملی - در مقابل حکمت نظری - ‎می‌گویند.  


علمای علم اخلاق فرموده‌اند: اگر آنچه حضرت حق بدون اکتساب، بلکه از طریق فطرت و سرشت انسانی، به انسان داده است، درست به‌کار گرفته شود و مشغول کسب اخلاق اختیاری و اکتسابی شویم، می‌توانیم به تمام ارزش‎های والای انسانی برسیم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/72 ر.ک: همان، ص‎73-72]</ref>‎.  
علمای علم اخلاق فرموده‌اند: اگر آنچه حضرت حق بدون اکتساب، بلکه از طریق فطرت و سرشت انسانی، به انسان داده است، درست به‌کار گرفته شود و مشغول کسب اخلاق اختیاری و اکتسابی شویم، می‌توانیم به تمام ارزش‌های والای انسانی برسیم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/72 ر.ک: همان، ص‎73-72]</ref>‎.  


قمشه‌ای، اهمیت جهاد اکبر و مبارزه با نفس را با ذکر اولین حدیث کتاب پربرکت چهل حدیث امام راحل(ره) با این مضمون متذکر می‌شود که اصحاب رسول خدا(ص) از جنگ بزرگی برگشته بودند؛ خدمت حضرت آمدند و از سختی‌های آن جنگ و شهدا و مجروحین و گرفتاری‌های آن نزد حضرت درد دل کردند. حضرت پس از شنیدن سخنانشان فرمود: از جنگ کوچکی برگشته‌اید. بر شما باد به جنگ بزرگ. اصحاب برآشفتند که یا رسول‌الله مگر جنگی از این سخت‎تر در پیش داریم؟ و آیا آن کدام است؟ حضرت فرمود: بلی! آن جنگ بزرگ، جهاد با نفس است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/88 ر.ک: همان، ص‎88]</ref>‎.  
قمشه‌ای، اهمیت جهاد اکبر و مبارزه با نفس را با ذکر اولین حدیث کتاب پربرکت چهل حدیث امام راحل(ره) با این مضمون متذکر می‌شود که اصحاب رسول خدا(ص) از جنگ بزرگی برگشته بودند؛ خدمت حضرت آمدند و از سختی‌های آن جنگ و شهدا و مجروحین و گرفتاری‌های آن نزد حضرت درد دل کردند. حضرت پس از شنیدن سخنانشان فرمود: از جنگ کوچکی برگشته‌اید. بر شما باد به جنگ بزرگ. اصحاب برآشفتند که یا رسول‌الله مگر جنگی از این سخت‎تر در پیش داریم؟ و آیا آن کدام است؟ حضرت فرمود: بلی! آن جنگ بزرگ، جهاد با نفس است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36640/1/88 ر.ک: همان، ص‎88]</ref>‎.  
خط ۷۲: خط ۷۳:


==پانویس ==
==پانویس ==
<references />
<references/>
==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.  
مقدمه و متن کتاب.  
   
   
== وابسته‌ها ==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
خط ۸۶: خط ۸۸:
   
   
[[رده:آثار ساده غیر تخصصی (آثار کلی برای عامه)]]
[[رده:آثار ساده غیر تخصصی (آثار کلی برای عامه)]]
[[رده:25 آبان الی 24 آذر(97)]]
[[رده:سال97-25آبان الی24آذر]]