پرش به محتوا

رسائل سیاسی عصر قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۱ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ن‎گ' به 'ن‌گ'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎پ' به 'ه‌پ')
جز (جایگزینی متن - 'ن‎گ' به 'ن‌گ')
خط ۶۳: خط ۶۳:


===ميزان‎ الملل===
===ميزان‎ الملل===
نویسنده این اثر، نواب علی‌بخش‎میرزا (به احتمال قوی پسر جهان‎گیرمیرزا نویسنده تاریخ نو) و از جمله دانش‎آموختگان دارالفنون و آشنا به علوم و دانش‎های جدید آن زمان است. او، نویسنده‌ای روشن‎فکر و درعین‌حال، بسیار متشرع و پایبند به ارزش‎های دینی و ملی است.<ref>ر.ک: همان، ص24-25</ref>.
نویسنده این اثر، نواب علی‌بخش‎میرزا (به احتمال قوی پسر جهان‌گیرمیرزا نویسنده تاریخ نو) و از جمله دانش‎آموختگان دارالفنون و آشنا به علوم و دانش‎های جدید آن زمان است. او، نویسنده‌ای روشن‎فکر و درعین‌حال، بسیار متشرع و پایبند به ارزش‎های دینی و ملی است.<ref>ر.ک: همان، ص24-25</ref>.


«اساسی‌ترین بحث علی‌بخش قاجار در ميزان ‎الملل، نقد قشری از فرنگی‌مآبان یا به تعبیر او اهل دبه است. اهل دبه غریب موجوداتی بودند که دو عنصر لاقیدی اعتقادی و تحقیر باورهای ناشی از شریعت و تمایل به هرزگی و مسخرگی در سلوک و رفتار و گفتار با یکدیگر را یک‌جا در وجود خود جمع کرده بودند. به روایت علی‌بخش قاجار، این قشر از عناصر فرنگی‌مآب که یکسره مقلد آداب و رفتار و شیوه سلوک فرنگیان بودند، در شیوه مسخرگی تا به جایی پیش می‌رفتند که از نثار رکیک‎ترین فحش‎های عرضی و ناموسی به یکدیگر، آن‌هم به‌خاطر بلند شدن صدای خنده، هیچ ابائی نمی‌کردند. در نزد اینان همه مرزهای آزرم شکسته بود و تعصب در همه امور و تمامی ارزش‎ها حتی نوامیس نیز معنایی نداشت»<ref>همان، ص25</ref>.
«اساسی‌ترین بحث علی‌بخش قاجار در ميزان ‎الملل، نقد قشری از فرنگی‌مآبان یا به تعبیر او اهل دبه است. اهل دبه غریب موجوداتی بودند که دو عنصر لاقیدی اعتقادی و تحقیر باورهای ناشی از شریعت و تمایل به هرزگی و مسخرگی در سلوک و رفتار و گفتار با یکدیگر را یک‌جا در وجود خود جمع کرده بودند. به روایت علی‌بخش قاجار، این قشر از عناصر فرنگی‌مآب که یکسره مقلد آداب و رفتار و شیوه سلوک فرنگیان بودند، در شیوه مسخرگی تا به جایی پیش می‌رفتند که از نثار رکیک‎ترین فحش‎های عرضی و ناموسی به یکدیگر، آن‌هم به‌خاطر بلند شدن صدای خنده، هیچ ابائی نمی‌کردند. در نزد اینان همه مرزهای آزرم شکسته بود و تعصب در همه امور و تمامی ارزش‎ها حتی نوامیس نیز معنایی نداشت»<ref>همان، ص25</ref>.
خط ۷۰: خط ۷۰:
خان خانان که به ظن قوی مرتض‌ی‌قلی‌خان صنیع‌الدوله پسر عل‌ی‌قلی‌خان مخبرالدوله و نواده [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی‌خان هدایت]] است، در 15 صفر 1314 رساله‌ای در اصلاح امور کشور نگاشت که این رساله نیز به سیاست مدن مشهور شده است. در این اثر، یگانه راه نجات کشور، احداث راه‎ آهن بیان می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.
خان خانان که به ظن قوی مرتض‌ی‌قلی‌خان صنیع‌الدوله پسر عل‌ی‌قلی‌خان مخبرالدوله و نواده [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی‌خان هدایت]] است، در 15 صفر 1314 رساله‌ای در اصلاح امور کشور نگاشت که این رساله نیز به سیاست مدن مشهور شده است. در این اثر، یگانه راه نجات کشور، احداث راه‎ آهن بیان می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.


«به اعتقاد او، برجسته‌ترین مشخصه حکومت معتدله، قانون است که به‌عنوان مبنا و میثاقی میان سلطنت و ملت، روابط حاکمیت را مشخص می‌کند. چنین قانونی نیز می‌تواند از دو منبع و مأخذ الهام گرفته و تدوین یابد: نخست، شریعت و دوم، تصویب و قبول جماعت. پس از مباحث نسبتا فشرده خان خانان در باب معنی دولت، اجزای آن، حقیقت آزادی، فواید قانون و شرایط عدالت و منبع دوگانه قانون‎گذاری در ایران، می‌کوشد تا در قالب بحثی پیرامون نسبت شرع با عرف، راهی بجوید برای حل تضاد ریشه‌دار فلسفه سیاسی شیعه با حکومت‎های سلطنتی و غیر معصوم. به اعتقاد او، علی‌رغم آن تضاد مبنایی می‌توان با بازسازی ماهیت دستگاه سلطنت، آن را به حکومتی مشروع تبدیل کرد و آن تعارض و تضاد ریشه‌ای را از میان برداشت»<ref>همان، ص28-29</ref>.
«به اعتقاد او، برجسته‌ترین مشخصه حکومت معتدله، قانون است که به‌عنوان مبنا و میثاقی میان سلطنت و ملت، روابط حاکمیت را مشخص می‌کند. چنین قانونی نیز می‌تواند از دو منبع و مأخذ الهام گرفته و تدوین یابد: نخست، شریعت و دوم، تصویب و قبول جماعت. پس از مباحث نسبتا فشرده خان خانان در باب معنی دولت، اجزای آن، حقیقت آزادی، فواید قانون و شرایط عدالت و منبع دوگانه قانون‌گذاری در ایران، می‌کوشد تا در قالب بحثی پیرامون نسبت شرع با عرف، راهی بجوید برای حل تضاد ریشه‌دار فلسفه سیاسی شیعه با حکومت‎های سلطنتی و غیر معصوم. به اعتقاد او، علی‌رغم آن تضاد مبنایی می‌توان با بازسازی ماهیت دستگاه سلطنت، آن را به حکومتی مشروع تبدیل کرد و آن تعارض و تضاد ریشه‌ای را از میان برداشت»<ref>همان، ص28-29</ref>.


===ملت متمدن و تشکیلات آن===
===ملت متمدن و تشکیلات آن===
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش