پرش به محتوا

اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان‌های انبیاء در تفاسیر قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ش‎ه' به 'ش‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ن' به 'ه‌ن')
جز (جایگزینی متن - 'ش‎ه' به 'ش‌ه')
خط ۳۷: خط ۳۷:
«یکی از جمله موضوع‎هایی که در حوزه فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیار مهم و قابل تأملی برخوردار است، موضوع «اسرائیلیات» است. در اصطلاح علما، «اسرائیلیات»» به افسانه‌های قدیمی گفته می‌شود که از یهودیان و مسیحیان و مانند آنها سرچشمه گرفته و احادیث و تفاسیر اسلامی را تحت تأثیر خود قرار داده است. برخی مفسران و محدثان، «اسرائیلیات» را به تمام اخبار بی‌اساسی اطلاق کرده‌اند که دشمنان اسلام - اعم از یهود و سایرین - آنها را با سوء نیت و غرض‎ورزی جعل کرده و برای فاسد کردن عقاید مسلمانان این مجعولات را وارد تفاسیر و احادیث کرده‌اند.
«یکی از جمله موضوع‎هایی که در حوزه فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیار مهم و قابل تأملی برخوردار است، موضوع «اسرائیلیات» است. در اصطلاح علما، «اسرائیلیات»» به افسانه‌های قدیمی گفته می‌شود که از یهودیان و مسیحیان و مانند آنها سرچشمه گرفته و احادیث و تفاسیر اسلامی را تحت تأثیر خود قرار داده است. برخی مفسران و محدثان، «اسرائیلیات» را به تمام اخبار بی‌اساسی اطلاق کرده‌اند که دشمنان اسلام - اعم از یهود و سایرین - آنها را با سوء نیت و غرض‎ورزی جعل کرده و برای فاسد کردن عقاید مسلمانان این مجعولات را وارد تفاسیر و احادیث کرده‌اند.


در این تحقیق پس از مباحث مقدماتی همچون تعریف اسرائیلیات و مصادر اسرائیلیات، تلاش شده تا تاریخچه مختصری از اسرائیلیات ارائه شود و آنگاه به عوامل و زمینه‌هایی که باعث نفوذ اسرائیلیات به تفاسیر شده، اشاره و در بخش سوم که مهم‎ترین و مفصل‌ترین بخش‎های این تحقیق را تشکیل می‌دهد، به جمع‌آوری و نقد و تحلیل اسرائیلیاتی پرداخته شده که در داستان‌های پیامبران الهی وارد شده است. در همین بخش نیز فصل مهمی به مقایسه ویژگی‌های داستان‌های قرآن با ویژگی‌های روایات اسرائیلی اختصاص یافته است و در خاتمه، تأثیر سوء اسرائیلیات بر فرهنگ اسلامی طرح شده و از وظیفه علمای اسلام و مفسران در قبال اسرائیلیات سخن به میان آمده است»<ref>ر.ک: اشاره، ص1</ref>.
در این تحقیق پس از مباحث مقدماتی همچون تعریف اسرائیلیات و مصادر اسرائیلیات، تلاش شده تا تاریخچه مختصری از اسرائیلیات ارائه شود و آنگاه به عوامل و زمینه‌هایی که باعث نفوذ اسرائیلیات به تفاسیر شده، اشاره و در بخش سوم که مهم‎ترین و مفصل‌ترین بخش‌های این تحقیق را تشکیل می‌دهد، به جمع‌آوری و نقد و تحلیل اسرائیلیاتی پرداخته شده که در داستان‌های پیامبران الهی وارد شده است. در همین بخش نیز فصل مهمی به مقایسه ویژگی‌های داستان‌های قرآن با ویژگی‌های روایات اسرائیلی اختصاص یافته است و در خاتمه، تأثیر سوء اسرائیلیات بر فرهنگ اسلامی طرح شده و از وظیفه علمای اسلام و مفسران در قبال اسرائیلیات سخن به میان آمده است»<ref>ر.ک: اشاره، ص1</ref>.


پس از ظهور اسلام، معاندان توان خود را به‌کار گرفتند تا شاید بتوانند مانع از پرتوافشانی خورشید مشعشع اسلام شوند. گروهی به زور متوسل شدند و چون نتیجه نگرفتند، تصمیم به مشوش نمودن چهره اسلام گرفتند. یکی از شگردهای یهودیان که ظهور و گسترش اسلام هیمنه و ابهت آنان را درهم شکسته بود، آلوده ساختن معارف دینی با اباطیل و افسانه‌های خرافی و پیرایه‌هایی بود که یا زاییده ذهن بیمارشان بود یا ریشه در کتب تحریف‎شده آنان داشت. اینان برای مسخ مفاهیم دینی و تحریف تعالیم و احکام اسلامی به القای انواع شبهات و دروغ‎پراکنی‌ها در میان مسلمانان مبادرت ورزیدند و بخش قابل توجی از مفاهیم دینی را مشوب به خرافات و مجعولات خود کردند. این قبیل مجعولات و افسانه‌های خرافی و داستان‌های ساختگی را - خواه از ناحیه یهودیان باشد یا دیگران - در اصطلاح «اسرائیلیات» می‌نامیم. گفتنی است، یهودیان بسیار زیرک‎تر و مکارتر از آن بودند که بخواهند در هیبت یهودی‌گری مبادرت به اجرای نقشه‌های شوم خود کنند؛ ازاین‌رو عالم‎نمایان یهود با درآمدن به کسوت اسلام و جا زدن خود به‌عنوان مسلمانانی مقدس‎مآب به نشر خرافات و ترهات خود در میان مسلمانان پرداختند و با حسن ظنّی که پاره‌ای از خلفا و حکام جور به آنها داشتند، بازار دروغ‎پردازی‌هایشان روزبه‌روز رونق گرفت و آنان از این فرصت مغتنم، نهایت بهره را بردند و داستان‌های ساختگی خود را به نام تفسیر قرآن میان مسلمانان پراکنده ساختند.
پس از ظهور اسلام، معاندان توان خود را به‌کار گرفتند تا شاید بتوانند مانع از پرتوافشانی خورشید مشعشع اسلام شوند. گروهی به زور متوسل شدند و چون نتیجه نگرفتند، تصمیم به مشوش نمودن چهره اسلام گرفتند. یکی از شگردهای یهودیان که ظهور و گسترش اسلام هیمنه و ابهت آنان را درهم شکسته بود، آلوده ساختن معارف دینی با اباطیل و افسانه‌های خرافی و پیرایه‌هایی بود که یا زاییده ذهن بیمارشان بود یا ریشه در کتب تحریف‎شده آنان داشت. اینان برای مسخ مفاهیم دینی و تحریف تعالیم و احکام اسلامی به القای انواع شبهات و دروغ‎پراکنی‌ها در میان مسلمانان مبادرت ورزیدند و بخش قابل توجی از مفاهیم دینی را مشوب به خرافات و مجعولات خود کردند. این قبیل مجعولات و افسانه‌های خرافی و داستان‌های ساختگی را - خواه از ناحیه یهودیان باشد یا دیگران - در اصطلاح «اسرائیلیات» می‌نامیم. گفتنی است، یهودیان بسیار زیرک‎تر و مکارتر از آن بودند که بخواهند در هیبت یهودی‌گری مبادرت به اجرای نقشه‌های شوم خود کنند؛ ازاین‌رو عالم‎نمایان یهود با درآمدن به کسوت اسلام و جا زدن خود به‌عنوان مسلمانانی مقدس‎مآب به نشر خرافات و ترهات خود در میان مسلمانان پرداختند و با حسن ظنّی که پاره‌ای از خلفا و حکام جور به آنها داشتند، بازار دروغ‎پردازی‌هایشان روزبه‌روز رونق گرفت و آنان از این فرصت مغتنم، نهایت بهره را بردند و داستان‌های ساختگی خود را به نام تفسیر قرآن میان مسلمانان پراکنده ساختند.
خط ۵۱: خط ۵۱:
# به‌هیچ‎روی جایز نیست که مفسر قرآن، در شرح مجملات و تبیین مبهمات قرآنی از روایات صحیحی که از رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع) وارده شده، روی برتابد و به اقاویل اهل کتاب روی آورد و به منقولات آنان اعتماد کند؛ چراکه روایات اسرائیلی به دلیل ماهیتشان فکر و اندیشه آدمی را از اهداف اصلی نزول قرآن و تدبر در حکمت‎ها و تعالیم حیات‌بخش آن بازمی‌دارد.
# به‌هیچ‎روی جایز نیست که مفسر قرآن، در شرح مجملات و تبیین مبهمات قرآنی از روایات صحیحی که از رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع) وارده شده، روی برتابد و به اقاویل اهل کتاب روی آورد و به منقولات آنان اعتماد کند؛ چراکه روایات اسرائیلی به دلیل ماهیتشان فکر و اندیشه آدمی را از اهداف اصلی نزول قرآن و تدبر در حکمت‎ها و تعالیم حیات‌بخش آن بازمی‌دارد.
# بر مفسر قرآن لازم است تا حکایت‎ها و داستان‌هایی را که دیگران در تفسیر و توضیح آیات قرآنی مورد استناد قرار داده‌اند، با سیاق آیات و روح حاکم بر قرآن کریم بسنجد و از غور کردن در جزئیات و تفاصیلی که دانستن آنها سودی به حال مخاطبان نداشته و ندانستن آنها نیز زیانی به حال کسی ندارد، پرهیز کند.
# بر مفسر قرآن لازم است تا حکایت‎ها و داستان‌هایی را که دیگران در تفسیر و توضیح آیات قرآنی مورد استناد قرار داده‌اند، با سیاق آیات و روح حاکم بر قرآن کریم بسنجد و از غور کردن در جزئیات و تفاصیلی که دانستن آنها سودی به حال مخاطبان نداشته و ندانستن آنها نیز زیانی به حال کسی ندارد، پرهیز کند.
# چنانچه یک مفسر در تشریح و توضیح داستان‌های قرآن یا سایر نکته‌ها و ابهام‎های قرآنی خود را با اقوال و آرای گوناگونی مواجه می‌بیند، می‌تواند این وجوه مختلف را نقل کرده، از آن میان به قول صحیح اشاره دارد و بطلان سایر وجوه را آشکار سازد. بدیهی است که نقل تمام نظرها و اقوال بدون نقد و بررسی آنها و بدون گزینش قول صحیح، سبب می‌شود تا ذهن خواننده را هاله‌ای از ابهام و تشویش احاطه کند و حتی موجبات لغزش فکری وی را فراهم آورد. روش‎های مذکور - یعنی انتخاب وجه احسن از میان وجوه محتمل، نپرداختن به تفاصیل بی‌فایده و روی نکردن به اقوال اهل کتاب - ‎خود ملهم از اسلوب قرآن کریم در چگونگی پردازش داستان‌هاست<ref>ر.ک: همان، ص521-522</ref>.
# چنانچه یک مفسر در تشریح و توضیح داستان‌های قرآن یا سایر نکته‌ها و ابهام‎های قرآنی خود را با اقوال و آرای گوناگونی مواجه می‌بیند، می‌تواند این وجوه مختلف را نقل کرده، از آن میان به قول صحیح اشاره دارد و بطلان سایر وجوه را آشکار سازد. بدیهی است که نقل تمام نظرها و اقوال بدون نقد و بررسی آنها و بدون گزینش قول صحیح، سبب می‌شود تا ذهن خواننده را هاله‌ای از ابهام و تشویش احاطه کند و حتی موجبات لغزش فکری وی را فراهم آورد. روش‌های مذکور - یعنی انتخاب وجه احسن از میان وجوه محتمل، نپرداختن به تفاصیل بی‌فایده و روی نکردن به اقوال اهل کتاب - ‎خود ملهم از اسلوب قرآن کریم در چگونگی پردازش داستان‌هاست<ref>ر.ک: همان، ص521-522</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش