۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
کمیته مجازات و خاطرات عمادالکتاب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ه‌ها' به 'ه‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'س‌ا' به 'س‌ا') |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ها' به 'ه‌ها') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
'''کمیته مجازات و خاطرات عمادالکتاب'''، خاطرات [[عمادالکتاب، محمدحسين|محمدحسین خان قزوینی]]، ملقب به [[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]]، عـضو کـمیته مـجازات است که به اهتمام «[[مرادي‌نيا، محمدجواد|محمدجواد مرادی‌نیا]]» منتشر شده است. نگارنده برای کامل کردن این مجموعه بخشهای دیگری را به آن افزوده است تا خواننده به چهره‌ای شفافتر از جریان کمیته مجازات و حامیان و مخالفان آن دست یابد. | '''کمیته مجازات و خاطرات عمادالکتاب'''، خاطرات [[عمادالکتاب، محمدحسين|محمدحسین خان قزوینی]]، ملقب به [[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]]، عـضو کـمیته مـجازات است که به اهتمام «[[مرادي‌نيا، محمدجواد|محمدجواد مرادی‌نیا]]» منتشر شده است. نگارنده برای کامل کردن این مجموعه بخشهای دیگری را به آن افزوده است تا خواننده به چهره‌ای شفافتر از جریان کمیته مجازات و حامیان و مخالفان آن دست یابد. | ||
خاطرات [[عمادالکتاب، محمدحسين|عماد]] را باید منبعی ارزشمند برای پژوهش در زوایای تاریک یکی از | خاطرات [[عمادالکتاب، محمدحسين|عماد]] را باید منبعی ارزشمند برای پژوهش در زوایای تاریک یکی از پدیده‌های قابلتوجه تاریخ معاصر ایران، یعنی فعالیتهای «کمیته مجازات» دانست کـه عـمادالکتاب این خاطرات را با خط زیبای نستعلیق خود برجای گذاشته است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب مشتمل بر پیشگفتار و هفت بخش است که به‌ترتیب عبارتند از: تاریخچه کمیته مجازات و زندگی‌نامه عماد، متن خاطرات عماد، دستنویس خاطرات عماد، کمیته مجازات در خاطرات کمره‌ای، گویاسازی، | کتاب مشتمل بر پیشگفتار و هفت بخش است که به‌ترتیب عبارتند از: تاریخچه کمیته مجازات و زندگی‌نامه عماد، متن خاطرات عماد، دستنویس خاطرات عماد، کمیته مجازات در خاطرات کمره‌ای، گویاسازی، بیانیه‌های کمیته و روزشمار حوادث مهم. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
آنچه پیش رو دارید خاطرات [[عمادالکتاب، محمدحسين|محمدحسین خان قزوینی]]، ملقب به [[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]]، عضو کمیته مجازات است؛ کسی که به اتهام عضویت در گروهی تروریستی و مشارکت در قتل سیاسی تنی چند از رجال پایتخت قاجاری، مدتی را در سیاهچالهای مخوف نظمیه تهران معروف به محبس، سپری کرده و تنها زمانی طعم رهایی را چشید که اوضاع زمانیه کاملاً دگرگون گشته، قدرتمندان پیشین جای خود را به | آنچه پیش رو دارید خاطرات [[عمادالکتاب، محمدحسين|محمدحسین خان قزوینی]]، ملقب به [[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]]، عضو کمیته مجازات است؛ کسی که به اتهام عضویت در گروهی تروریستی و مشارکت در قتل سیاسی تنی چند از رجال پایتخت قاجاری، مدتی را در سیاهچالهای مخوف نظمیه تهران معروف به محبس، سپری کرده و تنها زمانی طعم رهایی را چشید که اوضاع زمانیه کاملاً دگرگون گشته، قدرتمندان پیشین جای خود را به چهره‌هایی جدید سپرده بودند<ref>ر.ک: غلامحسینپور، زهرا، ص117؛ پیشگفتار، ص13</ref>. | ||
[[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]] باآنکه در شمار بنیانگذاران کمیته مجازات محسوب نمی‌شود و حتی در تصمیم‌گیری و تصمیمسازیها نیز علی‌الظاهر تعیین‌کننده نبوده است، اما ازآنجاکه | [[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]] باآنکه در شمار بنیانگذاران کمیته مجازات محسوب نمی‌شود و حتی در تصمیم‌گیری و تصمیمسازیها نیز علی‌الظاهر تعیین‌کننده نبوده است، اما ازآنجاکه مهره‌های اصلی تشکیلات جان سالم از محبس بیرون نکشیده و طبعاً توفیق نگارش باورها، دیده‌ها و شنیده‌های خود را نیافتند، باید خاطرات عماد را مغتنم دانست و آن را بهمثابه منبعی اصلی برای جستجو در زوایای تاریک یکی از پدیده‌های قابل توجه تاریخ معاصر ایران پذیرفت<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص13</ref>. | ||
آنچه اکنون از خاطرات عماد در دست است، قریب به هشتاد صفحه بوده و صفحاتی چند از مکتوبات به دلایلی که بر ما روشن نیست، از مجموعه جدا افتاده و مفقود شده است. اما بااینحال اوراق موجود نیز ارزش خود را دارا بوده و اطلاعاتی باارزش و بعضاً منحصربهفرد از این جریان تاریخی را که عماد به او تعلق داشته، برملا می‌سازد. [[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]] در این خاطرات که با خط زیبای نستعلیق از خود برجای گذاشته، به موضوعاتی پرداخته که برخی از آنها از این قرار است: | آنچه اکنون از خاطرات عماد در دست است، قریب به هشتاد صفحه بوده و صفحاتی چند از مکتوبات به دلایلی که بر ما روشن نیست، از مجموعه جدا افتاده و مفقود شده است. اما بااینحال اوراق موجود نیز ارزش خود را دارا بوده و اطلاعاتی باارزش و بعضاً منحصربهفرد از این جریان تاریخی را که عماد به او تعلق داشته، برملا می‌سازد. [[عمادالکتاب، محمدحسين|عمادالکتاب]] در این خاطرات که با خط زیبای نستعلیق از خود برجای گذاشته، به موضوعاتی پرداخته که برخی از آنها از این قرار است: | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
نگارنده برای کامل کردن این مجموعه، بخشهای دیگر را به آن افزوده است تا خواننده به چهره‌ای شفافتر از جریان کمیته مجازات و حامیان و مخالفان آن دست یابد. یادداشتهای سید محمد کمره‌ای که شرح پیگیریهای مستمر او را برای نجات محبوسین کمیته مجازات و اتفاقات جالبی که در این مسیر رخ داده در بر دارد، از جمله مواردی است که از کتاب حجیم خاطرات وی استخراج و با ترتیب زمانی در ادامه این کتاب گنجانده شده است. اهمیت این یادداشتها زمانی روشن می‌شود که بدانیم در آن ایام، برخی، کمیته مجازات را به نام دسته کمره‌ای می‌شناختند. عزم راسخ کمره‌ای برای آزادی اعضای کمیته از زندان که در جایجای خاطرات وی مشهود است، او را حتی چندین بار نزد بزرگترین دشمن کمیته مجازات، یعنی میرزا حسن خان وثوقالدوله (رئیس‌الوزراء) کشاند تا علاوه بر میانجی‌گری برای این امر مبلغی نیز بهعنوان کمکهزینه برای خانواده زندانیان از وثوق بگیرد. کمره‌ای، اعضای اصلی کمیته مجازات را وطنخواهانی می‌دانست که فقط و فقط برای پاکسازی جامعه از شر نوکران اجنبی (روس و انگلیس) دست به سلاح برده، اقدام به ترور کرده بودند. وی حتی با برخی از آنها سوابق دیرین مبارزاتی داشت؛ مانند سابقه عضویت با ابوالفتحزاده در انجمن مخفی بین الطلوعین در جریان انقلاب مشروطه. کمره‌ای تا آخر، مدافع مجازاتیان باقی ماند؛ هرچند شکلگیری جریانات پرسروصدا و جدیدتری همچون عقد قرارداد 1919م، عملاً به بحثهای مرتبط با کمیته مجازات خاتمه داده بود<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص15-14</ref>. | نگارنده برای کامل کردن این مجموعه، بخشهای دیگر را به آن افزوده است تا خواننده به چهره‌ای شفافتر از جریان کمیته مجازات و حامیان و مخالفان آن دست یابد. یادداشتهای سید محمد کمره‌ای که شرح پیگیریهای مستمر او را برای نجات محبوسین کمیته مجازات و اتفاقات جالبی که در این مسیر رخ داده در بر دارد، از جمله مواردی است که از کتاب حجیم خاطرات وی استخراج و با ترتیب زمانی در ادامه این کتاب گنجانده شده است. اهمیت این یادداشتها زمانی روشن می‌شود که بدانیم در آن ایام، برخی، کمیته مجازات را به نام دسته کمره‌ای می‌شناختند. عزم راسخ کمره‌ای برای آزادی اعضای کمیته از زندان که در جایجای خاطرات وی مشهود است، او را حتی چندین بار نزد بزرگترین دشمن کمیته مجازات، یعنی میرزا حسن خان وثوقالدوله (رئیس‌الوزراء) کشاند تا علاوه بر میانجی‌گری برای این امر مبلغی نیز بهعنوان کمکهزینه برای خانواده زندانیان از وثوق بگیرد. کمره‌ای، اعضای اصلی کمیته مجازات را وطنخواهانی می‌دانست که فقط و فقط برای پاکسازی جامعه از شر نوکران اجنبی (روس و انگلیس) دست به سلاح برده، اقدام به ترور کرده بودند. وی حتی با برخی از آنها سوابق دیرین مبارزاتی داشت؛ مانند سابقه عضویت با ابوالفتحزاده در انجمن مخفی بین الطلوعین در جریان انقلاب مشروطه. کمره‌ای تا آخر، مدافع مجازاتیان باقی ماند؛ هرچند شکلگیری جریانات پرسروصدا و جدیدتری همچون عقد قرارداد 1919م، عملاً به بحثهای مرتبط با کمیته مجازات خاتمه داده بود<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص15-14</ref>. | ||
شرح حال چند تن از رجال مرتبط با موضوع کمیته مجازات که نام آنان در این کتاب آمده است، | شرح حال چند تن از رجال مرتبط با موضوع کمیته مجازات که نام آنان در این کتاب آمده است، بیانیه‌های کمیته، روزشمار وقایع مهم سالهای 1295 تا 1300ش و تعدادی تصویر از دیگر اضافات کتاب حاضر است<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# پیشگفتار و متن کتاب. | # پیشگفتار و متن کتاب. | ||
#[[:noormags:290683|غلامحسینپور، زهرا، «معرفی | #[[:noormags:290683|غلامحسینپور، زهرا، «معرفی تازه‌های کتب اسناد تاریخی موجود در کتابخانه شماره یک مجلس شورای اسلامی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پیام بهارستان، شهریور 1384، شماره 51، صفحه 114 تا 120]]. | ||
== وابسته‌ها == | == وابسته‌ها == | ||