۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
فرهنگ اعلام علوم عقلی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'هم' به 'هم'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ع' به 'ه‌ع') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'هم' به 'هم') |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
این فرهنگنامه، با نمونههاى مشابه خود تفاوتهایى دارد که برخى از آن‌ها می‌تواند از نقاط قوت این مجموعه به شمار آید، اما برخى دیگر را بىگمان باید در شمار کاستىهاى آن دانست. | این فرهنگنامه، با نمونههاى مشابه خود تفاوتهایى دارد که برخى از آن‌ها می‌تواند از نقاط قوت این مجموعه به شمار آید، اما برخى دیگر را بىگمان باید در شمار کاستىهاى آن دانست. | ||
در مورد کاستیهای موجود در این فرهنگنامه نگارنده متذکر این نکته می‌شود که این مرکز، | در مورد کاستیهای موجود در این فرهنگنامه نگارنده متذکر این نکته می‌شود که این مرکز، به‌منظور انجام برنامه گزینش مدخلهاى اعلام علوم عقلى اسلامى، باید معجمها و تراجمى را که در دسترس بودند، بررسى میکرد تا از میان آن‌ها، اعلام علوم عقلى اسلامى را استخراج کند و از میان این اعلام، مدخلهاى دائرةالمعارف و فرهنگنامه اعلام را برگزیند؛ اما چون اهلفن نیز معمولاً، درباره همه اعلام حضور ذهن لازم را ندارند و گزینش دقیق مدخل، تنها با اطلاع دقیق از ویژگىهاى اعلام امکانپذیر است، بهناچار استخراج بعضى از اطلاعات درباره اعلام در دستور کار گروه مدخلشناسى این مرکز قرار گرفت. | ||
پس از چند سال تلاش پژوهشى، روشن شد که نام بیش از 9900 نفر از اعلام علوم عقلى با اطلاعات مهمى از آن‌ها استخراج شده است. از سوى دیگر، برخى اشخاص و مراکز پژوهشى از وجود چنین حجم اطلاعاتى در این مرکز، آگاهى یافتند و درخواست فراهم شدن زمینهاى | پس از چند سال تلاش پژوهشى، روشن شد که نام بیش از 9900 نفر از اعلام علوم عقلى با اطلاعات مهمى از آن‌ها استخراج شده است. از سوى دیگر، برخى اشخاص و مراکز پژوهشى از وجود چنین حجم اطلاعاتى در این مرکز، آگاهى یافتند و درخواست فراهم شدن زمینهاى به‌منظور استفاده عمومى از آن را داشتند. این درخواستها و فایدههاى فراوانى که این مجموعه با وجود بعضى از محدودیتها می‌توانست داشته باشد، این مرکز را بر آن داشت تا آن را براى چاپ و انتشار آماده سازد. | ||
این تصمیم، مرکز را با مشکلاتى مواجه ساخت؛ زیرا ازآنجاکه هدف از تهیه این مجموعه، تدوین فرهنگنامهاى در اعلام نبود، در استخراج اطلاعات هر علم، صرفهجویىهاى زیادى شده بود و این مقدار اطلاعات براى فرهنگنامه جامع و کافى نبود. سرانجام، تصمیم بر آن شد که نه کامل کردن همه اطلاعات اعلام و پژوهش جامع آن‌ها را پذیرفتیم و نه به عرضه هر آنچه را تا آن زمان فراهم آورده بودیم، بسنده کنیم، بلکه به اصلاح نسبى آن‌ها پرداختیم و براى اینکه حدود این اصلاح نسبى روشن باشد، با معیارهایى مشخص نزدیک به 700 نام از میان آن‌ها را به‌عنوان مشاهیر اعلام برگزیدیم و با توجه به همان منابع و برخى تکنگارىهاى دیگر، اطلاعات مرتبط با این مشاهیر را دقیقتر کردیم و چون در میان این اطلاعات، نام نگارشهاى علمى مشاهیر اعلام، فایده بیشترى دارد، تکمیل اطلاعات مربوط به آثار را در حد منابعى که در دسترس بودند، موردتوجه ویژه قرار دادیم و در کامل کردن آن‌ها کوشیدیم؛ زیرا پیشتر از میان آثار هر فرد، تنها برخى از آن‌ها و بهویژه آثارى استخراج میشد که می‌توانست تأثیر قابل توجهى در شناخت اجمالى و در حد لازم براى گزینش مدخل دائرةالمعارفی داشته باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35049/1/9 ر.ک: همان، ص 9-13]</ref>. | این تصمیم، مرکز را با مشکلاتى مواجه ساخت؛ زیرا ازآنجاکه هدف از تهیه این مجموعه، تدوین فرهنگنامهاى در اعلام نبود، در استخراج اطلاعات هر علم، صرفهجویىهاى زیادى شده بود و این مقدار اطلاعات براى فرهنگنامه جامع و کافى نبود. سرانجام، تصمیم بر آن شد که نه کامل کردن همه اطلاعات اعلام و پژوهش جامع آن‌ها را پذیرفتیم و نه به عرضه هر آنچه را تا آن زمان فراهم آورده بودیم، بسنده کنیم، بلکه به اصلاح نسبى آن‌ها پرداختیم و براى اینکه حدود این اصلاح نسبى روشن باشد، با معیارهایى مشخص نزدیک به 700 نام از میان آن‌ها را به‌عنوان مشاهیر اعلام برگزیدیم و با توجه به همان منابع و برخى تکنگارىهاى دیگر، اطلاعات مرتبط با این مشاهیر را دقیقتر کردیم و چون در میان این اطلاعات، نام نگارشهاى علمى مشاهیر اعلام، فایده بیشترى دارد، تکمیل اطلاعات مربوط به آثار را در حد منابعى که در دسترس بودند، موردتوجه ویژه قرار دادیم و در کامل کردن آن‌ها کوشیدیم؛ زیرا پیشتر از میان آثار هر فرد، تنها برخى از آن‌ها و بهویژه آثارى استخراج میشد که می‌توانست تأثیر قابل توجهى در شناخت اجمالى و در حد لازم براى گزینش مدخل دائرةالمعارفی داشته باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35049/1/9 ر.ک: همان، ص 9-13]</ref>. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
# درباره منابع استفاده شده در این کتاب چند نکته قابل توجه است: الف) تلاش شده است در حد امکان از همه معجمها، تراجم و دائرةالمعارفهاى موجود در کتابخانههاى معروف کشور براى استخراج اعلام استفاده شود، اما درباره مشاهیر، افزون بر معجمها و تراجم، از تکنگارىها، نشریههاى معتبر، مجموعه مقالات مربوط به کنگرهها و منابع دیگرى از این دست، براى تکمیل برخى اطلاعات مربوط به مشاهیر نیز استفاده شده است و در مجموع، براى تهیه این فرهنگنامه، 242 عنوان منبع به‌کاربرده شده است. ب) در ذیل اطلاعات هر مدخل، نام مختصر منابع آمده است و در پایان فرهنگنامه، کتابشناسى کامل آورده شده است. ج) در منابعى که چاپهاى متعدد داشتهاند، همه مطالب از یک چاپ استخراج شدهاند و تلاش شده است در حد امکان از چاپ جدیدتر و معتبرتر استفاده شود. همچنین تلاش شده از منابعى که اعتبار آن‌ها احراز نشده است، نقلى نشود، اما اگر مطلبى تنها در یکى از این منابع بوده و در منابع دیگر نبوده است. | # درباره منابع استفاده شده در این کتاب چند نکته قابل توجه است: الف) تلاش شده است در حد امکان از همه معجمها، تراجم و دائرةالمعارفهاى موجود در کتابخانههاى معروف کشور براى استخراج اعلام استفاده شود، اما درباره مشاهیر، افزون بر معجمها و تراجم، از تکنگارىها، نشریههاى معتبر، مجموعه مقالات مربوط به کنگرهها و منابع دیگرى از این دست، براى تکمیل برخى اطلاعات مربوط به مشاهیر نیز استفاده شده است و در مجموع، براى تهیه این فرهنگنامه، 242 عنوان منبع به‌کاربرده شده است. ب) در ذیل اطلاعات هر مدخل، نام مختصر منابع آمده است و در پایان فرهنگنامه، کتابشناسى کامل آورده شده است. ج) در منابعى که چاپهاى متعدد داشتهاند، همه مطالب از یک چاپ استخراج شدهاند و تلاش شده است در حد امکان از چاپ جدیدتر و معتبرتر استفاده شود. همچنین تلاش شده از منابعى که اعتبار آن‌ها احراز نشده است، نقلى نشود، اما اگر مطلبى تنها در یکى از این منابع بوده و در منابع دیگر نبوده است. | ||
# با توجه به اینکه مراد از اعلام علوم عقلى، شخصیتهایى هستند که با علوم عقلى مرتبط با حوزه معارف اسلامى علقهاى داشتهاند، اعلام منحرف، غیرمسلمان و رهبران فرقههاى ضاله نیز اگر چنین بودهاند آورده شده، اما این مجموعه، شرقشناسان مرتبط با علوم عقلى را دربر نمیگیرد؛ زیرا در منابع اعلام، شرقشناسان کمتر ذکر شدهاند. افزون بر این، عنوان اعلام علوم عقلى اسلامى از شرقشناسان غیرمسلمان منصرف است. البته با توجه به اینکه نام شمارى از شرقشناسان در معاجم اعلام عقلى یا مسلمان آمده است و بسیارى از آن‌ها، در علوم عقلى اسلامى به نحوى تأثیرگذار بودهاند، اطلاعات مربوط به آن‌ها به همراه اطلاعات مربوط به فیلسوفان و مترجمان پیش از اسلام در حدى که در منابع بررسى شده بود، با عنوان ضمیمه در جلد پنجم آورده شده که این جلد، فهرست قرنى، فهرست منابع اعلام، توضیحات مربوط به بعضى از اماکن را هم دربر دارد. | # با توجه به اینکه مراد از اعلام علوم عقلى، شخصیتهایى هستند که با علوم عقلى مرتبط با حوزه معارف اسلامى علقهاى داشتهاند، اعلام منحرف، غیرمسلمان و رهبران فرقههاى ضاله نیز اگر چنین بودهاند آورده شده، اما این مجموعه، شرقشناسان مرتبط با علوم عقلى را دربر نمیگیرد؛ زیرا در منابع اعلام، شرقشناسان کمتر ذکر شدهاند. افزون بر این، عنوان اعلام علوم عقلى اسلامى از شرقشناسان غیرمسلمان منصرف است. البته با توجه به اینکه نام شمارى از شرقشناسان در معاجم اعلام عقلى یا مسلمان آمده است و بسیارى از آن‌ها، در علوم عقلى اسلامى به نحوى تأثیرگذار بودهاند، اطلاعات مربوط به آن‌ها به همراه اطلاعات مربوط به فیلسوفان و مترجمان پیش از اسلام در حدى که در منابع بررسى شده بود، با عنوان ضمیمه در جلد پنجم آورده شده که این جلد، فهرست قرنى، فهرست منابع اعلام، توضیحات مربوط به بعضى از اماکن را هم دربر دارد. | ||
# | # به‌منظور آسان بودن دسترسى به محل درج اعلام، براى این مجموعه دو نوع فهرست تهیه شده است: الف) فهرست الفبایى مدخلهاى اصلى و ارجاعى ذکر شده در هرکدام از مجلدها در ابتداى همان مجلد ذکر شده است؛ ب) فهرستى از مدخلها که به ترتیب تاریخ (سال وفات یا قرن حیات) هرکدام از اعلام تنظیم شده است که در جلد پنجم به همراه برخى پیوستهاى فرهنگنامه آمده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35049/1/18 ر.ک: همان، ص 18-21]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||