سفرنامه منظوم حج: تفاوت میان نسخه‌ها

# این اثر یک متن ادبی منظوم است و در تاریخ ادبیات فارسی، آن‌هم با توجه به موضوع و محتوای آن، اثری بکر و بدیع و بسا منحصربه‎فرد است و اشعار سروده‌شده آن بسیار روان، آرام و بدون اغلاق و درشتی و زمختی است؛ آن‎گونه که عموم فارسی‌دانان به‎آسانی می‌توانند از پوسته الفاظ عبور کرده، محتوای آن را در آغوش گیرند. این روانی به‌هیچ‎وجه سطح اشعار را پایین نیاورده و وزانت و سنگینی آنها درهرحال حفظ شده است. تنها گاه به دلیل یاد از نام شهرها، مشکل سلاست دارد که با توجه به ضرورت یاد از نام شهرها چنین امری به‎راحتی قابل پذیرش است.

# یک نکته مهم، صداقت و و خلوصی است که در این اشعار موج می‎زند. حس و عشق پاک نویسنده به راهی که می‌رود و مقصدی که دارد، چنان جدی و از سر خلوص است که خواننده را به‌طور کامل به‎سوی خود جذب می‌کند؛ به دیگر سخن، هیچ‎گونه تصنعی در اشعار نبوده و نوعی روح عرفانی در آن دمیده شده و دل خواننده را به دل سراینده پیوند می‌دهد.

سراینده در بخش مهمی از اشعار خویش به پرسش‎هایی از قبیل اینکه، یک کاروان حج در دوره صفوی برای رسیدن به مقصد چه اقداماتی انجام می‌داد؟ کدام مسیر برای طی طریق انتخاب می‌شد؟ چه مشکلاتی بر سر راهش بود؟ در هر منزل چه مقدار برای توقف منتظر می‌ماند؟ و... پاسخ داده است. او درباره مسیری که از اصفهان تا اردوباد و از آنجا به سمت حلب و دمشق و سپس مدینه و مکه طی کرده، با دقت اطلاعاتی را در اختیار گذاشته است. این اطلاعات را می‌توان در نقشه‌های ضمیمه کتاب که در لابه‎لای صفحات درج شده است، ملاحظه کرد. وی درباره غالب شهر‎ها آگاهی‎هایی به دست می‌دهد. گاه از آب و هوا و باد، گاه از میوه و محصولات، گاه از پرندگان و چشمه‌ها و سبزه‎زار‎ها یاد می‌کند، که لطافت طبع او را از این قبیل اشعار به‎راحتی می‌توان شناخت. او تعمد دارد تا اسامی هر شهر و روستایی را که از آن عبور می‌کند، به دست دهد. این کار بسا در ایران آسان باشد، اما همین رویه را در عثمانی و جزیرةالعرب ادامه می‌دهد. وی درباره کاروان حج ایرانیان و اینکه این کاروان تحث نظارت «عجم آقاسی» بوده تفصیلاتی را آورده است. این فرد در انتهای کاروان می‌مانده و مراقب بوده است تا آسیبی به زائران نرسد. کاروان یادشده در مسیر عبور عثمانی، گرفتار دشواری‎هایی می‌شود<ref>ر.ک: همان، صفحه پنج - ‎شش</ref>.