شرح اسفار: تفاوت میان نسخه‌ها

}}  

[[عبودیت، عبدالرسول|عبودیت]] در پیشگفتار کتاب ابتدا به بیان موقعیت فلسفه پیش از [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] و سپس به توضیح حکمت متعالیه و نقش آن در فلسفه پرداخته است. سپس درباره کتاب اسفار و در آخر درباره شرح حاضر سخن گفته است. به اعتقاد وی: این شرح، «در یک کلام، شرحی است پخته، دقیق، بدون تطویل و در مواردی همراه با نقد»<ref>ر.ک: پیشگفتار، ج1، ص37</ref>‎.  

او نیاز به شرح در استفاده از اسفار [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] را این‎گونه توضیح می‌دهد: «[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] در اسفار، بلکه در اکثر آثارش، نثری روان و خالی از اغلاق و پیچیدگی دارد. او معمولاً مطالبی را در قالب عباراتی ساده بیان می‌کند و این امر موجب می‌شود که در بسیاری از موارد متعلم به‎غلط خود را از استاد و شرح بی‌نیاز ببیند؛ درحالی‎که فهم عمیق مقصود او بی‌تردید هم به استاد نیازمند است و هم به تسلطی نسبی بر فلسفه پیش از [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] و هم به بازخوانی اسفار و هم به مراجعه به سایر کتاب‌های وی»<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>‎.  

طـبق تـقریر شارح، خطوط کلی نظر [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] در باب حقیقت نفس و آغاز و انجام آن به‎صورت زیر است: «نفوس ناطقه‎ پیش‎ از ظهور در عالم طبیعت به وصف بساطت و وحدت در عالم عقول و متحد بـا مـبدأ مجرد فاعلی خود موجودند و طرف‎داران قدم نفس در میان حکیمان پیشین چیزی بیش از‎ این‎ معنی‎ در نظر نداشته‌اند. پس از‎ حصول‎ استعداد‎ تامّ در ابدان، نفوس جزئیه به‎مثابه صور جسمانی و طبعی از مبادی عالیه افـاضه گـردیده، در عالم طـبیعت موجودی جسمانی است‎ و یا‎ به‎ دیگر سخن حدوثی جسمانی دارد، لیکن برخلاف سایر‎ جسمانیّات‎ نشئت وجودی‌اش منحصر بـه عالم طبیعت نیست، بلکه از طریق تصرّف در بدن به‎تدریج استکمال وجـود مـی‎آید و بـر اساس‎ حرکت‎ جوهر‎ و اشتدادین خود به مرحله تجرد برزخی می‌رسد. پاره‌ای از نفوس‎ به تجرّد برزخی اکتفا نمی‌کنند و پس از طـیّ ‎مـراتب کمالی نشئه مثالی به نشئه عقلی وارد می‌شوند و در‎ اینجاست‎ که‎ نفوس متکثّر جزئی بـا عـقل فـعّال متّحد می‌گردند و تبدّل وجودی می‎یابند‎ و نحوه‎ وجودی آنها تجرّدی و عقلی می‌شود». آنگاه شارح اظهار نظر می‌کند که‎ ابهام‎ها‎ و شبهه‎های‎ متعددی در باب آرای [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] در بـاب نفس به ذهن مـی‌رسد‎ کـه‎ ظاهراً‎ کتاب اسفار از حلّ و رفع آن قاصر است<ref>ر.ک: همان</ref>‎.  

فهرست مطالب هر جلد در ابتدای آن ذکر شده است. تعلیقات فارسی به قلم محقق اثر و تعلیقات عربی بر متن اسفار، که به‎صورت پانوشت طبع شده‌اند، از شارح است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ج1، ص37</ref>‎.  

   

# از تدریس بخشی از مطالب کتاب اسفار که پیکره اصلی آن از طبیعیات قدیم وام گرفته شده و امروزه با پیشرفت علوم تجربی نوین نارسایی آن به اثبات رسیده، خودداری شده است. بدیهی است که این کار علاوه بر جلوگیری از اتلاف وقت خوانندگان، مانع برهم‎ریختگی ذهن و تشویش خاطر آنان می‌شود (برای مثال در جلد حاضر، باب‌های سوم و چهارم از سفر چهارم مورد بحث قرار نگرفته است).  

# گاه دیده می‌شود که در متون فلسفی، برخی آیات یا روایات بر مسائل فلسفی تطبیق می‌گردد، بدون آنکه این تطبیق با ظهور آیه یا حدیث سازگار باشد. در مجموعه حاضر از انجام چنین تطبیقات ظنی پرهیز شده است.