یکصدوسیزده سند از روابط فرهنگی - تجاری ایران و هند (1289-1329خورشیدی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ی‎ش' به 'ی‌ش'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ت' به 'ی‌ت')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ش' به 'ی‌ش')
خط ۴۳: خط ۴۳:
این ارتباطات در زمان شاهان صفوی به‎خاطر اوضاع نابسامان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران در آن دوره باعث شد به‎گونه‎ای دیگر نمود پیدا کند. ایرانیان به دنبال محیطی امن و آرام بودند، لذا روانه کشور هند شدند.
این ارتباطات در زمان شاهان صفوی به‎خاطر اوضاع نابسامان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران در آن دوره باعث شد به‎گونه‎ای دیگر نمود پیدا کند. ایرانیان به دنبال محیطی امن و آرام بودند، لذا روانه کشور هند شدند.


گورکانیان برای آداب‎ورسوم ایرانیان و زبان فارسی اهمیت فراوانی قائل بودند. دربار گورکانیان هند همواره جایگاه هنرمندان ایرانی بود که برای رسیدن به زندگی بهتر جلای وطن می‌کردند. همکاری هنرمندان ایرانی با هنرمندان هندی موجب پدید آمدن فرهنگ هندی - ایرانی شد. ایرانیان مشاغل مهم حکومتی هند را نیز در دست گرفتند و به اداره امور امپراتوری گورکانیان هند پرداختند. در میان وزرا و امرای مشهور هند نام بسیاری از ایرانیان دیده می‎شود که باعث تحولات مهمی در هندوستان بودند. علاوه بر آن بسیاری از بازرگانان و عناصر فعال دو کشور در بندرها، شهرها و مراکز تجاری یکدیگر مستقر شده و چرخه عظیمی از دادوستد را به وجود آورده بودند. ازاین‎رو، هند جایگاه مهمی در اقتصاد ایران داشت. در این میان دولت ایران نیز برای تشویق بازرگانان هندی به تجارت با ایران، کاروان‎سرایی مخصوص برای آنان در شیراز احداث کرده بود.
گورکانیان برای آداب‎ورسوم ایرانیان و زبان فارسی اهمیت فراوانی قائل بودند. دربار گورکانیان هند همواره جایگاه هنرمندان ایرانی بود که برای رسیدن به زندگی بهتر جلای وطن می‌کردند. همکاری هنرمندان ایرانی با هنرمندان هندی موجب پدید آمدن فرهنگ هندی - ایرانی شد. ایرانیان مشاغل مهم حکومتی هند را نیز در دست گرفتند و به اداره امور امپراتوری گورکانیان هند پرداختند. در میان وزرا و امرای مشهور هند نام بسیاری از ایرانیان دیده می‌شود که باعث تحولات مهمی در هندوستان بودند. علاوه بر آن بسیاری از بازرگانان و عناصر فعال دو کشور در بندرها، شهرها و مراکز تجاری یکدیگر مستقر شده و چرخه عظیمی از دادوستد را به وجود آورده بودند. ازاین‎رو، هند جایگاه مهمی در اقتصاد ایران داشت. در این میان دولت ایران نیز برای تشویق بازرگانان هندی به تجارت با ایران، کاروان‎سرایی مخصوص برای آنان در شیراز احداث کرده بود.


بمبئی یکی از بندرهای مهم و دومین شهر پرجمعیت و از کانون راه‎های بین‎المللی هند است. در سده سیزدهم و نیمه اول سده چهاردهم، از مهم‎ترین مراکز طبع و نشر کتاب‌های فارسی بود. میرزا محمد بن محمد رفیع شیرازی (متولد 1269)، بازرگان اهل شیراز در 1285 نخستین شرکت نشر و فروش کتاب‌های فارسی بمبئی را تأسیس کرد. او در این کار چنان موفق بود که به «ملک‎الکتّاب» معروف شد.
بمبئی یکی از بندرهای مهم و دومین شهر پرجمعیت و از کانون راه‎های بین‎المللی هند است. در سده سیزدهم و نیمه اول سده چهاردهم، از مهم‎ترین مراکز طبع و نشر کتاب‌های فارسی بود. میرزا محمد بن محمد رفیع شیرازی (متولد 1269)، بازرگان اهل شیراز در 1285 نخستین شرکت نشر و فروش کتاب‌های فارسی بمبئی را تأسیس کرد. او در این کار چنان موفق بود که به «ملک‎الکتّاب» معروف شد.


در واقع ایرانیان ساکن بمبئی از لحاظ تاریخی به دو گروه مشخص تقسیم می‎شوند: کسانی که اصلاً از مراکز فرهنگی مانند شیراز، اصفهان و کاشان بودند و بیشتر به کار تجارت اشتغال داشتند و آن گروه از مهاجرانی که پس از 1326ش، عمدتاًً از یزد، به هند آمدند و به مشاغلی همچون رستوران‎داری، خبازی و بقالی پرداختند. آن‎ها موقوفاتی نیز در بمبئی برجای گذاشتند که «موقوفات انجمن فتوت اثناعشری یزدیان بمبئی» نامیده می‎شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/31545/1/7 ر.ک: مقدمه، ص7-12]</ref>.
در واقع ایرانیان ساکن بمبئی از لحاظ تاریخی به دو گروه مشخص تقسیم می‌شوند: کسانی که اصلاً از مراکز فرهنگی مانند شیراز، اصفهان و کاشان بودند و بیشتر به کار تجارت اشتغال داشتند و آن گروه از مهاجرانی که پس از 1326ش، عمدتاًً از یزد، به هند آمدند و به مشاغلی همچون رستوران‎داری، خبازی و بقالی پرداختند. آن‎ها موقوفاتی نیز در بمبئی برجای گذاشتند که «موقوفات انجمن فتوت اثناعشری یزدیان بمبئی» نامیده می‌شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/31545/1/7 ر.ک: مقدمه، ص7-12]</ref>.


برخی از مکاتباتی که در این اثر به چشم می‌خورد، مکاتبه در مورد موضوعات زیر می‎باشند: منع دخول و حمل و فروش تریاک، تجارت انغوزه، واگذاری تعمیر و تکمیل ریل‎گذاری بندر شاپور، مسافرت و بازدید برخی از اشخاص از ایران یا هند، ضبط و رفع توقیف اموال کسانی چون میرزا یحیی، دو کتابچه درباره خاندان‎های ایرانیان مقیم هندوستان و معرفی آن‎ها و راز قدرت باری ‎تعالی از حکیم منهاج‎الدین دهلوی درباره قدرت خداوند و خواص گیاهان و سخنان حکیمانه و... است. بیشتر این اسناد به‎صورت دست‎نویس و برخی از آن‎ها ماشینی است. در میان آن‎ها تعدادی نیز به‎صورت تلگراف ارسال شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/31545/1/19 ر.ک: متن کتاب، اسناد شماره 1-81]</ref>.  
برخی از مکاتباتی که در این اثر به چشم می‌خورد، مکاتبه در مورد موضوعات زیر می‎باشند: منع دخول و حمل و فروش تریاک، تجارت انغوزه، واگذاری تعمیر و تکمیل ریل‎گذاری بندر شاپور، مسافرت و بازدید برخی از اشخاص از ایران یا هند، ضبط و رفع توقیف اموال کسانی چون میرزا یحیی، دو کتابچه درباره خاندان‎های ایرانیان مقیم هندوستان و معرفی آن‎ها و راز قدرت باری ‎تعالی از حکیم منهاج‎الدین دهلوی درباره قدرت خداوند و خواص گیاهان و سخنان حکیمانه و... است. بیشتر این اسناد به‎صورت دست‎نویس و برخی از آن‎ها ماشینی است. در میان آن‎ها تعدادی نیز به‎صورت تلگراف ارسال شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/31545/1/19 ر.ک: متن کتاب، اسناد شماره 1-81]</ref>.  
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش