۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دانشنامه ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ه‌ه' به 'ه‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ه' به 'ه‌ه') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =AE ?? /م8د2 | | کد کنگره =AE ?? /م8د2 | ||
| موضوع =دايره المعارفها و واژه | | موضوع =دايره المعارفها و واژه نامه‌ها | ||
| ناشر =مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامي | | ناشر =مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامي | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
کتاب با دو مقدمه از [[موسوی بجنوردی، محمدکاظم|محمدکاظم موسوی بجنوردی]] و مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آغاز گردیده است. این دانشنامه قرار است در 30 مجلد تدوین گردد که در حال حاضر، فقط سه جلد از آن، منتشر شده است. | کتاب با دو مقدمه از [[موسوی بجنوردی، محمدکاظم|محمدکاظم موسوی بجنوردی]] و مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آغاز گردیده است. این دانشنامه قرار است در 30 مجلد تدوین گردد که در حال حاضر، فقط سه جلد از آن، منتشر شده است. | ||
مقاله‌های این دانشنامه بهترتیب الفبایی تنظیم شده و هر مقاله، به موضوعی معین اختصاص یافته است. حجم هر مقاله، معمولا متناسب با موضوع و جایگاه و درجه اهمیت آن، در قلمرو تخصصی مقاله است. این مقاله‌ها را از حیث حجم، می‌توان به 5 گروه تقسیم کرد: خیلی کوتاه (چند سطر)، کوتاه (یکچهارم یا یکدوم ستون)، نیمه بلند (از یکدوم ستون تا 2 ستون)، بلند (از 4 تا 8 ستون) و خیلی بلند (از 8 ستون بیشتر)<ref>همان، صفحه ده</ref>. | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه نخست، به تعریف دانشنامه، انواع آن، سابقه دانشنامهنویسی در ایران و... پرداخته شده<ref>ر.ک: مقدمه اول، صفحه هفت - نه</ref> و در مقدمه دوم، ویژگیهای دانشنامه حاضر، از جمله ضوابط نوشتن مقالات، | در مقدمه نخست، به تعریف دانشنامه، انواع آن، سابقه دانشنامهنویسی در ایران و... پرداخته شده<ref>ر.ک: مقدمه اول، صفحه هفت - نه</ref> و در مقدمه دوم، ویژگیهای دانشنامه حاضر، از جمله ضوابط نوشتن مقالات، نشانه‌ها و اختصارات و سازمان علمی دانشنامه، تشریح شده است.<ref>ر.ک: مقدمه دوم، همان، صفحه نه - بیستوهشت</ref>. | ||
بیشتر | بیشتر مقاله‌های این دانشنامه را، گروه مقالات نیمه بلند تشکیل می‌دهد که میانگین حجم آنها، حدود یک ستون است. مقاله‌های خیلی کوتاه، خاص اطلاعرسانی حداقل و سریع، درباره مواردی است که ذکر اطلاعاتی اندک در دانشنامه‌های همگانی برای آنها کفایت می‌کند. مقاله‌های خیلی بلند، در موضوعاتی است که طبیعت آنها ایجاب می‌کند حق مطلب با کلمات بیشتری ادا شود. جنبه‌هایی از ارزشهای والای جامعه، شخصیتهای ممتاز عالم بشریت و مفاهیم اساسی یا جدیدی که طرح کردن آنها به تفصیل نیاز دارد، از جمله مطالبی است که در قالب مقاله‌های بلند معرفی شده‌اند. بااینحال، تلاش شده است تا جای ممکن، اصل خلاصهگویی و پرهیز از ذکر عبارتها و کلمه‌های زائد مراعات گردد و اطلاعات مفید و لازم، با حداقل واژه و با ساختاری ساده و آسانیاب، ارائه شود<ref>ر.ک: همان، صفحه ده</ref>. | ||
مقاله‌های دانشنامه‌ایران، بهصورت تألیف، تلخیص و ترجمه تدوین و از سه منبع اصلی تأمین می‌شود: | |||
# اطلاعات مربوط به جهان علم و فن، دستاوردهای جهانی بشر و آنچه مربوط به عالم خارج از دنیای اسلام و ایران است، از | # اطلاعات مربوط به جهان علم و فن، دستاوردهای جهانی بشر و آنچه مربوط به عالم خارج از دنیای اسلام و ایران است، از دانشنامه‌های معتبر خارجی گرفته می‌شود، مانند آشت، آمریکانا، انکارتا، بریتانیکا، بروکهاوس، کلمبیا و لاروس، یا هر دانشنامه و مرجع معتبر دیگری که در موضوع مورد نظر، مقاله مناسبتری عرضه کند؛ مثلاًدر برخی از موارد، مقالات مربوط به ایران، از ایرانیکا ترجمه یا ترجمه و تلخیص شده است. به‌هرحال، در زمینه‌هایی که تألیف مقاله ممکن یا لازم نباشد، مناسبتترین مقاله از معتبرترین دانشنامه به فارسی ترجمه شده و چنانچه تغییر یا تلخیصی در متن ترجمهشده لازم باشد، بیآنکه به ساختار مقاله خللی وارد گردد، اعمال شده است. گفتنی است که از میان دانشنامه‌های یادشده، تاکنون مقاله‌های بریتانیکا، انکارتا و کلمبیا، بهترتیب، غالباً بیش از بقیه، برای دانشنامه ترجمه شده است و مقاله‌های ترجمهشده، حدود سهپنجم کل مقاله‌های دانشنامه را تشکیل می‌دهد. | ||
# اطلاعات مربوط به جهان اسلام، از دائرةالمعارف بزرگ اسلامی استخراج و متناسب با نیاز مراجعهکنندگان به دانشنامه‌ای همگانی، تلخیص، بازنگری یا بازآرایی شده است. این دسته از مقالات، نزدیک به یکپنجم کل | # اطلاعات مربوط به جهان اسلام، از دائرةالمعارف بزرگ اسلامی استخراج و متناسب با نیاز مراجعهکنندگان به دانشنامه‌ای همگانی، تلخیص، بازنگری یا بازآرایی شده است. این دسته از مقالات، نزدیک به یکپنجم کل مقاله‌های دانشنامه را تشکیل می‌دهد. | ||
# مقالات مربوط به ایران پیش از اسلام بهطور کلی و مواردی درباره ایران دوره اسلامی که در دائرةالمعارف بزرگ، مقاله‌ای مناسب برای درج در دانشنامه نداشته باشد، تألیف شده است. این دسته از مقالات هم قریب به یکپنجم کل | # مقالات مربوط به ایران پیش از اسلام بهطور کلی و مواردی درباره ایران دوره اسلامی که در دائرةالمعارف بزرگ، مقاله‌ای مناسب برای درج در دانشنامه نداشته باشد، تألیف شده است. این دسته از مقالات هم قریب به یکپنجم کل مقاله‌های دانشنامه را تشکیل می‌دهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
تنوع منابعی که از آنها برای دانشنامه، مقاله، انتخاب شده و حجم بسیار اطلاعاتی که طی سالها فعالیت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برای تدوین چند اثر دانشنامه‌ای فراهم آمده، این زمینه را آماده ساخته است که دامنه کار دانشنامه‌ایران، تا جایی که امکانات موجود اجازه می‌دهد، نسبتا گسترده باشد و هیچ موضوع دانشنامه‌ای مهمی برای معرفی، از قلم نیفتد. ضمن آنکه ساختار تشکیلاتی این دانشنامه، به تأمین چنین هدفی کمک می‌کند<ref>ر.ک: همان</ref>. | تنوع منابعی که از آنها برای دانشنامه، مقاله، انتخاب شده و حجم بسیار اطلاعاتی که طی سالها فعالیت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برای تدوین چند اثر دانشنامه‌ای فراهم آمده، این زمینه را آماده ساخته است که دامنه کار دانشنامه‌ایران، تا جایی که امکانات موجود اجازه می‌دهد، نسبتا گسترده باشد و هیچ موضوع دانشنامه‌ای مهمی برای معرفی، از قلم نیفتد. ضمن آنکه ساختار تشکیلاتی این دانشنامه، به تأمین چنین هدفی کمک می‌کند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
ج)- مقالاتی که از «دبا» تلخیص شده نیز مأخذی ندارند. | ج)- مقالاتی که از «دبا» تلخیص شده نیز مأخذی ندارند. | ||
خواننده ممکن است در نگاه اول، دچار سردرگمی شود که قضیه چیست و چرا مآخذ پاره‌ای از مقالات ذکر شده و مآخذ دیگر مقالات، ذکر نشده است و پس از آنکه شیوه برای او معین شد، این پرسش پیش میآید که برای خواننده دانشنامه چه فرقی می‌کند که مقالات از کجا آمده است و اگر درج منابع در پایان هر مقاله ضرورت دارد، باید همه مقالات همراه با منابعشان باشند. فرض بر این است که خواننده برای یافتن مقالات تلخیصی و ترجمه‌ای، می‌تواند به «دبا» و دائرةالمعارفهای فرنگی مراجعه کند. این کار نهتنها تقریبا غیر عملی و وقتگیر است، بلکه اینکه فلان مطلب مقاله دانشنامه را در کدامیک از منابع اصل مقاله باید جست نیز کار بسیار دشواری است. این کار مخصوصا درباره مقالات «دبا» عملا غیر ممکن می‌شود؛ چون اولا مقاله تلخیصشده، سطربهسطر با اصل مقاله «دبا» مطابقت ندارد و ثانیا در متن هر مقاله «دبا»، | خواننده ممکن است در نگاه اول، دچار سردرگمی شود که قضیه چیست و چرا مآخذ پاره‌ای از مقالات ذکر شده و مآخذ دیگر مقالات، ذکر نشده است و پس از آنکه شیوه برای او معین شد، این پرسش پیش میآید که برای خواننده دانشنامه چه فرقی می‌کند که مقالات از کجا آمده است و اگر درج منابع در پایان هر مقاله ضرورت دارد، باید همه مقالات همراه با منابعشان باشند. فرض بر این است که خواننده برای یافتن مقالات تلخیصی و ترجمه‌ای، می‌تواند به «دبا» و دائرةالمعارفهای فرنگی مراجعه کند. این کار نهتنها تقریبا غیر عملی و وقتگیر است، بلکه اینکه فلان مطلب مقاله دانشنامه را در کدامیک از منابع اصل مقاله باید جست نیز کار بسیار دشواری است. این کار مخصوصا درباره مقالات «دبا» عملا غیر ممکن می‌شود؛ چون اولا مقاله تلخیصشده، سطربهسطر با اصل مقاله «دبا» مطابقت ندارد و ثانیا در متن هر مقاله «دبا»، شماره‌های ارجاعی فراوانی درج شده که بازمی‌گردد به منابعی که در ذیل هر مقاله آمده است. خواننده، چنانچه نیاز داشته باشد، بهراحتی می‌تواند برای کسب اطلاع بیشتر از طریق همین شماره‌ها و فهرست منابع ذیل هر مقاله، به اصل منابع مراجعه کند، ولی این کار درباره مقالات دانا، اگر نه ناممکن، بسیار مشکل خواهد بود<ref>ر.ک: کیوانی، مجدالدین، ص98-99</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||