ثلاث رسائل (طباطبایی تبریزی): تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده پس از توضیح محل بحث و تشریح ضابطه در باب تزاحم، به تقسیمات تزاحم پرداخته و به این موضوع اشاره کرده است که تزاحم گاهی میان دو حکم واقع می‌شود و گاهی میان دو سببی که به‎حسب حکم، مختلف هستند، مانند تعارض دو ید و وقوع هر دوی آنها با هم بر مباح اصلی. وی ابتدا محل بحث را قسم اول، یعنی تزاحم دو حکم، قرار داده و در آن، پنج قسم، به شرح زیر، تصور نموده است که در هرکدام، عجز مکلف از امتثال، دلیل جداگانه‌ای دارد:

# اینکه عجز مکلف از امتثال، به‎خاطر تضاد بین دو فعل باشد؛ چه اینکه هر دو فعل از یک نوع باشند، مانند تزاحم در نجات دو غریق که فقط امکان نجات یک نفر وجود دارد و چه اینکه دو فعل از دو نوع باشند، مانند تزاحم بین نماز و ازاله نجاست از مسجد.

# عجز به دلیل توقف واجب بر مقدمه حرام باشد که در این صورت، هریک از تکلیف وجوب و حرمت، باعث سلب قدرت مکلف از پرداختن به دیگری شود.

# عجز به علت تلازم اتفاقی واجب با حرام باشد (زیرا با تلازم دائمی، تزاحم در مرحله جعل لازم می‎آید که کلا از موضوع بحث خارج است).