۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تفريغ الفؤاد لمعرفة المبدأ و المعاد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ها' به 'ها'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ه' به 'ه‌ه') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
}} | }} | ||
'''تفريغ الفؤاد لمعرفة المبدأ و المعاد'''، اثر [[نراقی، ابوالقاسم بن محمد|نجمالدین ابوالقاسم بن محمد بن مولی احمد کاشانی نراقی]] (متوفی 1319ق)، | '''تفريغ الفؤاد لمعرفة المبدأ و المعاد'''، اثر [[نراقی، ابوالقاسم بن محمد|نجمالدین ابوالقاسم بن محمد بن مولی احمد کاشانی نراقی]] (متوفی 1319ق)، رساله‌ای است پیرامون مسائل اصول دین و مباحث مربوط به عقاید اسلامی شامل مبدأ، نبوت، امامت و معاد که توسط مؤسسه امام هادی(ع)، تحقیق، تصحیح و منتشر شده است. | ||
تمامی تراجمنویسان و شرححالنگارانی که به شرح زندگی‌نامه علامه نراقی | تمامی تراجمنویسان و شرححالنگارانی که به شرح زندگی‌نامه علامه نراقی پرداخته‌اند، بدون شک و تردید، کتاب حاضر را جزء آثار وی برشمرده‌اند که از جمله آنها عبارتند از: | ||
# [[استادی، رضا|رضا استادی]] در کتاب «گروهی از دانشمندان شیعه»؛ | # [[استادی، رضا|رضا استادی]] در کتاب «گروهی از دانشمندان شیعه»؛ | ||
# [[حسینی اشکوری، احمد|سید احمد حسینی اشکوری]] در کتاب «فهرست نسخه‌های عکسی مرکز احیای میراث اسلامی»؛ | # [[حسینی اشکوری، احمد|سید احمد حسینی اشکوری]] در کتاب «فهرست نسخه‌های عکسی مرکز احیای میراث اسلامی»؛ | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
مرحله اول، بیان توحید ذاتی که همان مقام احدیت میباشد و مرحله دوم، توحید صفاتی که مقام واحدیت است و مراد از آنها، این است که خداوند، ترکیب در ذات و تکثر در صفات نداشته و متجزی به ابعاض نبوده و به اعراض متکیف نمیشود و ذاتش، حقیقتا بسیط بوده و صفات او، مانند صفات مخلوقات نبوده، وگرنه محدود و معدود میشد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31</ref>. | مرحله اول، بیان توحید ذاتی که همان مقام احدیت میباشد و مرحله دوم، توحید صفاتی که مقام واحدیت است و مراد از آنها، این است که خداوند، ترکیب در ذات و تکثر در صفات نداشته و متجزی به ابعاض نبوده و به اعراض متکیف نمیشود و ذاتش، حقیقتا بسیط بوده و صفات او، مانند صفات مخلوقات نبوده، وگرنه محدود و معدود میشد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31</ref>. | ||
مرحله سوم، توحید الوهی بوده و مراد از آن، این است که واجبی غیر از او نبوده و هر معبودی غیر از او، مضمحل است؛ چون او صرف الوجود و محض الحق بوده و صرف و محض شیء، تکرر و تکثرپذیر نیست و اگر شریکی در وجوب داشت، به دلیل امتناع تکرر آن، ممتنع بود که آنهم صرف الوجود باشد. به اعتقاد نویسنده، مشرکین در این سه مرحله، منکر توحید نمیباشند؛ بهعنوان مثال، | مرحله سوم، توحید الوهی بوده و مراد از آن، این است که واجبی غیر از او نبوده و هر معبودی غیر از او، مضمحل است؛ چون او صرف الوجود و محض الحق بوده و صرف و محض شیء، تکرر و تکثرپذیر نیست و اگر شریکی در وجوب داشت، به دلیل امتناع تکرر آن، ممتنع بود که آنهم صرف الوجود باشد. به اعتقاد نویسنده، مشرکین در این سه مرحله، منکر توحید نمیباشند؛ بهعنوان مثال، ثنویه‌ای که معتقد به تعدد واجب هستند (خالق خیر که یزدان نامیده شده و خالق شر که اهرمن نام گرفته است)، برای خداوند، شریکی در افعال قائلند و یا سایر فرق مشرکین که متعبد به پرسش اصنام، خورشید، ماه، آتش و... هستند، برای خداوند، شریک در عبادت قائل شده‌اند، اما خداوند را بهعنوان خالق و رازق شناخته و شریکی برای او در این امور، قائل نیستند. نویسنده در تأیید این گفته خود، به دو آیه 61 سوره عنکبوت: '''وَ لَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَيقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى يؤْفَكونَ''' (اگر از آنها بپرسی چه کسی آسمانها و زمین را آفریده و آفتاب و ماه، را رام کرده است، خواهند گفت: خدای یکتا؛ پس از چه روی عقیدت دیگرگون میکنند) و آیه 63 همان سوره: '''وَ لَئِن سَأَلْتَهُم مَّن نَّزَّلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ مِن بَعْدِ مَوْتِهَا لَيقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكثَرُهُمْ لَا يعْقِلُونَ''' (اگر از آنها بپرسی چه کسی از آسمان باران فرستاد و زمین مرده را بدان زنده ساخت، خواهند گفت: خدای یکتا؛ بگو سپاس خدای راست، ولی بیشترینشان درنمییابند)، استناد کرده و به این نکته اشاره دارد که مقتضای اعتقاد ایشان، آن است که معبودهایی که میپرستند، شفعای آنان نزد خداوند بوده و خالق و رازق ایشان نیستند و توبیخ شدن ایشان توسط انبیا به این قول که: '''أ تعبدون ما تنحتون''' (الصافات: 95) (آیا چیزی که خود آن را ساخته‌اید را میپرستید) برای آن است که آنها این معبودها را، بدون اذن از طرف خداوند، بهعنوان شفعاء قرار داده‌اند و به این دلیل که معبودهای خود را شریک و واسطه بین خود و خداوند قرار داده‌اند، مشرک در طاعت و عبادت خداوند شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص37-38</ref>. | ||
مرحله چهارم، توحید افعالی بوده و مراد از آن، این است که خداوند در صدور افعال خود، محتاج غیر نبوده و شریکی برای وی در افاضه وجود و اعدام موجود، وجود نداشته و هر فعلی، مستند به مشیت و ایجاد اوست و فعل هر فاعلی، در اراده و امداد، نیازمند به اوست. نویسنده در این خصوص، به انتقاد از مجبره پرداخته؛ زیرا معتقدند که تمامی افعال، از طرف خداوند بوده و عبدبهمنزله آلت میباشد؛ چراکه بنا بر این قول، تکالیف و فرستادن رسل، کاری باطل و عذاب عاصی و ثواب مطیع، قبیح خواهد بود. مفوضه نیز قائلند که تمامی افعال از طرف بندگان بوده و نسبت و استنادی به خداوند، ندارند. حاصل قول این دو گروه، آن است که خداوند، جهان هستی را خلق نموده و سپس امور آن را وانهاده است.<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>. | مرحله چهارم، توحید افعالی بوده و مراد از آن، این است که خداوند در صدور افعال خود، محتاج غیر نبوده و شریکی برای وی در افاضه وجود و اعدام موجود، وجود نداشته و هر فعلی، مستند به مشیت و ایجاد اوست و فعل هر فاعلی، در اراده و امداد، نیازمند به اوست. نویسنده در این خصوص، به انتقاد از مجبره پرداخته؛ زیرا معتقدند که تمامی افعال، از طرف خداوند بوده و عبدبهمنزله آلت میباشد؛ چراکه بنا بر این قول، تکالیف و فرستادن رسل، کاری باطل و عذاب عاصی و ثواب مطیع، قبیح خواهد بود. مفوضه نیز قائلند که تمامی افعال از طرف بندگان بوده و نسبت و استنادی به خداوند، ندارند. حاصل قول این دو گروه، آن است که خداوند، جهان هستی را خلق نموده و سپس امور آن را وانهاده است.<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>. | ||