۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
علم الطبيعة: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'می‌پ' به 'می‌پ'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌د' به 'ی‌د') |
جز (جایگزینی متن - 'می‌پ' به 'می‌پ') |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در طبیعیات [[ارسطو]]، هشت کتاب مطرح شده است که عبارتند از: مبادی وجود و اصول علم طبیعت (که در ده باب مطرح شده است)، کتاب دوم درباره طبیعت است (و در نُه باب ارائه شده)، کتاب سوم، درباره حد حرکت و نامتناهی است (در دوازده باب)، کتاب چهارم، مباحث مکان و خلأ و زمان را در بیست باب بیان کرده است، پنجمین کتاب، حرکت را شرح کرده است (در نه باب). ارسطو در کتابهای ششم، هفتم و هشتم، بهترتیب در شانزده، شش و پانزده باب به مباحث قابل تجزیه بودن حرکت (پیوستگی در حرکت)، علت حرکت و جاودانگی آن، | در طبیعیات [[ارسطو]]، هشت کتاب مطرح شده است که عبارتند از: مبادی وجود و اصول علم طبیعت (که در ده باب مطرح شده است)، کتاب دوم درباره طبیعت است (و در نُه باب ارائه شده)، کتاب سوم، درباره حد حرکت و نامتناهی است (در دوازده باب)، کتاب چهارم، مباحث مکان و خلأ و زمان را در بیست باب بیان کرده است، پنجمین کتاب، حرکت را شرح کرده است (در نه باب). ارسطو در کتابهای ششم، هفتم و هشتم، بهترتیب در شانزده، شش و پانزده باب به مباحث قابل تجزیه بودن حرکت (پیوستگی در حرکت)، علت حرکت و جاودانگی آن، می‌پردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/5 ر.ک: کتاب، ص5]</ref>. | ||
در کتاب اول که درباره علم طبیعت و اصول آن میباشد، نویسنده، روش بررسی در علم طبیعت را بیان می‌کند، از نظر او تحلیل دادهها به سادهترین عناصر بهمنظور دسترسی به مبانی این علم، روشی است که باید در این علم مانند سایر علوم، پی گرفت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/95 ر.ک: متن کتاب، ص95-96]</ref>. | در کتاب اول که درباره علم طبیعت و اصول آن میباشد، نویسنده، روش بررسی در علم طبیعت را بیان می‌کند، از نظر او تحلیل دادهها به سادهترین عناصر بهمنظور دسترسی به مبانی این علم، روشی است که باید در این علم مانند سایر علوم، پی گرفت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/95 ر.ک: متن کتاب، ص95-96]</ref>. | ||
او همچنین به بیان اصول اولین طبیعت | او همچنین به بیان اصول اولین طبیعت می‌پردازد و بیان می‌دارد که این اصول، یا واحد هستند یا کثیر و اگر واحد باشند، یا بیحرکت هستند (چنانکه پارمنیدس و ملیسوس بر آن بودند) یا در حرکت (چنانکه علمای طبیعی و فیزیک بر آن هستند). در این میان، برخی هوا و برخی آب را اصل اولین دانستهاند. اگر اصل مورد بحث بیش از یکی باشد، یا باید متناهی باشد یا نامتناهی، اگر متناهی کثیر باشد، در آن صورت، دو یا سه یا چهار یا.... یک عدد دیگر است و اگر نامتناهی کثیر باشد، آنگاه، در نوع یکی، ولی در شکل یا فرم متفاوت است (مانند عقیده دموکریتوس) و یا در نوع نیز متفاوت و حتی ممکن است متضاد باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/96 ر.ک: همان، ص96]</ref>. | ||
وی در این کتاب، استدلالاتی علیه واحد بودن هستی ارائه می‌کند، نظریات فلاسفه طبیعی را بیان می‌دارد و نشان می‌دهد که این فیسلوفان در تبیین قضیه دارای دو موضع هستند. همچنین در این اثر بیان میشود که تمامی اندیشمندان «ضدین» را از اصول می‌دانند؛ چه آنها که وجود مطلق را بهعنوان موجودی واحد و بیحرکت توصیف می‌کنند و چه آنان که گشادگی و تراکم را در زمره اصول به کار میبرند. مباحث دیگر این کتاب، درباره تعداد اصول اولیه و طبیعت آنها و بیان تکوین از وجود و لاوجود و توضیح درباره ماده، صورت و عدم است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/98 ر.ک: همان، ص98-122]</ref>. | وی در این کتاب، استدلالاتی علیه واحد بودن هستی ارائه می‌کند، نظریات فلاسفه طبیعی را بیان می‌دارد و نشان می‌دهد که این فیسلوفان در تبیین قضیه دارای دو موضع هستند. همچنین در این اثر بیان میشود که تمامی اندیشمندان «ضدین» را از اصول می‌دانند؛ چه آنها که وجود مطلق را بهعنوان موجودی واحد و بیحرکت توصیف می‌کنند و چه آنان که گشادگی و تراکم را در زمره اصول به کار میبرند. مباحث دیگر این کتاب، درباره تعداد اصول اولیه و طبیعت آنها و بیان تکوین از وجود و لاوجود و توضیح درباره ماده، صورت و عدم است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/98 ر.ک: همان، ص98-122]</ref>. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
از نگاه وی، موجوداتی را که میبینیم، میتوانیم در دو دسته کلی بگنجانیم؛ یعنی یا بگوییم آنها مستقیما فعل و ساخته طبیعت هستند و یا اینکه از علتهای دیگر به وجود آمدهاند؛ مثلاًطبیعت است که حیوانات و اجزای مختلف جسم آنها را به وجود آورده. همچنین، گیاهان، عناصر بسیطی مانند خاک و آتش و هوا و آب، فعل طبیعت هستند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/122 ر.ک: همان، ص122]</ref>. | از نگاه وی، موجوداتی را که میبینیم، میتوانیم در دو دسته کلی بگنجانیم؛ یعنی یا بگوییم آنها مستقیما فعل و ساخته طبیعت هستند و یا اینکه از علتهای دیگر به وجود آمدهاند؛ مثلاًطبیعت است که حیوانات و اجزای مختلف جسم آنها را به وجود آورده. همچنین، گیاهان، عناصر بسیطی مانند خاک و آتش و هوا و آب، فعل طبیعت هستند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/122 ر.ک: همان، ص122]</ref>. | ||
محور مباحث سومین کتاب، حرکت و نامتناهی است. نویسنده در این کتاب به تعریف حرکت و بیان هریک از حرکت و محرک و متحرک، وجود نامتناهی و بیان اقسام آن و همچنین وجود متناهی، | محور مباحث سومین کتاب، حرکت و نامتناهی است. نویسنده در این کتاب به تعریف حرکت و بیان هریک از حرکت و محرک و متحرک، وجود نامتناهی و بیان اقسام آن و همچنین وجود متناهی، می‌پردازد. او در این کتاب، نظریات فیثاغوری و افلاطونی در مورد موجودیت مستقل نامتناهی را نقد می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/152 ر.ک: همان، ص152-181]</ref>. | ||
چون طبیعت، مبدأ حرکت یا به عبارت شاملتر، طبیعت، مبدأ تغییر است. لازم است ابتدا آن را بشناسیم؛ چون جهل به حرکت، جهل به طبیعت در تمامی اجزائی است که از آن تشکیل شده است... حرکت را باید در گروه کمیات متصله (پیوستگی) وصف و تعریف کرد. بینهایت هم خودش را در پیوستگی عرضه می‌کند؛ ازاینرو است که معمولا در تعاریف مربوط به پیوستگی، مفهوم بینهایت به کار می‌رود. بهعلاوه، مکان، خلأ و زمان نیز از لوازم حرکت هستند؛ ازاینرو در این کتاب هریک از این امور باید توضیح یابد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/152 ر.ک: همان، ص152-153]</ref>. | چون طبیعت، مبدأ حرکت یا به عبارت شاملتر، طبیعت، مبدأ تغییر است. لازم است ابتدا آن را بشناسیم؛ چون جهل به حرکت، جهل به طبیعت در تمامی اجزائی است که از آن تشکیل شده است... حرکت را باید در گروه کمیات متصله (پیوستگی) وصف و تعریف کرد. بینهایت هم خودش را در پیوستگی عرضه می‌کند؛ ازاینرو است که معمولا در تعاریف مربوط به پیوستگی، مفهوم بینهایت به کار می‌رود. بهعلاوه، مکان، خلأ و زمان نیز از لوازم حرکت هستند؛ ازاینرو در این کتاب هریک از این امور باید توضیح یابد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/152 ر.ک: همان، ص152-153]</ref>. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
او از این جمله هسیود که میگوید: «قبل از هرچیز، آشفتگی پدید آمد و آنگاه زمین فراخسینه»، نتیجه میگیرد که احتمالا وی نیز تصور صحیحی از مکان داشته است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/183 ر.ک: همان، ص183]</ref>. | او از این جمله هسیود که میگوید: «قبل از هرچیز، آشفتگی پدید آمد و آنگاه زمین فراخسینه»، نتیجه میگیرد که احتمالا وی نیز تصور صحیحی از مکان داشته است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/183 ر.ک: همان، ص183]</ref>. | ||
وی همچنین در بخش خلأ مینویسد: آنهایی که معتقدند خلأ وجود دارد، آن را نوعی مکان یا ظرف | وی همچنین در بخش خلأ مینویسد: آنهایی که معتقدند خلأ وجود دارد، آن را نوعی مکان یا ظرف می‌پندارند که قرار است وقتی که جسمی را در بر گرفته، پر باشد و هنگامی که از آن جسم تهی است، خالی باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/200 ر.ک: همان، ص200]</ref>. | ||
در مجموع، مباحث کتاب چهارم، حول چیستی مکان، طبقهبندی آن، ماده یا صورت بودنش، امکان یا امتناع وجود مکان در خودش یا مکانی دیگر، معنای خلأ و بیان نظرات مختلف در آن، عدم امکان وجود خلأ مجزای از جسم، عدم وجود خلأ در اجسام، تعریف زمان، تردید درباره وجود آن، بیان صفات گوناگونش و... میچرخد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/181 ر.ک: همان، ص181-236]</ref>. | در مجموع، مباحث کتاب چهارم، حول چیستی مکان، طبقهبندی آن، ماده یا صورت بودنش، امکان یا امتناع وجود مکان در خودش یا مکانی دیگر، معنای خلأ و بیان نظرات مختلف در آن، عدم امکان وجود خلأ مجزای از جسم، عدم وجود خلأ در اجسام، تعریف زمان، تردید درباره وجود آن، بیان صفات گوناگونش و... میچرخد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/181 ر.ک: همان، ص181-236]</ref>. | ||
از کتاب پنجم تا هشتم، مباحث مربوط به حرکت مطرح میشوند و در آنها بهترتیب از طبقهبندی حرکات، پیوستگی حرکت، علت آن و جاودانگی‌اش صحبت میشود. در طبقهبندی حرکات، انواع تغییرات و فرایندها شرح داده میشوند و اقسام حرکت و حرکتناپذیران (اشیای ثابت) بیان میگردد. همچنین مقولاتی مانند باهم بودن، جدا بودن، در تماس بودن، میانه، متوالی، مجاورت و در پیوستگی بودن توضیح مییابند. نویسنده، سپس وحدت و کثرت حرکات را شرح می‌دهد و پس از آن به بیان تضاد در حرکات و همچنین تضاد میان حرکت و سکون | از کتاب پنجم تا هشتم، مباحث مربوط به حرکت مطرح میشوند و در آنها بهترتیب از طبقهبندی حرکات، پیوستگی حرکت، علت آن و جاودانگی‌اش صحبت میشود. در طبقهبندی حرکات، انواع تغییرات و فرایندها شرح داده میشوند و اقسام حرکت و حرکتناپذیران (اشیای ثابت) بیان میگردد. همچنین مقولاتی مانند باهم بودن، جدا بودن، در تماس بودن، میانه، متوالی، مجاورت و در پیوستگی بودن توضیح مییابند. نویسنده، سپس وحدت و کثرت حرکات را شرح می‌دهد و پس از آن به بیان تضاد در حرکات و همچنین تضاد میان حرکت و سکون می‌پردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/237 ر.ک: همان، ص237-265]</ref>. | ||
او درباره ضدیت حرکت و سکون مینویسد: مطلقا هر حرکتی در ضدیت با حرکت دیگر است، اما سکون نیز در تقابل با حرکت است. فقط سکون عدم است، ولی عدم نیز میتواند در برخی وجوه، ضد به حساب آید<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/260 ر.ک: همان، ص260]</ref>. | او درباره ضدیت حرکت و سکون مینویسد: مطلقا هر حرکتی در ضدیت با حرکت دیگر است، اما سکون نیز در تقابل با حرکت است. فقط سکون عدم است، ولی عدم نیز میتواند در برخی وجوه، ضد به حساب آید<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17971/1/260 ر.ک: همان، ص260]</ref>. | ||