پرش به محتوا

مرزبان‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎پ' به 'ی‌پ'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎خ' به 'ی‌خ')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎پ' به 'ی‌پ')
خط ۴۴: خط ۴۴:
در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمت‎ها و عبرت‎هایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، به‎اختصار موضوع ابواب نه‎گانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-‎11</ref>.
در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمت‎ها و عبرت‎هایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، به‎اختصار موضوع ابواب نه‎گانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-‎11</ref>.


در باب اول، به سبب نام‎گذاری کتاب به «مرزبان‎نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایت‎ها و داستان‎هایی است که‎ بین‎ مرزبان‎ و دستور (وزیر) نقل می‌شود تا نتایج سیاسی و مملکت‎داری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان‎ کیکاووس - ‎برادر ملک عادل انوشیروان - ‎بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگ‎تر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم‎ به‎ ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوه‎های پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که می‌کوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک می‌پردازد<ref>ر.ک: عزتی‎پرور، احمد، 1378، ص172-‎173</ref>.
در باب اول، به سبب نام‎گذاری کتاب به «مرزبان‎نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایت‎ها و داستان‎هایی است که‎ بین‎ مرزبان‎ و دستور (وزیر) نقل می‌شود تا نتایج سیاسی و مملکت‎داری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان‎ کیکاووس - ‎برادر ملک عادل انوشیروان - ‎بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگ‎تر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم‎ به‎ ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوه‎های پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که می‌کوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک می‌پردازد<ref>ر.ک: عزتی‌پرور، احمد، 1378، ص172-‎173</ref>.


در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایت‎های مربوط به اجنه و عفریت‎ها، سعی می‌شود سوء ظن شاه‎ نسبت‎ به‎ برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref>
در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایت‎های مربوط به اجنه و عفریت‎ها، سعی می‌شود سوء ظن شاه‎ نسبت‎ به‎ برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref>
خط ۶۱: خط ۶۱:
نگرش مؤلف به پادشاهی، شدیدا تحت تأثیر سنت تفکر ایرانی قرار دارد. در‎ این‎ نگرش، پادشاه از فره ایزدی و از تأیید و توفیق الهی برخوردار است. از اینجاست که شاه، گاه به آفتاب رخشنده تمثیل می‌شود و گاه به مادر مهربان<ref>همان</ref>.
نگرش مؤلف به پادشاهی، شدیدا تحت تأثیر سنت تفکر ایرانی قرار دارد. در‎ این‎ نگرش، پادشاه از فره ایزدی و از تأیید و توفیق الهی برخوردار است. از اینجاست که شاه، گاه به آفتاب رخشنده تمثیل می‌شود و گاه به مادر مهربان<ref>همان</ref>.


ذهن پادشاه نیز صاف‎ترین اذهان خلق بشمار می‎رود و مظاهر طبیعی، از تغییرات درونی او تأثیر می‎پذیرد و احوال جهان مطابق تغییر و گردش احوال درونی شاه‎ تحول‎ می‎یابد.‎ اگر پادشاه مکدر شود، خیر و برکت از عالم برمی‌خیزد و اگر‎ به دل او انبساط و سرور وارد شود، در جهان نیز آثار آن هویدا می‌شود<ref>همان، ص136</ref>.
ذهن پادشاه نیز صاف‎ترین اذهان خلق بشمار می‎رود و مظاهر طبیعی، از تغییرات درونی او تأثیر می‌پذیرد و احوال جهان مطابق تغییر و گردش احوال درونی شاه‎ تحول‎ می‎یابد.‎ اگر پادشاه مکدر شود، خیر و برکت از عالم برمی‌خیزد و اگر‎ به دل او انبساط و سرور وارد شود، در جهان نیز آثار آن هویدا می‌شود<ref>همان، ص136</ref>.


با این وصف، نه‎ چنان‎ است که مرزبان‎نامه همه‎ پادشاهان‎ را دارای‎ چنین‎ قدرت‎ و فیضی بداند و جایی‎ که‎ خود از حکومت برادرش و رفتار کارگزاران وی با مردم شکایت می‌کند،‎ انتساب‎ این ویژگی‎ها به او، درست به‎ نظر نمی‎آید. اما از‎ آنجا‎ که انتقاد مستقیم از عملکرد‎ پادشاهان‎ می‎توانست پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد، وی در زبان ایهام از تندمزاجی‎ و بی‎صبری آنها گلایه می‌کند<ref>همان، ص136-‎137</ref>.
با این وصف، نه‎ چنان‎ است که مرزبان‎نامه همه‎ پادشاهان‎ را دارای‎ چنین‎ قدرت‎ و فیضی بداند و جایی‎ که‎ خود از حکومت برادرش و رفتار کارگزاران وی با مردم شکایت می‌کند،‎ انتساب‎ این ویژگی‎ها به او، درست به‎ نظر نمی‎آید. اما از‎ آنجا‎ که انتقاد مستقیم از عملکرد‎ پادشاهان‎ می‎توانست پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد، وی در زبان ایهام از تندمزاجی‎ و بی‎صبری آنها گلایه می‌کند<ref>همان، ص136-‎137</ref>.
خط ۷۷: خط ۷۷:
==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
# مقدمه و متن کتاب.
#[[:noormags:26837|عزتی‎پرور، احمد، «سیاست در مرزبان‎نامه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کیهان اندیشه، شماره 83، فروردین و اردیبهشت 1378 (18 صفحه، ‎از 170 تا 187)]].
#[[:noormags:26837|عزتی‌پرور، احمد، «سیاست در مرزبان‎نامه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کیهان اندیشه، شماره 83، فروردین و اردیبهشت 1378 (18 صفحه، ‎از 170 تا 187)]].
#[[:noormags:90203|افراسیابی، غلامرضا، «مقاله: مرزبان‎نامه، نکته‎هایی پیرامون تألیف و ترجمه و تحریر روضة العقول، محمد غازی ملطیوی و مرزبان‎نامه سعدالدین وراوینی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه میراث، شماره 21، تابستان 1382 (27 صفحه، ‎از 5 تا 31)]].
#[[:noormags:90203|افراسیابی، غلامرضا، «مقاله: مرزبان‎نامه، نکته‎هایی پیرامون تألیف و ترجمه و تحریر روضة العقول، محمد غازی ملطیوی و مرزبان‎نامه سعدالدین وراوینی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه میراث، شماره 21، تابستان 1382 (27 صفحه، ‎از 5 تا 31)]].
#[[:noormags:955069|رضایی، مهدی، «مرزبان‎نامه یادگاری از ایران عهد ساسانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: پژوهش‎های ادب عرفانی، شماره 13، علمی - ‎پژوهشی، بهار 1389 (22 صفحه، ‎از 47 تا 68)]].
#[[:noormags:955069|رضایی، مهدی، «مرزبان‎نامه یادگاری از ایران عهد ساسانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: پژوهش‎های ادب عرفانی، شماره 13، علمی - ‎پژوهشی، بهار 1389 (22 صفحه، ‎از 47 تا 68)]].
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش