پرش به محتوا

رسائل سیاسی عصر قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎ت' به 'ی‌ت'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ت' به 'ی‌ت')
خط ۶۵: خط ۶۵:
نویسنده این اثر، نواب علی‎بخش‎میرزا (به احتمال قوی پسر جهان‎گیرمیرزا نویسنده تاریخ نو) و از جمله دانش‎آموختگان دارالفنون و آشنا به علوم و دانش‎های جدید آن زمان است. او، نویسنده‌ای روشن‎فکر و درعین‎حال، بسیار متشرع و پایبند به ارزش‎های دینی و ملی است.<ref>ر.ک: همان، ص24-25</ref>.
نویسنده این اثر، نواب علی‎بخش‎میرزا (به احتمال قوی پسر جهان‎گیرمیرزا نویسنده تاریخ نو) و از جمله دانش‎آموختگان دارالفنون و آشنا به علوم و دانش‎های جدید آن زمان است. او، نویسنده‌ای روشن‎فکر و درعین‎حال، بسیار متشرع و پایبند به ارزش‎های دینی و ملی است.<ref>ر.ک: همان، ص24-25</ref>.


«اساسی‎ترین بحث علی‎بخش قاجار در ميزان ‎الملل، نقد قشری از فرنگی‎مآبان یا به تعبیر او اهل دبه است. اهل دبه غریب موجوداتی بودند که دو عنصر لاقیدی اعتقادی و تحقیر باورهای ناشی از شریعت و تمایل به هرزگی و مسخرگی در سلوک و رفتار و گفتار با یکدیگر را یک‎جا در وجود خود جمع کرده بودند. به روایت علی‎بخش قاجار، این قشر از عناصر فرنگی‎مآب که یکسره مقلد آداب و رفتار و شیوه سلوک فرنگیان بودند، در شیوه مسخرگی تا به جایی پیش می‎رفتند که از نثار رکیک‎ترین فحش‎های عرضی و ناموسی به یکدیگر، آن‎هم به‎خاطر بلند شدن صدای خنده، هیچ ابائی نمی‎کردند. در نزد اینان همه مرزهای آزرم شکسته بود و تعصب در همه امور و تمامی ارزش‎ها حتی نوامیس نیز معنایی نداشت»<ref>همان، ص25</ref>.
«اساسی‌ترین بحث علی‎بخش قاجار در ميزان ‎الملل، نقد قشری از فرنگی‎مآبان یا به تعبیر او اهل دبه است. اهل دبه غریب موجوداتی بودند که دو عنصر لاقیدی اعتقادی و تحقیر باورهای ناشی از شریعت و تمایل به هرزگی و مسخرگی در سلوک و رفتار و گفتار با یکدیگر را یک‎جا در وجود خود جمع کرده بودند. به روایت علی‎بخش قاجار، این قشر از عناصر فرنگی‎مآب که یکسره مقلد آداب و رفتار و شیوه سلوک فرنگیان بودند، در شیوه مسخرگی تا به جایی پیش می‎رفتند که از نثار رکیک‎ترین فحش‎های عرضی و ناموسی به یکدیگر، آن‎هم به‎خاطر بلند شدن صدای خنده، هیچ ابائی نمی‎کردند. در نزد اینان همه مرزهای آزرم شکسته بود و تعصب در همه امور و تمامی ارزش‎ها حتی نوامیس نیز معنایی نداشت»<ref>همان، ص25</ref>.


===رساله در اصلاح امور===
===رساله در اصلاح امور===
خان خانان که به ظن قوی مرتضی‎قلی‎خان صنیع‎الدوله پسر علی‎قلی‎خان مخبرالدوله و نواده [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی‎خان هدایت]] است، در 15 صفر 1314 رساله‌ای در اصلاح امور کشور نگاشت که این رساله نیز به سیاست مدن مشهور شده است. در این اثر، یگانه راه نجات کشور، احداث راه‎ آهن بیان می‎شود<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.
خان خانان که به ظن قوی مرتضی‎قلی‎خان صنیع‎الدوله پسر علی‎قلی‎خان مخبرالدوله و نواده [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی‎خان هدایت]] است، در 15 صفر 1314 رساله‌ای در اصلاح امور کشور نگاشت که این رساله نیز به سیاست مدن مشهور شده است. در این اثر، یگانه راه نجات کشور، احداث راه‎ آهن بیان می‎شود<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.


«به اعتقاد او، برجسته‎ترین مشخصه حکومت معتدله، قانون است که به‎عنوان مبنا و میثاقی میان سلطنت و ملت، روابط حاکمیت را مشخص می‎کند. چنین قانونی نیز می‎تواند از دو منبع و مأخذ الهام گرفته و تدوین یابد: نخست، شریعت و دوم، تصویب و قبول جماعت. پس از مباحث نسبتا فشرده خان خانان در باب معنی دولت، اجزای آن، حقیقت آزادی، فواید قانون و شرایط عدالت و منبع دوگانه قانون‎گذاری در ایران، می‎کوشد تا در قالب بحثی پیرامون نسبت شرع با عرف، راهی بجوید برای حل تضاد ریشه‎دار فلسفه سیاسی شیعه با حکومت‎های سلطنتی و غیر معصوم. به اعتقاد او، علی‎رغم آن تضاد مبنایی می‎توان با بازسازی ماهیت دستگاه سلطنت، آن را به حکومتی مشروع تبدیل کرد و آن تعارض و تضاد ریشه‌ای را از میان برداشت»<ref>همان، ص28-29</ref>.
«به اعتقاد او، برجسته‎ترین مشخصه حکومت معتدله، قانون است که به‎عنوان مبنا و میثاقی میان سلطنت و ملت، روابط حاکمیت را مشخص می‎کند. چنین قانونی نیز می‌تواند از دو منبع و مأخذ الهام گرفته و تدوین یابد: نخست، شریعت و دوم، تصویب و قبول جماعت. پس از مباحث نسبتا فشرده خان خانان در باب معنی دولت، اجزای آن، حقیقت آزادی، فواید قانون و شرایط عدالت و منبع دوگانه قانون‎گذاری در ایران، می‎کوشد تا در قالب بحثی پیرامون نسبت شرع با عرف، راهی بجوید برای حل تضاد ریشه‎دار فلسفه سیاسی شیعه با حکومت‎های سلطنتی و غیر معصوم. به اعتقاد او، علی‎رغم آن تضاد مبنایی می‌توان با بازسازی ماهیت دستگاه سلطنت، آن را به حکومتی مشروع تبدیل کرد و آن تعارض و تضاد ریشه‌ای را از میان برداشت»<ref>همان، ص28-29</ref>.


===ملت متمدن و تشکیلات آن===
===ملت متمدن و تشکیلات آن===
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش