تحفة أهل العرفان: تفاوت میان نسخه‌ها

در بخشی از مقدمه کتاب می‎خوانیم: «اگرچه قبیله آدم که چشم و چراغ اهل عالمند، بدین خلع و کرامت معزز و مشرف‎اند، اما حکمت حکیم و تقدیر و ارادت قدیم اقتضا چنان فرمود که طایفه‌اى را در روشنایى و آشنایى بداشت و جمعى را در ظلمت ضلالت و بیگانگى جهالت: خلق الخلق فى ظلمه، باز گذاشت.»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6491/1/14 مقدمه کتاب، ص14]</ref>

چون به سن بلوغ رسیدم، حب طاعت و خلوت بر من غالب شد. مدتى مدید بدین‎طریق مى‎گذرانیدم. قرآن را یاد گرفتم و به تحصیل علوم مشغول شدم.

چون به سن بیست‎وپنج سال رسیدم، وحشتى عظیم از خلق، مرا ظاهر شد. گاه‎گاهی نسایم قدس بر جانم مى‎وزید، نمى‎دانستم که چیست. گاه‎گاهی هاتفى از غیب آواز دادى. تا شبى در صحرایى بودم، آوازى شنیدم به‎غایت خوش، چنانچه از آن آواز شورى عظیم و جدى بر من غالب شد. از پى این مى‎رفتم تا به سر تلى رسیدم، شخصى را دیدم نیکوروى بر هیئت صوفیان، سخنى چند در باب توحید تقریر فرمود، ندانستم که بود تا ناگاه از چشمم غایب شد، سکر بر من غالب شد. روز دیگر هرچه داشتم برانداختم. بدین‎طریق مدتى مى‎بودم تا روزى به خدمت سید الابدال خضر-علیه‌السلام-رسیدم، سیبى به من داد، بعضى از آن تناول فرموده، گفت: این بستان، بستدم و تناول کردم، بسى نور و کشف از آن یافتم.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6491/1/27 ر.ک: متن کتاب، ص27-28]</ref>

در بخشی از مطالب کتاب که به ذکر کرامات شیخ روزبهان پرداخته، می‎خوانیم: «آورده‎اند که در همسایه رباط شیخ، عصاری می‎بود که او را جایی می‎گفتند و منکر شیخ بود؛ و شیخ این معنى از او مى‎دانست و به حسن اخلاق بسر مى‎برد. روزى از روزهاى زمستان شیخ با مریدان بر بام رباط نشسته بود. ناگاه خادم را برخواند، فرمود: برو جایى را بگوى روزبهان مى‎گوید: قدرى خره [ثفل روغن کنجد] و خرما بفرست تا درویشان ما بخورند و آن روز که تو را آویزند از بهر تو شفاعت کنند. خادم شیخ بیامد و آن پیغام همچنان بگزارد که شیخ فرموده بود. جاوید از سر خشم گفت: خره و خرما خواستن نیک اما آویختن بارى چرا؟ گفت: شیخ چنین فرمود، باآن‎همه که شنید قدرى خرما و خره بفرستاد. آن را به خدمت شیخ آوردند و اصحاب بکار بردند و بعد از شش ماه از او حرکتى صادر شد، پادشاه شهر حکم کرد تا او را بیاویزند، غلبه در محلت افتاد و گماشتگان و سرهنگان در آویختند و او را مى‎بردند، اهل محلت خبر به خدمت شیخ آوردند، شیخ فرمود: خرما و خره خورده‎اید، وعده وفا باید کرد، رقعه‌اى به خدمت پادشاه نوشت و شفاعت فرمود که او را به من بخش. پادشاه وى را به شیخ بخشید و او را باز خدمت شیخ فرستاد. به خدمت شیخ آمد و از جمله مخلصان شیخ گشت؛ و الله‎اعلم.» <ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6491/1/63 متن کتاب، ص63-64]</ref>

فهرست مطالب پس از پیشگفتار در ابتدای کتاب و فهرست اسامی مردان و زنان در انتهای آن ذکر شده است.

در صفحه اول کتاب این عبارت به چشم مى‎خورد: «نوبت العبد المذنب خادم الفقراء و المساکین...فى تاریخ عدة ربیع‎الاول سنه تسع و ثلاثى و سبع‎مائة». از اینجا معلوم مى‎شود کتاب مذکور به سال 739 هجرى در اختیار شخصى قرار گرفته که این عبارت را نگاشته است، از طرفى تاریخ تألیف کتاب مذکور همان‎طور که مؤلف ضمن کتاب یادآورى کرده نودوچهار سال پس از وفات شیخ روزبهان (601ق) بوده که مطابق با سال 695 هجرى قمرى مى‎شود.