تاریخ مفصل همدان: تفاوت میان نسخه‌ها

بخش سوم کتاب در مورد تشخیص همدانی منسوب به شهر همدان و همدانی منسوب به قبیله‎ای در یمن است؛ همدان به فتح میم و همدان به سکون میم، اولی نام شهر و دومی نام قبیله‎ای است در یمن، در اغلب کتب تاریخ و رجال، منسوب به شهر و منسوب به قبیله هر دو همدانی نوشته شده و معلوم نیست آیا از شهر همدان یا از قبیله همدان است که حارث همدانی از فدائیان [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] از آن قبیله است. ازاین‎رو تشخیص منسوبان به شهر از منسوبان به قبیله کار آسانی نیست، به‎خصوص برای کسانی که اطلاعات کافی در تاریخ و رجال ندارند<ref>ر.ک: همان، ص27-30</ref>.

   

بنا به نقلی، حضرت سلیمان نبی از محل همدان عبور کرد و با مشاهده پرآبی و خرمی این سرزمین متعجب گردید که چرا در این مکان آبادی بنا نگردیده است؛ به ایشان پاسخ دادند به‎خاطر سرما و برف شدید زمستانی است و آن حضرت با تدبیری این مشکل را مرتفع کرده و دستور بنای این شهر را صادر کردند.

توابع همدان و توسعه آن در روزگاران قدیم و ادوار گذشته، موضوع بخش پنجم و ششم این نوشتار است. همدان در دوره‎های گذشته نه‎تنها خود از بلاد عظیم بوده، بلکه از نظر توابع نیز توسعه زیادی داشته است، که امروزه قسمتی از آن تابع شهرهای دیگر و یا دهات‎هایی است که خود شهری مستقل شده است. نویسنده درباره توسعه همدان در ادوار گذشته، ابتدا به توسعه این شهر، در قرن دوم هجری و اقدامات‎هارون‎الرشید در این زمینه اشاره می‎کند و سپس وسعت همدان را در قرن هفتم هجری مورد بررسی قرار می‎دهد؛ در آن زمان همدان از توابع و مضافات بسیاری برخوردار بوده و خود نیز توسعه کامل داشته است؛ بدین صورت که دارای پنج ناحیه مستقل و مشتمل بر دویست‎ودوازده آبادی بوده است. نویسنده در نهایت به بررسی همدان در عصر حاضر پرداخته است، که به چهار بخش عمده تقسیم می‎شود: بخش سیمینه‎رود، بخش کبوترآهنگ، بخش اسدآباد و بخش رزن<ref>ر.ک: همان، ص55-64</ref>.

بخش هفتم کتاب در مورد موقعیت سیاسی همدان در گذشته است. پس از تشکیل دولت ماد در هگمتانه (همدان کنونی) و پایتخت شدن آن، این شهر، از نظر سیاسی دچار دگرگونی شده، میدان نبرد سیاست قدرتمندان و جاه‎طلبان قرار گرفت و هیچ‎گاه از رقابت‎ها و کشمکش‎های سیاسی و جنگ و ستیز فارغ نبوده است و از نظر آب و هوای تابستانی هم مشتریان فراوانی داشته است.

   

بخش هشتم کتاب در مورد طلوع دین اسلام و مذهب تشیع در کهن‎شهر همدان است. همدان در سال 22 یا 23 هجری توسط سربازان اسلام فتح گردید و دین مقدس اسلام، تدریجا در آن، مانند سایر شهرهای فتح‎شده قدم نهاد و مردم هم بدان گرایش پیدا کردند.

بخش نهم کتاب در مورد اتفاقات مهم در شهر همدان در روزگار اسلام است. پس از استقرار اسلام در ایران و همدان، حاکمان منصوب از جانب خلفا چنان غرق در دنیاپرستی و جاه‎طلبی شدند که معنویات از یادشان رفت و مشغول خرید املاک و مزارع بیش از رسیدگی به مردم شدند.

از جمله اتفاقات مهم در دوران اسلامی حمله مغول و چنگیزخان به شهرهای ایران و همدان و قیام مردم همدان علیه تاتار و فتوای جهاد فقیه همدان، تجاوز همسایگان به ایران، موقیعیت اقتصادی همدان و جنگ‎های مذهبی در همدان بود<ref>ر.ک: همان، ص91-108</ref>.

   

بخش یازدهم کتاب در باب معرفی وزرا و شخصیت‎های سیاسی همدان در قرون متمادی است و بخش دوازدهم به شمارش رشته‎های مختلف دانش در همدان از جمله ادبیات و شعر، تاریخ، تفسیر، فلسفه، طب، مهندسی، فقه، حدیث و... اشاره دارد و در فصول بعدی به‎ترتیب به موضوعاتی چون کتابخانه‎ها، حوزه‎های علمیه، مساجد و مزارات همدان پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص141-354</ref>.