عقيدة الدروز؛ عرض و نقد: تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده در مقدمه چاپ اول می‎نویسد: فکر نمی‎کنم کسی بیندیشد که من با نگارش این اثر پا در راهی گذاشته‎ام که قبلاً طی نشده است؛ در این موضوع، کتاب‎های زیاد و مفیدی نوشته شده ولی هنوز هم مجال واسعی برای مزید دراسات در این موضوع هست تا جنبه‎های مخفی آن ظاهر شوند. متأسفانه، همه کتاب‎های خوبی که درباره دروز نوشته شده به‎سرعت پس از چاپ، از بازار مفقود می‎شود و این به دلیل طریقت دروزیان در پنهان داشتن معتقداتشان است، آنان به‎سرعت، همه کتاب‎ها را می‎خرند تا مردم از عقایدشان اطلاع نیابند.

محمد احمد خطیب، این بحث را در سه باب مطرح کرده است، او پیش‎ازاین ابواب مقدمه‎ای درباره طایفه اسماعیلیه باطنیه دارد که دروزیان از آن‎ها به وجود آمدند و بسیاری از عقایدشان را از آنان گرفته‎اند. پس‎ازاین مقدمه باب‎های سه‎گانه کتاب مطرح می‎گردد و پس‎ازآن خاتمه بحث است که نویسنده در آن از نتیجه این بحث و حکم اسلام درباره این طایفه و معامله با آنان، صحبت می‎کند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39247/1/7 ر.ک: مقدمه چاپ اول کتاب، ص7-8]</ref>

1- باب اول کتاب درباره شخصیت الحاکم بامرالله و اثرات آن در عقیده دروزیان و مشهورترین آرا و مدعیات آنان است. این باب در سه فصل ارائه شده است؛ در فصل اول درباره زندگی و آرا و اثرات الحاکم بامرالله در عقاید دروزیان صحبت می‎شود. در این فصل به متون فراوانی از رسائل و کتاب‎های مقدس خود آنان استناد شده است. فصل دوم درباره تطور مذهب دررزی بعد از الحاکم است؛ در این فصل از تطوراتی که عقاید دروز پس از قتل الحاکم با آن مواجه شد و همچنین از تطورش در زمان حاضر به ظهور چیزی که به «مصحف دروز» خوانده شده، صحبت می‎شود. سومین فصل از این باب هم درباره مشهورترین مدعیات و آرای دروزیان است؛ نویسنده در این فصل از آرای دروزیان خاصه از نظریات درزی و حمزه بن علی و فرغانی و ظروفی که آنان در آن قیام کردند و اختلافات میانشان و مشهورترین عقایدی که به آن خوانده شده‎اند صحبت می‎کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39247/1/8 ر.ک: همان، ص8-9]</ref>

# اینکه آنان ارکان اسلام را نقض می‎کنند و به‎جای آن هفت ستون تکلیفی فرض می‎نمایند؛ که نویسنده در این قسمت از این بخش، درباره موضع آنان درباره ارکان اسلام خصوصاً در رساله حمزه که به نقض این ارکان پرداخته و به‎جای آن هفت ستون تکلیفی جایگزین کرده، بحث کرده است. در این قسمت، همچنین نظر کلی آنان درباره اسلام نیز روشن می‎گردد.

# سومین مبحث اولین فصل از بخش سوم کتاب، به بیان تقسیم جامعه دروزیان می‌پردازد. محمد احمد خطیب در اینجا از تقسیمات جامعه درزی به عاقلان و جاهلان و طبقات آنان و کیفیت دخول جاهل در مسلک عاقلان صحبت می‎کند.

دومین فصل از باب سوم کتاب، به توضیح موضع دروزیان در قبال دیگر ادیان و فرقه‎ها می‌پردازد. خطیب، در این قسمت با استفاده از متون و نصوص خود آنان، از موضع آنان در قبال یهودیت، مسیحیت و طایفه نصیریه، صحبت می‎کند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39247/1/9 ر.ک: همان، ص9-10]</ref>

وی در مقدمه چاپ سوم کتاب می‎نویسد: لازم است توضیح دهم که این کتاب به یک طایفه یا شخص خاص اشاره نمی‎کند بلکه توضیح و بیانی است از حقایقی درباره اینکه یک مسلمان با چه کسانی زندگی می‎کند لذا دانستنش بر مسلمان لازم است؛ زیرا درست است که مسلمان باید با دیگران حسن معاشرت داشته باشد ولی از طرف دیگر اهمال در دین و عقیده‎اش بر او حرام است. به‎هرحال با این‎که به هموطن بودن منتسبین به طایفه درزیه طعنه نمی‎زنم اما از طرفی هم نمی‎توانم آنان را داخل در اسلام بدانم؛ و کاش بجای تهدیدات و شتائمی که پس از چاپ اول کتاب به من زدند، پاسخی درخور در توضیح حق و باطل از عقایدشان به من می‎دادند، هرچند در طریقه آنان چنین چیزی نیست.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39247/1/3 ر.ک: مقدمه چاپ سوم، ص3]</ref>