۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرح اسفار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'یا' به 'یا'
جز (جایگزینی متن - 'آیت‌الله' به 'آیت‌الله') |
جز (جایگزینی متن - 'یا' به 'یا') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
شارح در مبانی و دعاوی [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] راجع به حرکت جوهری نفس، اشکالات و ابهاماتی یافته است؛ از جـمله آنکه در حرکت واحد یک وجود سیّال در هیچ مقطعی نمیتوان مرزی مشخّص کرد؛ حال آنکه در حرکت جوهری نفس، [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] خود چنین اظهار میدارد که نفس در یک مرحله در مرز میان مـادیت و تـجرّد قرار دارد. این دقیقاً به معنی مرزبندی میان دو مرحله است که وحدت حرکت را منتفی میسازد؛ زیرا در حرکت واحد وجود، مرز مشخص بیمعنی است. بـنابراین، حـدوث نفس در یک مقطع مشخص و پیـوند یـافتن آن با مادّه، نشانه آن است که در ماده مزبور سنخ کمال جدیدی حادث شده، نه آنکه همان مادّه در مراتب تکاملی خود به این مرتبه از کمال دسـت یـافته باشد<ref>ر.ک: ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، ص91</ref>. | شارح در مبانی و دعاوی [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] راجع به حرکت جوهری نفس، اشکالات و ابهاماتی یافته است؛ از جـمله آنکه در حرکت واحد یک وجود سیّال در هیچ مقطعی نمیتوان مرزی مشخّص کرد؛ حال آنکه در حرکت جوهری نفس، [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] خود چنین اظهار میدارد که نفس در یک مرحله در مرز میان مـادیت و تـجرّد قرار دارد. این دقیقاً به معنی مرزبندی میان دو مرحله است که وحدت حرکت را منتفی میسازد؛ زیرا در حرکت واحد وجود، مرز مشخص بیمعنی است. بـنابراین، حـدوث نفس در یک مقطع مشخص و پیـوند یـافتن آن با مادّه، نشانه آن است که در ماده مزبور سنخ کمال جدیدی حادث شده، نه آنکه همان مادّه در مراتب تکاملی خود به این مرتبه از کمال دسـت یـافته باشد<ref>ر.ک: ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، ص91</ref>. | ||
طـبق تـقریر شارح، خطوط کلی نظر [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] در باب حقیقت نفس و آغاز و انجام آن بهصورت زیر است: «نفوس ناطقه پیش از ظهور در عالم طبیعت به وصف بساطت و وحدت در عالم عقول و متحد بـا مـبدأ مجرد فاعلی خود موجودند و طرفداران قدم نفس در میان حکیمان پیشین چیزی بیش از این معنی در نظر نداشتهاند. پس از حصول استعداد تامّ در ابدان، نفوس جزئیه بهمثابه صور جسمانی و طبعی از مبادی عالیه افـاضه گـردیده، در عالم طـبیعت موجودی جسمانی است و یا به دیگر سخن حدوثی جسمانی دارد، لیکن برخلاف سایر جسمانیّات نشئت | طـبق تـقریر شارح، خطوط کلی نظر [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] در باب حقیقت نفس و آغاز و انجام آن بهصورت زیر است: «نفوس ناطقه پیش از ظهور در عالم طبیعت به وصف بساطت و وحدت در عالم عقول و متحد بـا مـبدأ مجرد فاعلی خود موجودند و طرفداران قدم نفس در میان حکیمان پیشین چیزی بیش از این معنی در نظر نداشتهاند. پس از حصول استعداد تامّ در ابدان، نفوس جزئیه بهمثابه صور جسمانی و طبعی از مبادی عالیه افـاضه گـردیده، در عالم طـبیعت موجودی جسمانی است و یا به دیگر سخن حدوثی جسمانی دارد، لیکن برخلاف سایر جسمانیّات نشئت وجودی‌اش منحصر بـه عالم طبیعت نیست، بلکه از طریق تصرّف در بدن بهتدریج استکمال وجـود مـیآید و بـر اساس حرکت جوهر و اشتدادین خود به مرحله تجرد برزخی میرسد. پارهای از نفوس به تجرّد برزخی اکتفا نمیکنند و پس از طـیّ مـراتب کمالی نشئه مثالی به نشئه عقلی وارد میشوند و در اینجاست که نفوس متکثّر جزئی بـا عـقل فـعّال متّحد میگردند و تبدّل وجودی مییابند و نحوه وجودی آنها تجرّدی و عقلی میشود». آنگاه شارح اظهار نظر میکند که ابهامها و شبهههای متعددی در باب آرای [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] در بـاب نفس به ذهن مـیرسد کـه ظاهراً کتاب اسفار از حلّ و رفع آن قاصر است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
فهرست مطالب هر جلد در ابتدای آن ذکر شده است. تعلیقات فارسی به قلم محقق اثر و تعلیقات عربی بر متن اسفار، که بهصورت پانوشت طبع شدهاند، از شارح است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ج1، ص37</ref>. | فهرست مطالب هر جلد در ابتدای آن ذکر شده است. تعلیقات فارسی به قلم محقق اثر و تعلیقات عربی بر متن اسفار، که بهصورت پانوشت طبع شدهاند، از شارح است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ج1، ص37</ref>. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
# گاه دیده میشود که در متون فلسفی، برخی آیات یا روایات بر مسائل فلسفی تطبیق میگردد، بدون آنکه این تطبیق با ظهور آیه یا حدیث سازگار باشد. در مجموعه حاضر از انجام چنین تطبیقات ظنی پرهیز شده است. | # گاه دیده میشود که در متون فلسفی، برخی آیات یا روایات بر مسائل فلسفی تطبیق میگردد، بدون آنکه این تطبیق با ظهور آیه یا حدیث سازگار باشد. در مجموعه حاضر از انجام چنین تطبیقات ظنی پرهیز شده است. | ||
# در این مجموعه پارهای از مسائل اساسی که در میان مباحث علم النفس نقش کلیدی دارند، مورد نقادی قرار گرفته است که عملاً به فعال شدن ذهن خوانندگان مدد میرساند. | # در این مجموعه پارهای از مسائل اساسی که در میان مباحث علم النفس نقش کلیدی دارند، مورد نقادی قرار گرفته است که عملاً به فعال شدن ذهن خوانندگان مدد میرساند. | ||
# سعی شده که مطالب شرح، در عین انسجام درونی و سیر منطقی | # سعی شده که مطالب شرح، در عین انسجام درونی و سیر منطقی حتی‌المقدور، با عبارات کتاب و سیر آن مطابقت داشته باشد؛ تا آنجا که حتی مثالهای مذکور در متن بهنوعی در ضمن شرح گنجانده شده است. | ||
# ازآنجاکه بخش قابل توجهی از مباحث نفس اسفار ربط وثیقی با سخنان [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]] در شفا و عبارات [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] در «المباحث المشرقية» دارد، سعی شده که در پانوشتها سیر بحث در دو کتاب یادشده دنبال شود و در برخی موارد نیز به اختلافات پیشآمده در نقل عبارات و مطالب، اشاره شده است. افزون بر این، برخی از دیگر مآخذ صدرا نیز، بهحسب مورد، در پانوشتها گوشزد شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ج8، ص22-21</ref>. | # ازآنجاکه بخش قابل توجهی از مباحث نفس اسفار ربط وثیقی با سخنان [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]] در شفا و عبارات [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] در «المباحث المشرقية» دارد، سعی شده که در پانوشتها سیر بحث در دو کتاب یادشده دنبال شود و در برخی موارد نیز به اختلافات پیشآمده در نقل عبارات و مطالب، اشاره شده است. افزون بر این، برخی از دیگر مآخذ صدرا نیز، بهحسب مورد، در پانوشتها گوشزد شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ج8، ص22-21</ref>. | ||