الرسائل السبعة في العقائد و معه رسالة ذم التأويل: تفاوت میان نسخه‌ها

در ابتدای این اثر چنین آمده است: ابوحنیفه درباره مرتکب گناه کبیره می‎گوید: «لا نكفر أحدا بذنب و لا ننفي أحدا من الإيمان» (هیچ‎کس را به سبب ارتکاب گناه تکفیر نمی‎کنیم و هیچ‎کس را از ایمان برکنار نمی‎دانیم).

شارح در این‎باره می‎گوید: در این مسئله اختلاف وجود دارد. خوارج معتقد به کافر شدن مرتکب گناه کبیره و زایل شدن ایمان از او هستند. مرجئه معتقدند که همان ‎طور که طاعت نفعی برای کافر ندارد، گناه نیز ضرری به مؤمن وارد نمی‎کند. قدریه و معتزله در این‎باره می‎گویند: مرتکب گناه از ایمان خارج شده، لکن داخل در کفر نمی‎شود، بلکه بین ایمان و کفر سرگردان است، تا اینکه توبه کند و به خدا برگردد و در گروه مؤمنین قرار گیرد؛ درصورتی‎که قبل از توبه کردن از دنیا برود، به جرگه کافران پیوسته است و جهنم مأوای اوست.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/7 ر.ک: متن کتاب، ص7]</ref><ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/8 ر.ک: متن کتاب، ص8]</ref>

او درباره قرآن نیز می‎گوید: اقرار می‎کنم که قرآن کریم که کلام خداوند است، مخلوق نیست. شارح، علاوه بر قرآن، صفات خداوند را قدیم و ازلی می‎داند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/108 ر.ک: همان، ص108]</ref>.

ایشان گاه در مسائل فروع دین نیز اعتقاد خود را بیان می‎کند و می‎گوید: مسح بر روی خفین برای مقیم یک روز و یک شب و برای مسافر سه روز و سه شب واجب است. شارح می‎نویسد: مقصود این است که اعتقاد به جواز آن واجب می‎باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/116 ر.ک: همان، ص116]</ref>.

[[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] در این اثر، مجموعه عقاید خویش را عرضه می‎کند و نسبت به آراء و عقاید برخی از مذاهب فکری مخالف خویش واکنش نشان داده و آن‎ها را رد می‎نماید.

محمد عنایت علی حیدرآبادی، بر «كتاب الإبانة عن أصول الديانة»، تألیف [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]] (260-324) دو ملحق درباره مخلوق نبودن قرآن نوشته است. او در ابتدای ملحق اول می‎نویسد که با رجوع به ابتدای کتاب ابانه اشعری می‎بینیم ایشان در جواب اهل انحراف و بدعت می‎گوید: شما همچون مشرکین هستید که معتقد به خلقت قرآن هستید و در قرآن به آن اشاره شده: '''إن هذا إلا قول البشر''' (مدثر: 25). سپس می‎گوید: در واقع این قول اشعری در نهایت بدگویی و مذمت معتقدین به مخلوق بودن قرآن است. محمد عنایت علی معتقد است که اشعری در ادامه به مخلوق نبودن قرآن اقرار و گمراهی معتقدین به مخلوق بودن قرآن را ثابت می‎کند و می‎گوید: اشعری کتابش را به‎صورت باب‎باب ذکر می‎کند و هر باب را در ادامه باب قبلی‎اش می‎آورد. اشعری روایاتی در لابه‎لای مطالب کتابش بیان می‎کند و نسبت به راویان آنها سکوت اختیار می‎کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/250 ر.ک: همان، ص250]</ref><ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/251 ر.ک: همان، 251]</ref>

نویسنده در ابتدا مخاطب خویش را به رجوع به مذهب صحابه و سلف دعوت می‎کند و سپس می‎گوید: دلیل اینکه من شما را دعوت به عقاید و مذهب سلف می‎کنم، این است که آنان کسانی هستند که قرآن و اخبار پیامبر(ص) را برای ما نقل نموده‎اند و هیچ شکی در گفتارشان نیست. آنان کسانی هستند که صفات خداوند را تفسیر و تأویل نکرده و آن صفات را به صفات مخلوقین تشبیه ننموده‎اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/345 ر.ک: همان، ص345]</ref>. ایشان در تأیید گفته خویش، شواهدی تاریخی را ذکر می‎کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29088/1/345 ر.ک: همان، ص345-353]</ref>.