الحیاة الخالدة أو الحیاة الأخری: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان‌های دیگر =

[[مطهري، مرتضي]] (نويسنده)

| کتابخانۀ دیجیتال نور =33993

'''الحیاة الخالدة أو الحیاة الأخری''' برگردان عربی «زندگی جاوید یا حیات اخروی» [[مطهری، مرتضی|مرتضی مطهری]] (متوفی 1358ش) به قلم [[آذرشب، محمدعلی|محمدعلی آذرشب]] است.

کتاب مشتمل بر چهار عنوان اصلی است: معاد از ارکان جهان‎بینی اسلامی، ماهیت مرگ، زندگی پس از مرگ و استدلال‎های قرآن. در ذیل هر یک از این عناوین مباحث مرتبط طرح شده است.

یکی از اصول جهان‎بینی اسلامی که از ارکان ایمانی و اعتقادی دین اسلام است، اصل ایمان به زندگی جاوید و حیات اخروی است. ایمان به عالم آخرت شرط مسلمانی است؛ یعنی اگر این ایمان را از دست بدهد و انکار کند از زمره مسلمانان خارج است.

پیامبران الهی –بدون استثناء- پس از اصل توحید، مهم‎ترین اصلی که مردم را به آن متذکر کرده‎اند و ایمان به آن را از مردم خواسته‎اند، همین اصل است که در اصطلاح متکلمان اسلامی به نام «اصل معاد» معروف شده است.

در قرآن کریم به صدها آیه برمی‎خوریم که به نحوی از انحاء درباره عالم پس از مرگ و روز قیامت و کیفیت حشر اموات و میزان و حساب و ضبط اعمال و بهشت و جهنم و جاودانگی عالم آخرت و سایر مسائلی که به عالم پس از مرگ مربوط می‎شود بحث کرده است، ولی در دوازده آیه رسماً پس از ایمان به خدا از «ایمان به روز آخر» یاد کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/5 ر.ک: متن کتاب، ص5]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/501 مطهری، مرتضی، ص501]</ref>‏.

قرآن کریم‎ در‎ مورد عالم قیامت تعبیرات مختلفی دارد و هر‎ تعبیری‎ بابی‎ از معرفت است- یکی از آن‎ها «الیوم‎ الآخر» است. قرآن کریم با این تعبیر دو نکته را برای ما یادآوری می‎کند‎:

الف‎: اینکه حیات انسان بلکه دوره‎ جهان‎ مجموعاً به‎ دو‎ دوره‎ که هر دوره را به‎عنوان‎ یک‎ روز باید شناخت تقسیم می‎شود که یک روز و دوره اول و ابتداست و پایان‎ می‎پذیرد‎ که دوره دنیاست و دیگر روز و دوره‎ای‎ که آخر است و پایان‎ناپذیر‎ است‎ که دوره آخرت است و از‎ تعبیرات‎ دیگر قرآن درباره حیات دنیوی «اولی» و برای حیات اخروی «آخرت» است. «وَ إِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَ الْأُولَى» ﴿ليل‏، 13﴾. «وَ لَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَکَ مِنَ الْأُولَى» ﴿ضحى‏، 4﴾.

ب. دیگر اینکه‎ ما‎ هم‎اکنون از آغاز آفرینش تا این زمان در دوره اول هستیم و به دوره‎ دوم‎ نرسیده‎ایم و آن از ما پنهان است‎ و آخرت‎ بستگی به‎ عمل‎های‎ ما‎ در این دنیا دارد‎ و هرکاری اینجا انجام می‎دهیم نابود شدنی نیست، بلکه در دوره دوم به‎حساب آن‎ها رسیدگی‎ می‎شود‎ و سعادت ما به آن بستگی دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/6 ر.ک: همان، ص6]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/502 همان، ص502]</ref>‏.

نویسنده اولین منبع و منشأ ایمان به زندگی جاوید و حیات اخروی را وحی الهی دانسته است که به‎وسیله پیامبران به بشر ابلاغ شده است؛ اگرچه یک عده راه‎های دیگر –و لااقل قرائن و علائم دیگر- نیز برای اعتقاد و ایمان به معاد وجود دارد که نتیجه تلاش‎های فکری و عقلی و علمی خود بشر است. این موارد را می‎توان تأییدی برای صحت سخن پیامبران در امر معاد و عالم آخرت شمرد. این راه‎ها عبارتند از: راه شناخت خدا، راه شناخت جهان و راه شناخت روح و نفس انسان. توضیح این مباحث به آخرین بحث کتاب «استدلال‎های قرآن» موکول شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/6 ر.ک: همان، ص7-6]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/503 همان، ص503-502]</ref>‏.

پاسخ به چیستی مرگ دومین مبحث کتاب را تشکیل داده است. این موضوع با توجه به آیات قرآن بررسی شده است. قرآن کریم پاسخ ویژه‎ای با تعبیر خاصی درباره ماهیت مرگ دارد. قرآن در این مورد کلمه «توفی» را به کار برده و مرگ را «توفی» خوانده است. توفی و استیفاء هر دو از یک ماده و به معنای چیزی را کما و تمام و بدون کم‎وکاست گرفتن است. چنین استنباط می‎شود که مرگ از نظر قرآن تحویل گرفتن است؛ یعنی انسان به هنگام مرگ، به تمام شخصیت و واقعیتش در تحویل مأموران الهی قرار می‎گیرد و آنان انسان را دریافت می‎کنند. با این تعبیر دیگر مرگ نیستی و نابودی و فنا نیست، انتقال از عالمی به عالم دیگر است. آنچه شخصیت واقعی انسان را تشکیل می‎دهد و «من» واقعی او محسوب می‎شود، همان است که در قرآن از آن به «نفس» و احیاناً به روح تعبیر شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/8 ر.ک: همان، ص9-8]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/505 همان، ص506-505]</ref>‏.

زندگی پس از مرگ به دو مرحله برزخ و قیامت تقسیم می‎شود. عالم برزخ همانند دنیا پایان می‎پذیرد ولی عالم قیامت کبری به‎هیچ‎وجه پایان نمی‎پذیرد. انسان در فاصله مرگ و قیامت از نوعی حیات برخوردار است و در آن حال شدیداً احساس می‎کند، گفت و شنود دارد، لذت و رنج و سرور و اندوه دارد و بالاخره از نوعی زندگانی سعادت‎آمیز [یا شقاوت آلود] برخوردار است. در حدود 15 آیه از قرآن کریم به نحوی از انحاء یک جریان حیاتی را یاد کرده که می‎رساند انسان در فاصله بین مرگ و قیامت از یک حیات کامل برخوردار است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/14 ر.ک: همان، ص14]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/514 همان، ص515-514]</ref>‏.

قرآن کریم که ما را از حادثه بزرگ قیامت آگاه کرده است. ظهور این حادثه بزرگ را مقارن با خاموش شدن ستارگان، بی فروغ شدن خورشید، خشک شدن دریاها و... و دگرگونی‎ها و انقلابات عظیم و بی‎مانند بیان کرده است. مطابق آنچه از قرآن کریم استفاده می‎شود تمامی عالم به‎سوی انهدام و خرابی می‎رود و همه‎چیز نابود می‎شود و بار دیگر جهان نوسازی می‎شود و تولدی دیگر می‎یابد و با قوانین و نظامات دیگر که با قوانین و نظامات فعلی جهان تفاوت‎های اساسی دارد، ادامه می‎یابد و برای همیشه باقی می‎ماند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/18 ر.ک: همان، ص18]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/519 همان، ص519]</ref>‏.

یکی از موضوعات بسیار مهم و اساسی پیوستگی و رابطه این جهان و زندگی آن جهان است. بذر آن حیات در این حیات به دست خود انسان کاشته می‎شود و سرنوشت آن حیات در این حیات به‎وسیله خود انسان تعین می‎گردد. رسول خدا(ص) در تعبیر جالب خود فرمود: «دنیا کشتگاه آخرت است». هر تخم بدی یا نیکی در دنیا بکارید در آخرت برداشت خواهید کرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/19 ر.ک: همان، ص19]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/520 همان، ص520]</ref>‏.

تجسم اعمال از مسائل کلامی مورد اختلاف مذاهب اسلامی است. از قرآن کریم و اخبار و روایات پیشوایان دینی چنین استنباط می‎شود که اعمال و آثار انسان به نحوی ضبط و نگهداری می‎شود و از بین نمی‎رود و انسان در نشئه قیامت تمام اعمال و آثار گذشته خود را «مصور» و «مجسم» می‎بیند و مشاهده می‎کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/19 ر.ک: همان، ص19]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/521 همان، ص521]</ref>‏.

براهین قرآن مجموعه از جواب‎ها بر منکرین قیامت است که به سه قسم تقسیم شده است: تبیین امکان قیامت، ذکر نمونه‎هایی از زندگی دنیا شبیه بعث و نشور، آیات ضروری بودن قیامت<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/24 ر.ک: همان، ص24]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/525 همان، ص525]</ref>‏.

نویسنده مباحث کتاب را با توضیح دو اصل عدل الهی و حکمت الهی به اتمام می‎رساند چراکه این عدل و حکمت الهی حیات جاویدان را ایجاب می‎کند. در رابطه با عدل چنین می‎خوانیم: «جهان دیگر باید باشد که نیکوکاران پاداش کامل نیکوکاری خود را دریافت کنند و بدکاران کیفر کار بد خود را، وگرنه برخلاف عدل الهی است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/32 ر.ک: همان، ص32]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/534 همان، ص534]</ref>‏.

[[آذرشب، محمدعلی|آذرشب]] در مطلع کتاب چنین نوشته است: «این کتاب از جمله کتبی است که [[مطهری، مرتضی|استاد مطهری(ره)]] آن را تنقیح و تصحیح نکرده است. در چاپ فارسی نواقص و ایرادات برطرف شد. من نیز کوشش کردم که نواقص را تا حد امکان اصلاح کنم و سیاق عبارات را منظم کنم تا به فهم و تبویب نزدیک‎تر شود». با توجه به این عبارت مترجم مشخص می‎شود که در عبارات نویسنده دخل و تصرف‎هایی صورت گرفته است؛ به‎عنوان نمونه در ابتدای کتاب عبارت «یکی از اصول جهان‎بینی اسلامی که از ارکان ایمانی و اعتقادی دین اسلام است، اصل ایمان به زندگی جاوید و حیات اخروی است. ایمان به عالم آخرت شرط مسلمانی است؛ یعنی اگر کسی این ایمان را از دست بدهد و انکار کند از زمره مسلمانان خارج است» مختصر و مفید چنین ترجمه شده است: «الایمان بالحیاة الخالدة و الحیاة الاخرویة واحد من اصول التصور الاسلامی و من ارکان الایمان و الاعتقاد فی الاسلام و لا یکون الانسان مسلماً ما لم یحمل مثل هذا الایمان»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/5 ر.ک: همان، ص5]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/501 همان، ص501]</ref>‏.

همچنین در ابتدای عنوان «الحیاة بعد الموت (زندگی پس از مرگ)» در متن فارسی با طرح سؤال در یک پاراگراف آغاز شده است؛ اما در ترجمه عربی ضرورتی در ذکر آن پاراگراف دیده نشده است. متن با این عبارت آغاز شده «الانسان بعد الموت لا یدخل عالم القیامة الکبری مباشرة کما تدل علی ذلک نصوص الکتاب و السنة المتواترة» که ترجمه‎ای فصیح و موجز از این عبارت است: «مطابق آنچه از نصوص قرآن کریم و اخبار و روایات متواتر و غیرقابل‎انکاری که از رسول اکرم و ائمه اطهار رسیده است استفاده می‎شود، هیچ‎کس بلافاصله پس از مرگ وارد عالم قیامت کبری نمی‎شود»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/13 ر.ک: همان، ص13]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/513 همان، ص513]</ref>‏.

مترجم همچنین برخی مطالب کتاب را تکمیل کرده است؛ به‎عنوان نمونه در بحث تجسم اعمال نویسنده تنها یک حدیث را ذکر کرده و بحث ناتمام مانده است؛ لذا مترجم با مراجعه به بحارالانوار علامه مجلسی پنج حدیث را متذکر شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33993/1/20 ر.ک: همان، ص22-20]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38162/1/522 همان، ص522]</ref>‏.

<references />

# مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، جلد 2، تهران، انتشارات صدرا، چاپ هفتم، فروردین 1377.

== وابسته‌ها ==

[[رده: مرداد(98)]]

 

[[رده:25 تیر الی 24 مرداد (98)]]