پرش به محتوا

زاهدی قمی، ابوالفضل: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۸۶۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۰: خط ۴۰:


==ولادت==
==ولادت==
وی در نیمه شعبان سال 1309ق، در شهر قم به دنیا آمد<ref>ر.ک: محمدی اشتهاردی، محمد</ref>.
وی در نیمه شعبان سال 1309ق، در شهر قم به دنیا آمد<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: محمدی اشتهاردی، محمد]</ref>.


==والدین==
==والدین==
پدرش آیت‌الله حاج ملا محمود، از علما و وعاظ والامقام قم و مادرش از سادات رضوی، نوه مرحوم سید عبدالباقی رضوی از خادمان حرم کریمه اهل‌بیت(ع) بود و در عصر خود احترام و موقعیت خاصی در میان مردم داشت<ref>ر.ک: همان</ref>.
پدرش آیت‌الله حاج ملا محمود، از علما و وعاظ والامقام قم و مادرش از سادات رضوی، نوه مرحوم سید عبدالباقی رضوی از خادمان حرم کریمه اهل‌بیت(ع) بود و در عصر خود احترام و موقعیت خاصی در میان مردم داشت<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


==تحصیلات و استادان==
==تحصیلات و استادان==
او برای تحصیل علم، نخست طبق معمول آن زمان، به مکتب‌خانه رفت، سپس آماده شد تا به تحصیل دروس حوزوی بپردازد. مقدمات و سطوح را در محضر درس علامه میرزا سید محمد برقعی فراگرفت. دو نفر دیگر از اساتید درس سطح و خارج او عبارتند از آیات عظام میرزا محمد ارباب (متوفی 1341ق) و سید صادق قمی (متوفی 1338ق)<ref>ر.ک: همان</ref>.
او برای تحصیل علم، نخست طبق معمول آن زمان، به مکتب‌خانه رفت، سپس آماده شد تا به تحصیل دروس حوزوی بپردازد. مقدمات و سطوح را در محضر درس علامه میرزا سید محمد برقعی فراگرفت. دو نفر دیگر از اساتید درس سطح و خارج او عبارتند از آیات عظام میرزا محمد ارباب (متوفی 1341ق) و سید صادق قمی (متوفی 1338ق)<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


وی درس فلسفه و حکمت (منظومه سبزواری و...) را در محضر آیت‌الله میرزا علی‌کبر مدرس یزدی خواند. پس از پیمودن سطوح عالیه، حدود ده سال در درس خارج آیت‌الله ابوالقاسم کبیر قمی شرکت کرد<ref>ر.ک: همان</ref>.
وی درس فلسفه و حکمت (منظومه سبزواری و...) را در محضر آیت‌الله میرزا علی‌کبر مدرس یزدی خواند. پس از پیمودن سطوح عالیه، حدود ده سال در درس خارج آیت‌الله ابوالقاسم کبیر قمی شرکت کرد<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


وی در سال 1336 و 1339ق، دو بار به اراک مسافرت کرد. در حوزه علمیه اراک که تحت نظر [[حائری یزدی، عبدالکریم|آیت‌الله عبدالکریم حائری]] (متوفی 1335ق) اداره می‌شد، دو سال به تدریس و ادامه تحصیل پرداخت. وی در این حوزه، از اصحاب [[حائری یزدی، عبدالکریم|آیت‌الله حائری]] بشمار می‌آمد و زمانی که [[حائری یزدی، عبدالکریم|حاج شیخ عبدالکریم]] به قم هجرت و حوزه علمیه را تأسیس کرد، وی در کنار آیات عظام: [[گلپایگانی، محمدرضا|گلپایگانی]]، [[مرعشی، شهاب‌الدین|مرعشی نجفی]]، [[موسوی خوانساری، احمد|سید احمد خوانساری]]، [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی]]، حسن فرید و... در محضر درس ایشان شرکت کرد و از شاگردان برجسته ایشان شد<ref>ر.ک: همان</ref>.
وی در سال 1336 و 1339ق، دو بار به اراک مسافرت کرد. در حوزه علمیه اراک که تحت نظر [[حائری یزدی، عبدالکریم|آیت‌الله عبدالکریم حائری]] (متوفی 1335ق) اداره می‌شد، دو سال به تدریس و ادامه تحصیل پرداخت. وی در این حوزه، از اصحاب [[حائری یزدی، عبدالکریم|آیت‌الله حائری]] بشمار می‌آمد و زمانی که [[حائری یزدی، عبدالکریم|حاج شیخ عبدالکریم]] به قم هجرت و حوزه علمیه را تأسیس کرد، وی در کنار آیات عظام: [[گلپایگانی، محمدرضا|گلپایگانی]]، [[مرعشی، شهاب‌الدین|مرعشی نجفی]]، [[موسوی خوانساری، احمد|سید احمد خوانساری]]، [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی]]، حسن فرید و... در محضر درس ایشان شرکت کرد و از شاگردان برجسته ایشان شد<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


==احاطه بر علوم مختلف==
==احاطه بر علوم مختلف==
ایشان در همه فنون و علوم اسلامی، استاد بود و از اساتید مختلفی که استوانه‌های عظیم علم، در عصر خود بودند، بهره قابل توجهی برد. او علاوه بر فقه و اصول، بر زبان انگلیسی تسلط داشت و زبان عبری را نیز از یک نفر یهودی که به‌وسیله ایشان مسلمان شده بود، آموخت. وی گذشته از بحث و رد و ایراد استدلالی در ادیان، به تاریخ و جغرافیای ادیان گوناگون آشنا بود. ازاین‌رو بعضی از بزرگان، حتی بعضی از مراجع در این زمینه از ایشان استفاده می‌کردند. به همین دلیل از افراد نادری بود که در حوزه علمیه قم برای بحث علمی با صاحبان ادیان انتخاب می‌شد؛ زیرا به‌خوبی می‌توانست به پرسش‌های آنها پاسخ دهد<ref>ر.ک: همان</ref>.
ایشان در همه فنون و علوم اسلامی، استاد بود و از اساتید مختلفی که استوانه‌های عظیم علم، در عصر خود بودند، بهره قابل توجهی برد. او علاوه بر فقه و اصول، بر زبان انگلیسی تسلط داشت و زبان عبری را نیز از یک نفر یهودی که به‌وسیله ایشان مسلمان شده بود، آموخت. وی گذشته از بحث و رد و ایراد استدلالی در ادیان، به تاریخ و جغرافیای ادیان گوناگون آشنا بود. ازاین‌رو بعضی از بزرگان، حتی بعضی از مراجع در این زمینه از ایشان استفاده می‌کردند. به همین دلیل از افراد نادری بود که در حوزه علمیه قم برای بحث علمی با صاحبان ادیان انتخاب می‌شد؛ زیرا به‌خوبی می‌توانست به پرسش‌های آنها پاسخ دهد<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


علمای بزرگ و مراجع تقلید برای نظریات ایشان از جمله نظریات فقهی‌اش احترام خاصی قائل بودند. [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی(ره)]] ایشان را «شیخ‌الطایفه» می‌خواند و در بعضی از مباحث، نظر ایشان را محترم می‌شمرد<ref>ر.ک: همان</ref>.
علمای بزرگ و مراجع تقلید برای نظریات ایشان از جمله نظریات فقهی‌اش احترام خاصی قائل بودند. [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی(ره)]] ایشان را «شیخ‌الطایفه» می‌خواند و در بعضی از مباحث، نظر ایشان را محترم می‌شمرد<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


از ویژگی‌های ایشان به گفته خودشان، این بود که همه کتاب‌هایی را که در خانه داشت، به‌طور کامل مطالعه و نکات جالب را فیش‌برداری می‌کرد. او واقعاً اهل تحقیق و مطالعه بود؛ مثلاً کتاب چند جلدی «[[أسد الغابة في معرفة الصحابة|اُسد الغابة]]»، «[[تاریخ بغداد|تاریخ خطیب بغدادی]]» و «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الأنوار]]» را از اول تا آخر مطالعه و نکات آن‌ها را در یادداشت‌های خود ثبت کرد. ازاین‌رو بر علوم مختلف احاطه داشت و بر مطالب مختلف اسلامی و تاریخی مسلط بود. ایشان در مدتی که در تهران در مسجد جامع و... مشغول درس و بحث و تدریس تفسیر و تاریخ ادیان بود، از هر نظر موقعیت عالی به دست آورد؛ لذا [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی(ره)]] ایشان را به قم عودت داد. وی در مدرسه فیضیه و مسجد امام، جلسات متعدد درس خارج فقه، اصول و تفسیر داشت و حوزویان را از انوار علوم مختلف، بهره‌مند می‌ساخت. در این دوران شاگردان برجسته‌ای تربیت کرد؛ افراد فرزانه‌ای مانند: سید شاه‌آبادی و برادران معروف به اخوان مرعشی (آیت‌الله سید مهدی و سید کاظم مرعشی) از شاگردان او بودند<ref>ر.ک: همان</ref>.
از ویژگی‌های ایشان به گفته خودشان، این بود که همه کتاب‌هایی را که در خانه داشت، به‌طور کامل مطالعه و نکات جالب را فیش‌برداری می‌کرد. او واقعاً اهل تحقیق و مطالعه بود؛ مثلاً کتاب چند جلدی «[[أسد الغابة في معرفة الصحابة|اُسد الغابة]]»، «[[تاریخ بغداد|تاریخ خطیب بغدادی]]» و «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الأنوار]]» را از اول تا آخر مطالعه و نکات آن‌ها را در یادداشت‌های خود ثبت کرد. ازاین‌رو بر علوم مختلف احاطه داشت و بر مطالب مختلف اسلامی و تاریخی مسلط بود. ایشان در مدتی که در تهران در مسجد جامع و... مشغول درس و بحث و تدریس تفسیر و تاریخ ادیان بود، از هر نظر موقعیت عالی به دست آورد؛ لذا [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی(ره)]] ایشان را به قم عودت داد. وی در مدرسه فیضیه و مسجد امام، جلسات متعدد درس خارج فقه، اصول و تفسیر داشت و حوزویان را از انوار علوم مختلف، بهره‌مند می‌ساخت. در این دوران شاگردان برجسته‌ای تربیت کرد؛ افراد فرزانه‌ای مانند: سید شاه‌آبادی و برادران معروف به اخوان مرعشی (آیت‌الله سید مهدی و سید کاظم مرعشی) از شاگردان او بودند<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


==وفات==
==وفات==
وی در شب 12 فروردین 1357ش، دار فانی را وداع گفت<ref>ر.ک: همان</ref>.
وی در شب 12 فروردین 1357ش، دار فانی را وداع گفت<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


==تألیفات و آثار==
==تألیفات و آثار==
خط ۷۳: خط ۷۳:
# أقسام الدّين (در علم فقه)؛
# أقسام الدّين (در علم فقه)؛
# بخشی از حواشی بر جواهر الكلام، کتاب مهم فقهی استدلالی تألیف صاحب جواهر؛
# بخشی از حواشی بر جواهر الكلام، کتاب مهم فقهی استدلالی تألیف صاحب جواهر؛
و...<ref>ر.ک: همان</ref>.
و...<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


یکی از کتاب‌های ایشان «رسالة الضرر» در مورد «قاعده لاضرر» یکی از قواعد فقهی است. ایشان با تحقیقات و تتبع در روایات لاضرر، تعداد آنها را، که معمولاً مراجع تقلید نوزده روایت در دسترس داشتند، به 38 روایت و سپس به 45 روایت رساند. جالب اینکه امام(ره) مجموعه این روایات را برای مطالعه و تحقیق از آقازاده ایشان گرفت. این رساله بیانگر وسعت تسلط و احاطه ایشان بر احادیث و متون فقهی بود که با بحث در مورد رجال روایات، هر جا که صاحب جواهر الكلام(ره) به قاعده لاضرر تمسک کرده، آن را نیز ذکر کرده است. کوتاه سخن آنکه تحقیقات ایشان نشان می‌داد محققی نحریر و فقیهی بااستعداد سرشار و حافظه کم‌نظیر است. از جمله کارهای علمی او این بود که کتاب «وسائل الشيعة» را، از آغاز تا پایان، مورد بررسی قرار داد و مطالب و متن حذف‌شده احادیث آن را با ذکر مدارک مشخص کرد. بر اهل اطلاع روشن است که چنین کار فنی نیاز به احاطه بسیار دارد و از هرکسی ساخته نیست. خلاصه ایشان جامع معقول و منقول بود؛ چنان‌که این جامعیت از گفتار او در بحث، درس، موعظه، تفسیر، نصیحت و محاورات خصوصی‌اش به‌طور کامل مشاهده می‌شد<ref>ر.ک: همان</ref>.
یکی از کتاب‌های ایشان «رسالة الضرر» در مورد «قاعده لاضرر» یکی از قواعد فقهی است. ایشان با تحقیقات و تتبع در روایات لاضرر، تعداد آنها را، که معمولاً مراجع تقلید نوزده روایت در دسترس داشتند، به 38 روایت و سپس به 45 روایت رساند. جالب اینکه امام(ره) مجموعه این روایات را برای مطالعه و تحقیق از آقازاده ایشان گرفت. این رساله بیانگر وسعت تسلط و احاطه ایشان بر احادیث و متون فقهی بود که با بحث در مورد رجال روایات، هر جا که صاحب جواهر الكلام(ره) به قاعده لاضرر تمسک کرده، آن را نیز ذکر کرده است. کوتاه سخن آنکه تحقیقات ایشان نشان می‌داد محققی نحریر و فقیهی بااستعداد سرشار و حافظه کم‌نظیر است. از جمله کارهای علمی او این بود که کتاب «وسائل الشيعة» را، از آغاز تا پایان، مورد بررسی قرار داد و مطالب و متن حذف‌شده احادیث آن را با ذکر مدارک مشخص کرد. بر اهل اطلاع روشن است که چنین کار فنی نیاز به احاطه بسیار دارد و از هرکسی ساخته نیست. خلاصه ایشان جامع معقول و منقول بود؛ چنان‌که این جامعیت از گفتار او در بحث، درس، موعظه، تفسیر، نصیحت و محاورات خصوصی‌اش به‌طور کامل مشاهده می‌شد<ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 ر.ک: همان]</ref>.


==پانویس ==
==پانویس ==
خط ۸۱: خط ۸۱:


==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
محمدی اشتهاردی، محمد، «علما و بزرگان/ زاهدی، حاج میرزا ابوالفضل»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، به آدرس اینترنتی:
[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84 محمدی اشتهاردی، محمد، «علما و بزرگان/ زاهدی، حاج میرزا ابوالفضل»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه]،
 
https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/4383/%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84


==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
خط ۹۱: خط ۸۹:


[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:قربانی-باقی زاده]]
[[رده: تیر(98)]]
[[رده:25 اردیبهشت الی 24 خرداد(98)]]
[[رده:25 اردیبهشت الی 24 خرداد(98)]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش