الرد علی المنطقيين: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

در مقام چهارم مطرح می‎شود که قیاس مفید علم به تصدیقات است که [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] نیز آن را قبول دارد.<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>

اگر جزئی را اساس کلی بدانیم، پس آنگاه انسان در قیاس، در واقع جزئی را با جزئی مقایسه می‎کند.<ref>ر.ک: همان، ص23-24</ref>

از موارد پیش‎گفته می‎توان نتیجه گرفت که منطق [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] گرایشات بارزی دارد که می‎توان در قالب گرایش حسی تجربی، گرایش سببی و نظریه علیت، گرایش واقعی در برهان و گرایش لفظی و شخصیت اسمی بیانشان کرد.<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>

درباره گرایش حسی تجربی وی می‎توان گفت که او معتقد است اساس بدیهیات برهان، جزئی هستند نه کلی؛ حسی تجربی هستند نه عقلی. ازاین‎رو تنها از تجربه به دست می‎آیند. اساساً قضیه کلی چیزی جز تعدادی افراد قضایای جزئیه نیست، ازاین‎رو کلی، امری ذهنی خواهد بود که اصلاً وجودی در خارج ندارد و آنچه در خارج هست صرفاً امر محسوس مجرّب است.<ref>ر.ک: همان</ref>

درباره گرایش او درباره علیت می‎توان گفت: او نظریه واضحی درباره علیت دارد که محتوایش اتفاق و اختلاف در وقوع است. در واقع ما از طریق توافق وقوع علت با معلول به آن پی می‎بریم. این توافق وقوعی عادتی را در ذهن ایجاد می‎کند که حکم کند این موارد همواره با هم واقع می‎شوند. این سخن [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] از جهتی با سخن هیوم (متوفی 1776م) مشابهت دارد.<ref>ر.ک: همان</ref>

درباره گرایش واقع‎گرایانه او در برهان نیز این مطلب را باید گفت که وی معتقد است، حقایق خارجی مستغنی از ما هستند و تابع تصورات ما نمی‎باشند بلکه تصورات ما تابع این امورند. سؤالی که اینجا به ذهن می‎آید این است که آیا تصورات ما مانند نقشی هستند که بر صفحه کاغذ سفید نگاشته می‎شوند (چنانکه جان لاک انگلیسی (متوفی 1704م) معتقد است) یا نه؟<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>

درباره گرایش لفظی او نیز این توضیح لازم است که خود وی تصریح می‎نماید که حد لفظی، اساس تصور است و در استقرار علوم به آن محتاجیم. لذا در حد به موجودات اعتنایی نمی‎شود؛ بلکه صرفاً الفاظ و اسماء مورد اعتنا هستند. نتیجه این امر این است که افراد و اسماء حقایق واقعی هستند و اجناس و انواع و ماهیت اموری ذهنی و تخیلی و حقیقت صرفاً با متعینات قوام می‎یابد.<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>

الرد علی المنطقيين برای اولین بار در چاپخانه‎ای در بومبای در سال 1368ق مطابق با 1949ق، به کوشش عبدالصمد شرف‎الدین کتبی تروِل و مقدمه دکتر سلیمان ندوی، به چاپ رسید.<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>

چاپ حاضر این کتاب، از روی تنها نسخه خطی آن در کتابخانه أصفیة در حیدرآباد دکن تصحیح شده است. این اثر در بخش کلام به شماره 219 این کتابخانه موجود است. این نسخه خطی از روی نسخه یمنی که خط برخی ائمه زیدیه هم روی آن بوده است، نوشته شده یا اینکه همان نسخه است که از یمن به هند رفته و در این کتابخانه موجود است.<ref>ر.ک: همان</ref>

در شرح عبدالصمد، این کتاب در چهار مقام و از اول تا آخر آن به‎صورت کتابت متصل نوشته شده است؛ یعنی فصل‎بندی و عنوانی نداشته است. اگر هم در برخی موارد به عنوانی برخورد کنیم از حواشی است یا ناشر آن را افزوده است. در این نسخه به صفحات کتاب داخل پرانتز در میان متن اشاره شده که ناشر آن حفظ کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص26</ref> اما نسخه حاضر، از روی همان نسخه چاپی بومبای تصحیح شده است و محقق، کارهای ذیل را روی آن انجام داده است:

بر محقق واضح شده است که حواشی کتاب از حواشی نسخه آصفیه اخذ شده و اکثرشان عناوین فرعی و تکرار بعضی از آن‎ها بوده ازاین‎رو، به خاطر جلوگیری از حشو و حفظ صورت اصلی کتاب، آن حواشی را حذف کرده است. مقصود از حواشی همان مواردی است که در کنار صفحات نوشته شده بود. سپس محقق فهرستی از مصطلحات فنی منطقی، اعلام، فرق و اماکن و موضوعات کتاب، درست کرد. همچنین با توجه به اینکه محتوای مطالب مقام رابع کتاب را متمایز از دیگر بخش‎ها می‎دانست، آن را تمییز داد یعنی سایر مباحث (سه مقام اول) را در جلد اول و مقام رابع را در جلد دوم قرار داد؛ یعنی سه مقام اول به مباحث حد و قضیه و قیاس می‎پردازند که در جلد اول این چاپ به آن اشاره می‎شود و مقام چهارم که به طرق استدلال پرداخته در جلد دوم مطرح می‎شود.<ref>ر.ک: همان، ص26-27</ref>

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]