پرش به محتوا

اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان‌های انبیاء در تفاسیر قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

لینک درون متنی
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR12876J1.jpg | عنوان =اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان‎...» ایجاد کرد)
 
(لینک درون متنی)
خط ۲۹: خط ۲۹:
}}  
}}  


''' اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان‎های انبیاء در تفاسیر قرآن '''، اثر حمید محمدقاسمی، کتابی است به زبان فارسی در یک جلد با موضوع علوم قرآنی. نویسنده در این اثر پس از بیان تعریف اسرائیلیات، تأثیر آن را در مورد داستان‎های انبیا در تفسیرهای قرآن کریم نشان داده است.
''' اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان‎های انبیاء در تفاسیر قرآن '''، اثر [[محمدقاسمي، حميد|حمید محمدقاسمی]]، کتابی است به زبان فارسی در یک جلد با موضوع علوم قرآنی. نویسنده در این اثر پس از بیان تعریف اسرائیلیات، تأثیر آن را در مورد داستان‎های انبیا در تفسیرهای قرآن کریم نشان داده است.


==ساختار==
==ساختار==
کتاب دارای مقدمه و محتوای مطالب در سه بخش (که هرکدام دارای فصولی است) و یک خاتمه است. منابع کتاب در دو دسته اصلی کتاب‎ها و مجلات ارائه شده است. در نگارش این اثر از 221 کتاب به زبان‎های فارسی و عربی (اعم از اصلی و ترجمه) از نویسندگان مسلمان (اعم از شیعه و سنی) و غیر مسلمان و 9 عنوان مجله استفاده شده است. برخی منابع این اثر پس از قرآن کریم، عبارتند از: تحقیقی در دین یهود جلال‎الدین آشتیانی، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و سبع المثاني، آلوسی؛ شرح نهج البلاغة، ابن ابی‎الحدید؛ أسد الغابة في معرفة الصحابة، عزالدین بن اثیر؛ الطبقات الكبری، ابن سعد؛ مناقب آل أبي‎طالب، ابن شهرآشوب؛ الإسرائيليات و الموضوعات في كتب التفسير، محمد بن محمد ابوشهبه؛ البدايات الأولی للإسرائيليات في الإسلام، یوسف حسنی؛ روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، سید حسین میرجلیلی (مترجم)؛ انتقال علم یونانی به عالم اسلامی، احمد آرام (مترجم) و...<ref>ر.ک: فهرست منابع کتاب، ص525-535</ref>.
کتاب دارای مقدمه و محتوای مطالب در سه بخش (که هرکدام دارای فصولی است) و یک خاتمه است. منابع کتاب در دو دسته اصلی کتاب‎ها و مجلات ارائه شده است. در نگارش این اثر از 221 کتاب به زبان‎های فارسی و عربی (اعم از اصلی و ترجمه) از نویسندگان مسلمان (اعم از شیعه و سنی) و غیر مسلمان و 9 عنوان مجله استفاده شده است. برخی منابع این اثر پس از قرآن کریم، عبارتند از: تحقیقی در دین یهود [[آشتیانی، جلال‌الدین|جلال‎الدین آشتیانی]]، [[روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و السبع المثاني|روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و سبع المثاني]]، [[آلوسی، محمود بن عبدالله|آلوسی]]؛ [[شرح نهج‌البلاغة (ابن ابي‌الحديد)|شرح نهج البلاغة، ابن ابی‎الحدید]]؛ [[أسد الغابة في معرفة الصحابة|أسد الغابة في معرفة الصحابة، عزالدین بن اثیر]]؛ [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|الطبقات الكبری، ابن سعد]]؛ [[المناقب|مناقب آل أبي‎طالب، ابن شهرآشوب]]؛ الإسرائيليات و الموضوعات في كتب التفسير، محمد بن محمد ابوشهبه؛ البدايات الأولی للإسرائيليات في الإسلام، یوسف حسنی؛ [[روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان|روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، سید حسین میرجلیلی (مترجم)]]؛ انتقال علم یونانی به عالم اسلامی، [[آرام، احمد|احمد آرام (مترجم)]] و...<ref>ر.ک: فهرست منابع کتاب، ص525-535</ref>.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
«یکی از جمله موضوع‎هایی که در حوزه فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیار مهم و قابل تأملی برخوردار است، موضوع «اسرائیلیات» است. در اصطلاح علما، «اسرائیلیات»» به افسانه‎های قدیمی گفته می‎شود که از یهودیان و مسیحیان و مانند آنها سرچشمه گرفته و احادیث و تفاسیر اسلامی را تحت تأثیر خود قرار داده است. برخی مفسران و محدثان، «اسرائیلیات» را به تمام اخبار بی‎اساسی اطلاق کرده‎اند که دشمنان اسلام - اعم از یهود و سایرین - آنها را با سوء نیت و غرض‎ورزی جعل کرده و برای فاسد کردن عقاید مسلمانان این مجعولات را وارد تفاسیر و احادیث کرده‎اند.
«یکی از جمله موضوع‎هایی که در حوزه فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیار مهم و قابل تأملی برخوردار است، موضوع «اسرائیلیات» است. در اصطلاح علما، «اسرائیلیات»» به افسانه‎های قدیمی گفته می‎شود که از یهودیان و مسیحیان و مانند آنها سرچشمه گرفته و احادیث و تفاسیر اسلامی را تحت تأثیر خود قرار داده است. برخی مفسران و محدثان، «اسرائیلیات» را به تمام اخبار بی‎اساسی اطلاق کرده‎اند که دشمنان اسلام - اعم از یهود و سایرین - آنها را با سوء نیت و غرض‎ورزی جعل کرده و برای فاسد کردن عقاید مسلمانان این مجعولات را وارد تفاسیر و احادیث کرده‎اند.
در این تحقیق پس از مباحث مقدماتی همچون تعریف اسرائیلیات و مصادر اسرائیلیات، تلاش شده تا تاریخچه مختصری از اسرائیلیات ارائه شود و آنگاه به عوامل و زمینه‎هایی که باعث نفوذ اسرائیلیات به تفاسیر شده، اشاره و در بخش سوم که مهم‎ترین و مفصل‎ترین بخش‎های این تحقیق را تشکیل می‎دهد، به جمع‎آوری و نقد و تحلیل اسرائیلیاتی پرداخته شده که در داستان‎های پیامبران الهی وارد شده است. در همین بخش نیز فصل مهمی به مقایسه ویژگی‎های داستان‎های قرآن با ویژگی‎های روایات اسرائیلی اختصاص یافته است و در خاتمه، تأثیر سوء اسرائیلیات بر فرهنگ اسلامی طرح شده و از وظیفه علمای اسلام و مفسران در قبال اسرائیلیات سخن به میان آمده است»<ref>ر.ک: اشاره، ص1</ref>.
در این تحقیق پس از مباحث مقدماتی همچون تعریف اسرائیلیات و مصادر اسرائیلیات، تلاش شده تا تاریخچه مختصری از اسرائیلیات ارائه شود و آنگاه به عوامل و زمینه‎هایی که باعث نفوذ اسرائیلیات به تفاسیر شده، اشاره و در بخش سوم که مهم‎ترین و مفصل‎ترین بخش‎های این تحقیق را تشکیل می‎دهد، به جمع‎آوری و نقد و تحلیل اسرائیلیاتی پرداخته شده که در داستان‎های پیامبران الهی وارد شده است. در همین بخش نیز فصل مهمی به مقایسه ویژگی‎های داستان‎های قرآن با ویژگی‎های روایات اسرائیلی اختصاص یافته است و در خاتمه، تأثیر سوء اسرائیلیات بر فرهنگ اسلامی طرح شده و از وظیفه علمای اسلام و مفسران در قبال اسرائیلیات سخن به میان آمده است»<ref>ر.ک: اشاره، ص1</ref>.


پس از ظهور اسلام، معاندان توان خود را به‎کار گرفتند تا شاید بتوانند مانع از پرتوافشانی خورشید مشعشع اسلام شوند. گروهی به زور متوسل شدند و چون نتیجه نگرفتند، تصمیم به مشوش نمودن چهره اسلام گرفتند. یکی از شگردهای یهودیان که ظهور و گسترش اسلام هیمنه و ابهت آنان را درهم شکسته بود، آلوده ساختن معارف دینی با اباطیل و افسانه‎های خرافی و پیرایه‎هایی بود که یا زاییده ذهن بیمارشان بود یا ریشه در کتب تحریف‎شده آنان داشت. اینان برای مسخ مفاهیم دینی و تحریف تعالیم و احکام اسلامی به القای انواع شبهات و دروغ‎پراکنی‎ها در میان مسلمانان مبادرت ورزیدند و بخش قابل توجی از مفاهیم دینی را مشوب به خرافات و مجعولات خود کردند. این قبیل مجعولات و افسانه‎های خرافی و داستان‎های ساختگی را - خواه از ناحیه یهودیان باشد یا دیگران - در اصطلاح «اسرائیلیات» می‎نامیم. گفتنی است، یهودیان بسیار زیرک‎تر و مکارتر از آن بودند که بخواهند در هیبت یهودی‎گری مبادرت به اجرای نقشه‎های شوم خود کنند؛ ازاین‎رو عالم‎نمایان یهود با درآمدن به کسوت اسلام و جا زدن خود به‎عنوان مسلمانانی مقدس‎مآب به نشر خرافات و ترهات خود در میان مسلمانان پرداختند و با حسن ظنّی که پاره‎ای از خلفا و حکام جور به آنها داشتند، بازار دروغ‎پردازی‎هایشان روزبه‎روز رونق گرفت و آنان از این فرصت مغتنم، نهایت بهره را بردند و داستان‎های ساختگی خود را به نام تفسیر قرآن میان مسلمانان پراکنده ساختند.
پس از ظهور اسلام، معاندان توان خود را به‎کار گرفتند تا شاید بتوانند مانع از پرتوافشانی خورشید مشعشع اسلام شوند. گروهی به زور متوسل شدند و چون نتیجه نگرفتند، تصمیم به مشوش نمودن چهره اسلام گرفتند. یکی از شگردهای یهودیان که ظهور و گسترش اسلام هیمنه و ابهت آنان را درهم شکسته بود، آلوده ساختن معارف دینی با اباطیل و افسانه‎های خرافی و پیرایه‎هایی بود که یا زاییده ذهن بیمارشان بود یا ریشه در کتب تحریف‎شده آنان داشت. اینان برای مسخ مفاهیم دینی و تحریف تعالیم و احکام اسلامی به القای انواع شبهات و دروغ‎پراکنی‎ها در میان مسلمانان مبادرت ورزیدند و بخش قابل توجی از مفاهیم دینی را مشوب به خرافات و مجعولات خود کردند. این قبیل مجعولات و افسانه‎های خرافی و داستان‎های ساختگی را - خواه از ناحیه یهودیان باشد یا دیگران - در اصطلاح «اسرائیلیات» می‎نامیم. گفتنی است، یهودیان بسیار زیرک‎تر و مکارتر از آن بودند که بخواهند در هیبت یهودی‎گری مبادرت به اجرای نقشه‎های شوم خود کنند؛ ازاین‎رو عالم‎نمایان یهود با درآمدن به کسوت اسلام و جا زدن خود به‎عنوان مسلمانانی مقدس‎مآب به نشر خرافات و ترهات خود در میان مسلمانان پرداختند و با حسن ظنّی که پاره‎ای از خلفا و حکام جور به آنها داشتند، بازار دروغ‎پردازی‎هایشان روزبه‎روز رونق گرفت و آنان از این فرصت مغتنم، نهایت بهره را بردند و داستان‎های ساختگی خود را به نام تفسیر قرآن میان مسلمانان پراکنده ساختند.
اسرائیلیات‎گسترها به‎همراهی سایر داستان‎سرایان درباره زندگی پیامبران افسانه‎ها ساختند. همین افسانه‎ها سینه به سینه می‎گشت تا در قرن دوم هجری با آغاز نهضت تفسیرنویسی، این داستان‎ها که به دست افراد مغرض یا ساده‎اندیش و بی‎احتیاط به حدیث تبدیل شده بود، یعنی به پیامبر اسلام(ص) یا صحابه ایشان مانند علی(ع) و ابن عباس و... نسبت داده می‎شد، به کتاب‎های تفسیری راه یافت و این کتاب‎ها را سرشار از این خرافات و داستان‎های موهوم و موهون کرد. متأسفانه این قبیل مجعولات تا این زمان نیز در میان بسیاری از تفاسیر جای گرفته و گاهی از ناحیه برخی کج‎اندیشان تلقی به قبول شده است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص1-2</ref>.
اسرائیلیات‎گسترها به‎همراهی سایر داستان‎سرایان درباره زندگی پیامبران افسانه‎ها ساختند. همین افسانه‎ها سینه به سینه می‎گشت تا در قرن دوم هجری با آغاز نهضت تفسیرنویسی، این داستان‎ها که به دست افراد مغرض یا ساده‎اندیش و بی‎احتیاط به حدیث تبدیل شده بود، یعنی به پیامبر اسلام(ص) یا صحابه ایشان مانند [[امام على(ع)|علی(ع)]] و ابن عباس و... نسبت داده می‎شد، به کتاب‎های تفسیری راه یافت و این کتاب‎ها را سرشار از این خرافات و داستان‎های موهوم و موهون کرد. متأسفانه این قبیل مجعولات تا این زمان نیز در میان بسیاری از تفاسیر جای گرفته و گاهی از ناحیه برخی کج‎اندیشان تلقی به قبول شده است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص1-2</ref>.


نویسنده در مقدمه درباره انگیزه تألیف این کتاب می‎گوید: «هرچند علما و دانشمندان اسلامی از گذشته تا حال، در جای‎جای آثار خود کوشیده‎اند تا بی‎اعتباری روایات اسرائیلی را نشان دهند و مهر بطلان بر بسیاری از خرافات و مجعولاتی که به آثار اسلامی راه یافته‎اند بنهند، اما باید گفت آثار مستقلی که به موضوع اسرائیلیات پرداخته و جوانب مختلف این موضوع - همچون بحث از عوامل و زمینه‎های نفوذ اسرائیلیات به فرهنگ اسلامی یا تأثیر ناگوار اسرائیلیات بر آثار اسلامی - ‎را بررسی کرده‎اند یا بسیار نادرند یا به دلیل یک‎سویه‎نگری‎ها و تعصبات و پیشداوری‎های مؤلفان آنها، به ریشه‎های واقعی و ابعاد گسترده این موضوع توجه شایانی نکرده‎اند. باید گفت تاکنون در آثار فارسی جز چند رساله دانشگاهی که به بررسی برخی از ابعاد این موضوع پرداخته‎اند، کتابی مستقل و جامع در این‎باره به رشته تحریر درنیامده است.
نویسنده در مقدمه درباره انگیزه تألیف این کتاب می‎گوید: «هرچند علما و دانشمندان اسلامی از گذشته تا حال، در جای‎جای آثار خود کوشیده‎اند تا بی‎اعتباری روایات اسرائیلی را نشان دهند و مهر بطلان بر بسیاری از خرافات و مجعولاتی که به آثار اسلامی راه یافته‎اند بنهند، اما باید گفت آثار مستقلی که به موضوع اسرائیلیات پرداخته و جوانب مختلف این موضوع - همچون بحث از عوامل و زمینه‎های نفوذ اسرائیلیات به فرهنگ اسلامی یا تأثیر ناگوار اسرائیلیات بر آثار اسلامی - ‎را بررسی کرده‎اند یا بسیار نادرند یا به دلیل یک‎سویه‎نگری‎ها و تعصبات و پیشداوری‎های مؤلفان آنها، به ریشه‎های واقعی و ابعاد گسترده این موضوع توجه شایانی نکرده‎اند. باید گفت تاکنون در آثار فارسی جز چند رساله دانشگاهی که به بررسی برخی از ابعاد این موضوع پرداخته‎اند، کتابی مستقل و جامع در این‎باره به رشته تحریر درنیامده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش