۶۱٬۱۸۹
ویرایش
دليل المرشدين إلی الحق اليقين: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
در فصل اول، به تعریف شیعه و تشیع در لغت و اصطلاح و نیز بررسی این واژه در قرآن و حدیث، پرداخته شده است و همچنین پیدایش این مذهب و نیز نقش شیعه در بنای تمدن اسلامی، بررسی گردیده است.<ref>متن کتاب، ص13-43</ref> | در فصل اول، به تعریف شیعه و تشیع در لغت و اصطلاح و نیز بررسی این واژه در قرآن و حدیث، پرداخته شده است و همچنین پیدایش این مذهب و نیز نقش شیعه در بنای تمدن اسلامی، بررسی گردیده است.<ref>متن کتاب، ص13-43</ref> | ||
نویسنده معتقد است تشیع، یک مسلک کلامى همچون اعتزال نیست، تا از آغاز و علل پیدایش آن بحث کنیم، از یکى از حوادث هم پدید نیامده است، مثل خوارج، بلکه تشیع، عبارت است از اعتقاد به استمرار رهبرى اسلامى در قالب «وصایت» براى امام على(ع) و خاندان او و اعتقادات دیگر شیعه در اصول و فروع، نقشى در صدق تشیع به‌صورت اثبات و نفى ندارد. به اعتقاد وی، این تفکر، به دست مبارک پیامبر(ص) در حال حیاتش پى نهاده شد، گروهى از مهاجران و انصار نیز در زمان ایشان آن را پذیرفتند و پس از رحلت آن حضرت نیز بر همان عقیده باقى ماندند. گروهى دیگر از تابعین هم به آنان اقتدا کردند و اعتقاد به این اصل، از همان زمان‌هاى گذشته تاکنون تداوم یافته است. بنابراین، تشیع تاریخى جز تاریخ اسلام و مبدأیى جز آغاز ظهور اسلام ندارد و اسلام و تشیع دو سوى یک حقیقت‌اند و دو همزادند که با هم به دنیا آمده‌اند<ref>متن کتاب، ص19؛ سبحانی، جعفر، ص28</ref> | نویسنده معتقد است تشیع، یک مسلک کلامى همچون اعتزال نیست، تا از آغاز و علل پیدایش آن بحث کنیم، از یکى از حوادث هم پدید نیامده است، مثل خوارج، بلکه تشیع، عبارت است از اعتقاد به استمرار رهبرى اسلامى در قالب «وصایت» براى امام على(ع) و خاندان او و اعتقادات دیگر شیعه در اصول و فروع، نقشى در صدق تشیع به‌صورت اثبات و نفى ندارد. به اعتقاد وی، این تفکر، به دست مبارک پیامبر(ص) در حال حیاتش پى نهاده شد، گروهى از مهاجران و انصار نیز در زمان ایشان آن را پذیرفتند و پس از رحلت آن حضرت نیز بر همان عقیده باقى ماندند. گروهى دیگر از تابعین هم به آنان اقتدا کردند و اعتقاد به این اصل، از همان زمان‌هاى گذشته تاکنون تداوم یافته است. بنابراین، تشیع تاریخى جز تاریخ اسلام و مبدأیى جز آغاز ظهور اسلام ندارد و اسلام و تشیع دو سوى یک حقیقت‌اند و دو همزادند که با هم به دنیا آمده‌اند<ref>متن کتاب، ص19؛ سبحانی، جعفر، ص28</ref>. | ||
وی در ادامه، به تشریح نقش شیعه در بناى تمدن عظیم اسلامى، که بیشتر در عرصه پایه‌گذارى علوم اسلامی‌نمود داشته است، پرداخته و اشاره دارد که از میان شیعه، طلایه‌داران علوم لغت و دین پدید آمده است، مثل علوم تفسیر قرآن، علم حدیث، فقه، رجال. در زمینه علوم طبیعى مثل جغرافى، تاریخ، طب، شیمى، ریاضى، هندسه و... نیز پیشگامانى از آنان درخشیده‌اند و تاریخ، از شخصیت‌هاى شیعى و تلاش‌هاى شایسته و تألیفات گران‌سنگ و مشهور آنان پربار و سرشار است که همه‌جا خوانده مى‌شود<ref>همان، ص49؛ متن کتاب، ص43 و 44</ref> | وی در ادامه، به تشریح نقش شیعه در بناى تمدن عظیم اسلامى، که بیشتر در عرصه پایه‌گذارى علوم اسلامی‌نمود داشته است، پرداخته و اشاره دارد که از میان شیعه، طلایه‌داران علوم لغت و دین پدید آمده است، مثل علوم تفسیر قرآن، علم حدیث، فقه، رجال. در زمینه علوم طبیعى مثل جغرافى، تاریخ، طب، شیمى، ریاضى، هندسه و... نیز پیشگامانى از آنان درخشیده‌اند و تاریخ، از شخصیت‌هاى شیعى و تلاش‌هاى شایسته و تألیفات گران‌سنگ و مشهور آنان پربار و سرشار است که همه‌جا خوانده مى‌شود<ref>همان، ص49؛ متن کتاب، ص43 و 44</ref>. | ||
نویسنده معتقد است که شیعه امامیه، در اصول کلی با فرقه‌های دیگر اسلامی، مشترک است، اما در برخی امور هم تفاوت دارد که در فصل دوم، ضمن تشریح اصول اعتقادی شیعه، به این امور، اشاره شده است. عناوین مطرح شده در این فصل، عبارتند از: توحید ذاتی؛ توحید در صفات؛ توحید در آفرینش؛ توحید در ربوبیت؛ توحید در حاکمیت؛ توحید در عبادت؛ صفات ذات و صفات فعل؛ صفات ثبوتیه و سلبیه؛ صفات خبریه؛ قضا و قدر؛ انسان موجود مختار؛ ضرورت نبوت عامه؛ نبوت خاصه؛ معاد و قیامت و مسائل کلامی مخصوص شیعه امامیه<ref>سبحانی، جعفر، ص53-74؛ متن کتاب، ص47-59</ref> | نویسنده معتقد است که شیعه امامیه، در اصول کلی با فرقه‌های دیگر اسلامی، مشترک است، اما در برخی امور هم تفاوت دارد که در فصل دوم، ضمن تشریح اصول اعتقادی شیعه، به این امور، اشاره شده است. عناوین مطرح شده در این فصل، عبارتند از: توحید ذاتی؛ توحید در صفات؛ توحید در آفرینش؛ توحید در ربوبیت؛ توحید در حاکمیت؛ توحید در عبادت؛ صفات ذات و صفات فعل؛ صفات ثبوتیه و سلبیه؛ صفات خبریه؛ قضا و قدر؛ انسان موجود مختار؛ ضرورت نبوت عامه؛ نبوت خاصه؛ معاد و قیامت و مسائل کلامی مخصوص شیعه امامیه<ref>سبحانی، جعفر، ص53-74؛ متن کتاب، ص47-59</ref>. | ||
در فصل سوم، به بررسی معیار توحید و شرک در عبادت، پرداخته شده است. توحید مراتبى داشته و شرک هم به شکل‌هاى مختلفى است. محور بحث نویسنده در این فصل، «توحید در عبادت»، در مقابلش شرک در عبادت است. وی در فصل گذشته به تشریح این مطلب پرداخته که توحید در عبادت، میان همه ادیان آسمانى مشترک است و اگر اختلافى وجود دارد، در تطبیق این ضابطه بر بعضى موارد است و لذا براى داورى درست در مواردى که اختلاف اندیشه وجود دارد، باید تعریفى منطقى و جامع از عبادت ارائه داد و جز با این، نمى‌توان اختلاف در آن موارد را برطرف ساخت، ازاین‌رو باید ضابطه‌اى را که از قرآن و سنت براى پرستش به دست مى‌آید بیان کرد. در این فصل، به بیان این ضابطه پرداخته شده است.<ref>همان، ص65، سبحانی، جعفر، ص79</ref> | در فصل سوم، به بررسی معیار توحید و شرک در عبادت، پرداخته شده است. توحید مراتبى داشته و شرک هم به شکل‌هاى مختلفى است. محور بحث نویسنده در این فصل، «توحید در عبادت»، در مقابلش شرک در عبادت است. وی در فصل گذشته به تشریح این مطلب پرداخته که توحید در عبادت، میان همه ادیان آسمانى مشترک است و اگر اختلافى وجود دارد، در تطبیق این ضابطه بر بعضى موارد است و لذا براى داورى درست در مواردى که اختلاف اندیشه وجود دارد، باید تعریفى منطقى و جامع از عبادت ارائه داد و جز با این، نمى‌توان اختلاف در آن موارد را برطرف ساخت، ازاین‌رو باید ضابطه‌اى را که از قرآن و سنت براى پرستش به دست مى‌آید بیان کرد. در این فصل، به بیان این ضابطه پرداخته شده است.<ref>همان، ص65، سبحانی، جعفر، ص79</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
استعانت از غیر خداوند متعال؛ درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت؛ نذر برای اولیا؛ تبرک به آثار اولیا؛ زیارت قبور؛ بنای بر قبور؛ بنای مساجد بر قبور و نماز در آن‌ها؛ گریه بر مرده و توسل به پیامبر(ص) و اولیا، عناوین و مباحث مطرح شده در این فصل است. | استعانت از غیر خداوند متعال؛ درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت؛ نذر برای اولیا؛ تبرک به آثار اولیا؛ زیارت قبور؛ بنای بر قبور؛ بنای مساجد بر قبور و نماز در آن‌ها؛ گریه بر مرده و توسل به پیامبر(ص) و اولیا، عناوین و مباحث مطرح شده در این فصل است. | ||
در فصل چهارم، به بحث پیرامون جایگاه قرآن نزد شیعه پرداخته شده است. قرآن، زیربناى قانون‌گذاری اسلامى به شمار مى‌آید و در پى آن، سنت نبوى که همراه و قرین قرآن است. جز اینکه قرآن، هم لفظ و هم‌معنایش وحى است، ولى سنّت، تنها مضمون و معنایش وحى است نه لفظش و به همین سبب، پیامبر(ص) مردم را به قرآن تحدّى مى‌کرد نه به سنت<ref>همان، ص149؛ متن کتاب، ص147</ref> | در فصل چهارم، به بحث پیرامون جایگاه قرآن نزد شیعه پرداخته شده است. قرآن، زیربناى قانون‌گذاری اسلامى به شمار مى‌آید و در پى آن، سنت نبوى که همراه و قرین قرآن است. جز اینکه قرآن، هم لفظ و هم‌معنایش وحى است، ولى سنّت، تنها مضمون و معنایش وحى است نه لفظش و به همین سبب، پیامبر(ص) مردم را به قرآن تحدّى مى‌کرد نه به سنت<ref>همان، ص149؛ متن کتاب، ص147</ref>. | ||
قرآن کریم از هنگام نزول تاکنون، تنها منبع اساسى و نخست براى قانون‌گذاری مسلمین بوده و سخن قرآن، حرف نهایى در موارد اختلاف و جدل به شمار مى‌رفته است. نکته مهم در اینجا این است که استنباط معارف و احکام از قرآن، فرع بر آن است که تحریفى چه به افزایش و چه به کاهش بر آیات آن رخ نداده باشد. مصونیت قرآن از تحریف به زیاده و نقصان، هرچند نزد بیشتر فرقه‌هاى اسلامى موضوعى ثابت است، لیکن براى زدودن برخى شبهه‌هایى که در این مورد مطرح مى‌شود، در این فصل، به‌اختصار به بحث و بررسى پیرامون این مسئله پرداخته شده است.<ref>همان، 148؛ سبحانی، جعفر، ص150</ref> | قرآن کریم از هنگام نزول تاکنون، تنها منبع اساسى و نخست براى قانون‌گذاری مسلمین بوده و سخن قرآن، حرف نهایى در موارد اختلاف و جدل به شمار مى‌رفته است. نکته مهم در اینجا این است که استنباط معارف و احکام از قرآن، فرع بر آن است که تحریفى چه به افزایش و چه به کاهش بر آیات آن رخ نداده باشد. مصونیت قرآن از تحریف به زیاده و نقصان، هرچند نزد بیشتر فرقه‌هاى اسلامى موضوعى ثابت است، لیکن براى زدودن برخى شبهه‌هایى که در این مورد مطرح مى‌شود، در این فصل، به‌اختصار به بحث و بررسى پیرامون این مسئله پرداخته شده است.<ref>همان، 148؛ سبحانی، جعفر، ص150</ref> | ||
امامت نزد شیعه و تفاوت آن با نظر اهل سنت، در فصل پنجم، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به باور نویسنده، حقیقت امامت نزد اهل سنت، با آنچه نزد شیعه است فرق دارد. اهل سنت به امام به‌عنوان رئیس یک دولت نگاه مى‌کنند که مردم یا نمایندگان مردم او را انتخاب مى‌کنند. یا با کودتاى نظامى و امثال آن بر سر کار مى‌آید و در چنین حاکمى جز برخى صفات معروف، چیزى شرط نیست و روشن است که اعتقاد به ریاست یک رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر، از اصول اعتقادى نیست که اگر کسى به پیشوایى و رهبرى او اعتقاد نداشته باشد فاسق به شمار آید. اما شیعه امامیه به امامت به‌عنوان استمرار وظایف رسالت مى‌نگرند (نه خود رسالت، چون با رحلت پیامبر(ص)، نبوت و پیامبرى ختم شد) و روشن است که دست یافتن به چنین مقامى یک سلسله صلاحیت‌هاى بالا مى‌طلبد که کسى آن‌ها را نمى‌یابد مگر آنکه تحت عنایت‌هاى ویژه الهى قرار گیرد و در اصول و فروع دین و در عدالت و عصمت و رهبری، حکیمانه و شئون دیگر، جاى پیامبر(ص) بنشیند<ref>همان، ص187؛ متن کتاب، ص183</ref> | امامت نزد شیعه و تفاوت آن با نظر اهل سنت، در فصل پنجم، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به باور نویسنده، حقیقت امامت نزد اهل سنت، با آنچه نزد شیعه است فرق دارد. اهل سنت به امام به‌عنوان رئیس یک دولت نگاه مى‌کنند که مردم یا نمایندگان مردم او را انتخاب مى‌کنند. یا با کودتاى نظامى و امثال آن بر سر کار مى‌آید و در چنین حاکمى جز برخى صفات معروف، چیزى شرط نیست و روشن است که اعتقاد به ریاست یک رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر، از اصول اعتقادى نیست که اگر کسى به پیشوایى و رهبرى او اعتقاد نداشته باشد فاسق به شمار آید. اما شیعه امامیه به امامت به‌عنوان استمرار وظایف رسالت مى‌نگرند (نه خود رسالت، چون با رحلت پیامبر(ص)، نبوت و پیامبرى ختم شد) و روشن است که دست یافتن به چنین مقامى یک سلسله صلاحیت‌هاى بالا مى‌طلبد که کسى آن‌ها را نمى‌یابد مگر آنکه تحت عنایت‌هاى ویژه الهى قرار گیرد و در اصول و فروع دین و در عدالت و عصمت و رهبری، حکیمانه و شئون دیگر، جاى پیامبر(ص) بنشیند<ref>همان، ص187؛ متن کتاب، ص183</ref>. | ||
فصل ششم، به بحث پیرامون واژه اهل‌بیت(ع) اختصاص یافته است. اهل‌بیت(ع) در لغت، قرآن و احادیث پیامبر(ص)؛ مرجعیت علمی اهل‌بیت(ع)؛ نقش اهل‌بیت(ع) در اتحاد امت؛ میراث علمی اهل‌بیت(ع) و فاطمه(س) در کلام پیامبر(ص)، موضوعات مطرح شده در این فصل است.<ref>همان، ص217-247</ref> | فصل ششم، به بحث پیرامون واژه اهل‌بیت(ع) اختصاص یافته است. اهل‌بیت(ع) در لغت، قرآن و احادیث پیامبر(ص)؛ مرجعیت علمی اهل‌بیت(ع)؛ نقش اهل‌بیت(ع) در اتحاد امت؛ میراث علمی اهل‌بیت(ع) و فاطمه(س) در کلام پیامبر(ص)، موضوعات مطرح شده در این فصل است.<ref>همان، ص217-247</ref> | ||
نویسنده در فصل هفتم، به این نکته اشاره دارد که سخن درباره هریک از امامان دوازده‌گانه، از محدوده این کتاب بیرون و لذا در این فصل، فقط به مسئله اعتقاد به وجود امام زمان(عج) پرداخته شده که عمر خویش را در پس پرده غیبت می‌گذراند تا آنکه خداوند به او اجازه ظهور دهد و زمین را پر از عدل و داد کرده و حکومت الهی را در همه زمین برپا سازد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص251؛ سبحانی، جعفر ص249</ref> | نویسنده در فصل هفتم، به این نکته اشاره دارد که سخن درباره هریک از امامان دوازده‌گانه، از محدوده این کتاب بیرون و لذا در این فصل، فقط به مسئله اعتقاد به وجود امام زمان(عج) پرداخته شده که عمر خویش را در پس پرده غیبت می‌گذراند تا آنکه خداوند به او اجازه ظهور دهد و زمین را پر از عدل و داد کرده و حکومت الهی را در همه زمین برپا سازد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص251؛ سبحانی، جعفر ص249</ref>. | ||
در فصل بعدی به مسائلی چون بدعت، تقیه، ازدواج موقت، بداء، خمس و رجعت مطرح شده است. | در فصل بعدی به مسائلی چون بدعت، تقیه، ازدواج موقت، بداء، خمس و رجعت مطرح شده است. | ||
نویسنده ضمن مذموم بودن بدعت می‌گوید: بدعت از زشت‌ترین دروغ‌هاست؛ چون افترا بر خدا و رسولش است و خداوند در آیه بیست‌ویک سوره انعام می‌فرماید: چه کسی ستمکارتر از شخصی است که بر خدا دروغ ببندد و آیات خدا را تکذیب کند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص271، سبحانی، جعفر ص269</ref> | نویسنده ضمن مذموم بودن بدعت می‌گوید: بدعت از زشت‌ترین دروغ‌هاست؛ چون افترا بر خدا و رسولش است و خداوند در آیه بیست‌ویک سوره انعام می‌فرماید: چه کسی ستمکارتر از شخصی است که بر خدا دروغ ببندد و آیات خدا را تکذیب کند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص271، سبحانی، جعفر ص269</ref>. | ||
در فصل نهم، به بحث و بررسی مسائل مربوط به صحابه و تابعین پرداخته شده<ref>متن کتاب، ص325-374</ref>و در آخرین فصل، مسئله وضو و نماز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.<ref>همان379-513</ref> | در فصل نهم، به بحث و بررسی مسائل مربوط به صحابه و تابعین پرداخته شده<ref>متن کتاب، ص325-374</ref>و در آخرین فصل، مسئله وضو و نماز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.<ref>همان379-513</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||