دليل المرشدين إلی الحق اليقين

دليل المرشدين إلی الحق اليقين
پدیدآوران	سبحانی تبریزی، جعفر (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	دراسه موضوعيه لاهم المسائل الاصوليه و الفرعیه، تنبثق من معطيات الکتاب و السنه، و تصب في خدمه الهدف المقدس: الوحده و الوئام بين المسلمين
ناشر	مشعر
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 1428ق
چاپ	1
شابک	‎964-7635-91-5
موضوع	شيعه - دفاعيه‌ها و رديه‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏212‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏د‎‏8*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دليل المرشدين إلی الحق اليقين تألیف آیت‌الله جعفر سبحانی، کتابی است پیرامون تبیین عقاید شیعه و پاسخ به شبهات مخالفان که به زبان و در سال 1426ق نوشته شده است.

انگیزه نگارش

کتاب به انگیزه روشن ساختن حق و کنار زدن نقاب از چهره حقیقت و به‌منظور ایجاد وحدت میان شیعه و فرقه‌های دیگر اسلامی، نوشته شده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از معاون آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری و نویسنده آغاز شده است. نویسنده با بهره گرفتن از منابع روایی و تاریخی، خصوصاً منابع اهل سنت، در ضمن ده فصل، ابتدا به مفهوم شیعه و پیدایش آن می‌پردازد و با طرح اسطوره عبدالله بن سبا در پیدایش شیعه، آن را مردود دانسته است. مؤلف، سپس به اصول اعتقادی شیعه در ارتباط با توحید، صفات حق، نبوت و معاد پرداخته و با طرح شبهات مخالفان در ارتباط با توسل و زیارت قبور، نه‌تنها آن‌ها را مخالف توحید ندانسته، بلکه آن را در راستای توحید دانسته است.

نویسنده همچنین به دیدگاه امامیه در رابطه با مصونیت قرآن از تحریف و امامت پیشوایان معصوم(ع) و مهدویت پرداخته است. وی شبهات مخالفان در احکام و اعتقادات، ازجمله بداء، رجعت، عدالت صحابه، ازدواج موقت، کیفیت وضو، بسم‌الله در نماز، سجده بر مهر و گفتن آمین در نماز را پاسخ داده است.

گزارش محتوا

در مقدمه اول، به موضوع و اهمیت کتابو در مقدمه دوم به وحدت بین شیعه و سنی و انگیزه نگارش کتاب اشاره شده است.

در فصل اول، به تعریف شیعه و تشیع در لغت و اصطلاح و نیز بررسی این واژه در قرآن و حدیث، پرداخته شده است و همچنین پیدایش این مذهب و نیز نقش شیعه در بنای تمدن اسلامی، بررسی گردیده است.

نویسنده معتقد است تشیع، یک مسلک کلامى همچون اعتزال نیست، تا از آغاز و علل پیدایش آن بحث کنیم، از یکى از حوادث هم پدید نیامده است، مثل خوارج، بلکه تشیع، عبارت است از اعتقاد به استمرار رهبرى اسلامى در قالب «وصایت» براى امام على(ع) و خاندان او و اعتقادات دیگر شیعه در اصول و فروع، نقشى در صدق تشیع به‌صورت اثبات و نفى ندارد. به اعتقاد وی، این تفکر، به دست مبارک پیامبر(ص) در حال حیاتش پى نهاده شد، گروهى از مهاجران و انصار نیز در زمان ایشان آن را پذیرفتند و پس از رحلت آن حضرت نیز بر همان عقیده باقى ماندند. گروهى دیگر از تابعین هم به آنان اقتدا کردند و اعتقاد به این اصل، از همان زمان‌هاى گذشته تاکنون تداوم یافته است. بنابراین، تشیع تاریخى جز تاریخ اسلام و مبدأیى جز آغاز ظهور اسلام ندارد و اسلام و تشیع دو سوى یک حقیقت‌اند و دو همزادند که با هم به دنیا آمده‌اند.

وی در ادامه، به تشریح نقش شیعه در بناى تمدن عظیم اسلامى، که بیشتر در عرصه پایه‌گذارى علوم اسلامی‌نمود داشته است، پرداخته و اشاره دارد که از میان شیعه، طلایه‌داران علوم لغت و دین پدید آمده است، مثل علوم تفسیر قرآن، علم حدیث، فقه، رجال. در زمینه علوم طبیعى مثل جغرافى، تاریخ، طب، شیمى، ریاضى، هندسه و... نیز پیشگامانى از آنان درخشیده‌اند و تاریخ، از شخصیت‌هاى شیعى و تلاش‌هاى شایسته و تألیفات گران‌سنگ و مشهور آنان پربار و سرشار است که همه‌جا خوانده مى‌شود.

نویسنده معتقد است که شیعه امامیه، در اصول کلی با فرقه‌های دیگر اسلامی، مشترک است، اما در برخی امور هم تفاوت دارد که در فصل دوم، ضمن تشریح اصول اعتقادی شیعه، به این امور، اشاره شده است. عناوین مطرح شده در این فصل، عبارتند از: توحید ذاتی؛ توحید در صفات؛ توحید در آفرینش؛ توحید در ربوبیت؛ توحید در حاکمیت؛ توحید در عبادت؛ صفات ذات و صفات فعل؛ صفات ثبوتیه و سلبیه؛ صفات خبریه؛ قضا و قدر؛ انسان موجود مختار؛ ضرورت نبوت عامه؛ نبوت خاصه؛ معاد و قیامت و مسائل کلامی مخصوص شیعه امامیه.

در فصل سوم، به بررسی معیار توحید و شرک در عبادت، پرداخته شده است. توحید مراتبى داشته و شرک هم به شکل‌هاى مختلفى است. محور بحث نویسنده در این فصل، «توحید در عبادت»، در مقابلش شرک در عبادت است. وی در فصل گذشته به تشریح این مطلب پرداخته که توحید در عبادت، میان همه ادیان آسمانى مشترک است و اگر اختلافى وجود دارد، در تطبیق این ضابطه بر بعضى موارد است و لذا براى داورى درست در مواردى که اختلاف اندیشه وجود دارد، باید تعریفى منطقى و جامع از عبادت ارائه داد و جز با این، نمى‌توان اختلاف در آن موارد را برطرف ساخت، ازاین‌رو باید ضابطه‌اى را که از قرآن و سنت براى پرستش به دست مى‌آید بیان کرد. در این فصل، به بیان این ضابطه پرداخته شده است.

استعانت از غیر خداوند متعال؛ درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت؛ نذر برای اولیا؛ تبرک به آثار اولیا؛ زیارت قبور؛ بنای بر قبور؛ بنای مساجد بر قبور و نماز در آن‌ها؛ گریه بر مرده و توسل به پیامبر(ص) و اولیا، عناوین و مباحث مطرح شده در این فصل است.

در فصل چهارم، به بحث پیرامون جایگاه قرآن نزد شیعه پرداخته شده است. قرآن، زیربناى قانون‌گذاری اسلامى به شمار مى‌آید و در پى آن، سنت نبوى که همراه و قرین قرآن است. جز اینکه قرآن، هم لفظ و هم‌معنایش وحى است، ولى سنّت، تنها مضمون و معنایش وحى است نه لفظش و به همین سبب، پیامبر(ص) مردم را به قرآن تحدّى مى‌کرد نه به سنت.

قرآن کریم از هنگام نزول تاکنون، تنها منبع اساسى و نخست براى قانون‌گذاری مسلمین بوده و سخن قرآن، حرف نهایى در موارد اختلاف و جدل به شمار مى‌رفته است. نکته مهم در اینجا این است که استنباط معارف و احکام از قرآن، فرع بر آن است که تحریفى چه به افزایش و چه به کاهش بر آیات آن رخ نداده باشد. مصونیت قرآن از تحریف به زیاده و نقصان، هرچند نزد بیشتر فرقه‌هاى اسلامى موضوعى ثابت است، لیکن براى زدودن برخى شبهه‌هایى که در این مورد مطرح مى‌شود، در این فصل، به‌اختصار به بحث و بررسى پیرامون این مسئله پرداخته شده است.

امامت نزد شیعه و تفاوت آن با نظر اهل سنت، در فصل پنجم، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به باور نویسنده، حقیقت امامت نزد اهل سنت، با آنچه نزد شیعه است فرق دارد. اهل سنت به امام به‌عنوان رئیس یک دولت نگاه مى‌کنند که مردم یا نمایندگان مردم او را انتخاب مى‌کنند. یا با کودتاى نظامى و امثال آن بر سر کار مى‌آید و در چنین حاکمى جز برخى صفات معروف، چیزى شرط نیست و روشن است که اعتقاد به ریاست یک رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر، از اصول اعتقادى نیست که اگر کسى به پیشوایى و رهبرى او اعتقاد نداشته باشد فاسق به شمار آید. اما شیعه امامیه به امامت به‌عنوان استمرار وظایف رسالت مى‌نگرند (نه خود رسالت، چون با رحلت پیامبر(ص)، نبوت و پیامبرى ختم شد) و روشن است که دست یافتن به چنین مقامى یک سلسله صلاحیت‌هاى بالا مى‌طلبد که کسى آن‌ها را نمى‌یابد مگر آن‌که تحت عنایت‌هاى ویژه الهى قرار گیرد و در اصول و فروع دین و در عدالت و عصمت و رهبری، حکیمانه و شئون دیگر، جاى پیامبر(ص) بنشیند.

فصل ششم، به بحث پیرامون واژه اهل‌بیت(ع) اختصاص یافته است. اهل‌بیت(ع) در لغت، قرآن و احادیث پیامبر(ص)؛ مرجعیت علمی اهل‌بیت(ع)؛ نقش اهل‌بیت(ع) در اتحاد امت؛ میراث علمی اهل‌بیت(ع) و فاطمه(س) در کلام پیامبر(ص)، موضوعات مطرح شده در این فصل است.

نویسنده در فصل هفتم، به این نکته اشاره دارد که سخن درباره هریک از امامان دوازده‌گانه، از محدوده این کتاب بیرون و لذا در این فصل، فقط به مسئله اعتقاد به وجود امام زمان(عج) پرداخته شده که عمر خویش را در پس پرده غیبت می‌گذراند تا آنکه خداوند به او اجازه ظهور دهد و زمین را پر از عدل و داد کرده و حکومت الهی را در همه زمین برپا سازد.

در فصل بعدی به مسائلی چون بدعت، تقیه، ازدواج موقت، بداء، خمس و رجعت مطرح شده است. نویسنده ضمن مذموم بودن بدعت می‌گوید: بدعت از زشت‌ترین دروغ‌هاست؛ چون افترا بر خدا و رسولش است و خداوند در آیه بیست‌ویک سوره انعام می‌فرماید: چه کسی ستمکارتر از شخصی است که بر خدا دروغ ببندد و آیات خدا را تکذیب کند.

در فصل نهم، به بحث و بررسی مسائل مربوط به صحابه و تابعین پرداخته شدهو در آخرین فصل، مسئله وضو و نماز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، به همراه فهرست منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی کلمات و عبارات متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. سبحانی، جعفر، «سیمای عقاید شیعه ترجمه کتاب دلیل المرشدین الی الحق الیقین»، ترجمه جواد محدثی، تهران، نشر مشعر، 1386.
3. «ادیان و فرق»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب‌های اسلامی، شماره 21، تابستان 1384، (از ص137 تا 150).

وابسته‌ها

گزیده سیمای عقاید شیعه

سیمای عقاید شیعه