مجموعه آثار قلمى ثقةالاسلام شهید تبریزى: تفاوت میان نسخه‌ها

نصرت اللّه فتحى در كتاب حاضر شمار نامه‌هاى به جا مانده از ثقةالاسلام را كه بين 1319 ق. تا 1329 ق. نوشته است، پانصد عنوان تخمين مى‌زدند. اين نامه‌ها كه درباره مسائلى بسيار مهمّ است، براى برخى از چهره‌هاى برجسته سياسى چون ميرزا فضعلى آقا، ميرزا صادق خان مستشار الدّوله، حاج ميرزا آقا فرشى نوشته شده است. از اين نامه‌ها 128 نامه به مستشارالدّوله است. او در اين نامه‌ها به ابراز نظر درباره پاره‌اى از رويدادهاى تهران در آن دوران و مسائل سياسى و جريان‌هاى كلّى در كشور پرداخته است. بايد دانست كه هر اندازه مشروطيّت نوپاى ايران بيشتر دچار بحران مى‌شد و مونع و مشكلاتش فزونى مى‌گرفت از دخالت و مشاركت ثقةالاسلام در امور عمومى كاسته مى‌شد. از نامه‌هاى پس از سال 1327ق.او يكسره آشكار و پيداست كه ديگر آن شور و اميد و دلبستگى پيشين به مشروطيّت وجود ندارد. ثقةالاسلام در اين نامه‌ها «مشروطه‌خواه» را از «مشروطه‌چى» جدا مى‌كند، زيرا «مشروطه‌خواه» را صاحب «عقيده و مسلك» مى‌شناسد و مشروطه‌چى را «شغل ساز و دكاندار» مى‌داند و بر اين باور است كه كردار گروه دوم جاهلانه و دور از اعتدال و منطق انقلاب است.